Słownik geograficzny Królestwa Polskiego/Tom I/Bystra
| ←Bysowo | Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich Tom I Bystra |
Bystrajgiszki→ |
[ 506 ]Bystra, 1.) B. mała, wś w Galicyi, pow. bialski, 1445 morg. rozl., wtem 705 m. lasu, 74 dm., 586 mieszk., paraf. w Witkowicach, młyn amerykański. Obszar dworski należy do majoratu arcyksięcia Albrechta.
2,) B. wielka, wś, pow. żywiecki, o 9 kil. od Żywca, w par. Radziszów.
3.) B., wś, pow. myślenicki, 3884 morg. rozl., w tem 1419 m. roli ornej a 1068 m. lasu, 193 domów, 1165 mk., paraf. w Jordanowie, położenie górzyste, gleba żytnia.
2.) B., wś, pow. gorlicki, 2447 morg. rozl., wtem 1256 m. roli ornej a 776 m. lasu, 178 domów, 995 mieszk., parafia w Szymbarku, szkoła ludowa jednoklasowa, położenie górzyste, gleba żytnia.
5.) B., przysiołek Szymbarku i Dobrohostowa.
[ 507 ]Bystra (W. i M.), niem. Scharfenberg (Gr. i Kl.), dwie wsie, pow. gdański, pod Wielkiemi Cedrami.
Bystra, v. Charzówka, v. Trypa, rzeka, bierze początek pod wsią Cynków w pow. nowoaleksandryjskim, gdzie się schodzą trzy parowy, głębokie od 20–40 stóp; niemi ze źródeł ciągle wydających wodę, odległych na dwie do trzech wiorst, dochodzą trzy strumienie: jeden od wsi Czasławice, drugi od wsi Szadurki a trzeci środkiem z parowu lesistego. Strumienie te, połączywszy się z sobą, tworzą rzeczkę Bystrą, która płynie koło Nałęczowa, Charzecka, Wąwolnicy, Celejowa i ubiegłszy 3 i pół mili, wpada pod wsią Bochotnicą do Wisły z prawego brzegu. Okolica, jaką ta rzeka przepływa, jest wzgórzysta, poprzerzynana parowami głębokiemi od 20–60 stóp, grunta gliniaste, jednak dno rzeki najwięcej ma pokład kamienia wapiennego. Spadek rzeki średnio wynosi stóp 8 na wiorstę, szerokość koryta przy początkach sążni 2, przy ujściu 20 sążni. W czasie wezbrań na roztopach i przy ulewnych deszczach, woda podnosi się szybko do wysokości stóp 8, ale też i raptownie powraca do normalnego stanu. Nadbrzeża tej rzeki są prawie wszędzie suche, a woda z powodu wysokich brzegów mało gdzie występuje na lądy. Z powodu bystrego biegu źródeł, z których rzeka ta powstaje, nawet w mroźnej zimie zamarza ona tylko na stawach i w otwartych niższych miejscach. Pod wsią Celejowem wpada z lewej strony strumień bez nazwiska, długi milę 1, płynie w parowie głębokim na stóp 25 pod wsiami Rzeczyca i Witoszyny. Na rzece Bystrej, jako i wpadających w nią strumieniach, możnaby z wielką korzyścią urządzać zakłady przemyslowe; źródła bowiem w tej okolicy wzgórzystej zawsze i bez przerwy dostarczają wiele wody, o silnym spadku. Cała dolina B. przedstawia szereg malowniczych krajobrazów i godnych widzenia miejscowości, z których najciekawsze są: Nałęczów, Celejów i Bochotnica dolna. Br. Ch.
Bystra, 1.) rz., bierze początek w gub. mińskiej, w południowo-zachod. stronie pow. mińskiego, około wsi Czesnowa i Kula, kędy nazywa się Usą (ob.). W okolicy wsi Mieszycze wpływa do gub. wileńskiej w pow. oszmiańskim; tu w błotnistej miejscowości zwanej Winniszcze rozdziela się na dwa ramiona, z których prawe nosi nazwę Bystrej, a lewe Usy, tworząc wyspę; tak rozdzielona rzeka łączy się znowu, ubiegły około 3 mil, w jedno koryto i na granicy pow. nowogródzkiego w okolicy wsi Borgowicze w pow. nowogródzkim wpada do Niemna. Tą rzeką spławiają się w porze wiosennej materyały leśne do Niemna, bo okolica, którą przepływa, jest lesista, stanowiąc właściwie polesie pow. oszmiańskiego.
2.) B., rz., która bierze początek w jarach między wsią Piwcami i Onaćkami w powiecie kaniowskim i pod Rzyszczowem w pow. kijowskim wpada do rz. Dniepru.
3.) B., ob. Kalusik.
Bystra, 1.) potok górski, wypływa na granicy gmin Bystrej i Szalowej w pow. gorlickim, u południowych stóp wzgórza Bieśnika (696 m.); płynie krętem łożyskiem zrazu na wschód, potem na południe przez wieś Bystrą, zabierając liczne potoki górskie a przedewszystkim od zachodu. Koryto kamieniste, prąd szybki i nagły. Wpada do Ropy. Długość biegu niespełna mila. Po zachodnim brzegu jego w kierunku południowo-wschodnim ciągnie się pasmo wzgórz, którego znaczniejsze wierzchołki są Maślona góra (747 m.), Jelenia góra (686 m.) i Kamionka. Stoki ich spadają ku potokowi Bystrej.
2.) B., potok górski, powstający w Beskidzie zachodnim w Żywieczyźnie, w obr. gm Kamesznicy, między Magórką (1129 m.) a Baranią (1214 m.); płynie na południe, mija Kamesznicę, gdzie zwraca się nagle na zachód, przepływa błonia Milówki i z lew. brz. wpada do Soły po 1⅕-milowym biegu. Przyjmuje liczne potoki górskie, jak Jaruszówkę i Szary. Po zachodnim jej brzegu wznoszą się wierzchołki beskidzkie: Czerwońcowa góra (920), Jaworzyna (1020 m.), Górka motykowa (792 m.), a nad lewym brzegiem las Sikorczyna z Glinnem (1021 m.) i Mała Barania (658 m.) przy ujściu, naprzeciw której po pr. brz. Bystrej wznosi się Sucha góra (636 m.).
3.) B., potok tatrzański na Liptowie. Wypływa ze stawu w dolinie Bystrej, na południe od szczytu Bystrej, płynie na południe między dwoma ramionami odrywającemi się od Bystrej na południe, jednym zachodnim (Jeżowa), a drugim wschodnim (Kotłowa). Uchodzi z pr. brz. do Białej (Bela).
4.) B., potok górski, źródła w Beskidzie lesistym, pod samym jego grzbietem, na granicy Galicyi z Węgrami, w obr. gm. Jasienia (w pow. kałuskim). Płynie wąwozem górskim między grzbietem górskim Gorganem (1611 m.) od zachodu a Sewulą (1418 m.) i Bystrą (1427 m.) od wschodu. Wpada z praw. brz. do Łomnicy. Z praw. brz. przyjmuje potok Łopusznę, obok licznych innych wód górskich. Długość biegu 9 kil.
5.) B., potok wypływający w obr. gm. Dobrohostowa w pow. drohobyckim z pod wzgórza Belejowa (775 m.), w Słomianym lesie; płynie dolinką ku północnemu wschodowi; w Bystrej, przysiołku Dobrohostowa, zasila go potok Temieniec; tu zwraca się na wschód, opływa północne stopy wzgórza Kiczerki (378 m.) i po 10 kil. biegu uchodzi w obr. gm. Uliczna z praw. [ 508 ]brz. do Kłodnicy, dopływu Dniestru.
6.) B., ob. Bystre, Bystrzanka i t. p. Br. G.
Bystra, ob. Babienogi, Bereżnica, Błyszcz, Bystrzyca, Łomnica.
Zobacz też[edit]
 
|
This work is in the public domain in the United States because it was first published outside the United States prior to January 1, 1929. Other jurisdictions have other rules. Also note that this work may not be in the public domain in the 9th Circuit if it was published after July 1, 1909, unless the author is known to have died in 1953 or earlier (more than 70 years ago).[1]
This work might not be in the public domain outside the United States and should not be transferred to a Wikisource language subdomain that excludes pre-1929 works copyrighted at home. Ten utwór został pierwszy raz opublikowany przed dniem 1 stycznia 1929 r., i z tego względu w Stanach Zjednoczonych Ameryki Północnej znajduje się w domenie publicznej. Utwór ten nadal może być objęty autorskimi prawami majątkowymi w innych państwach, i dlatego nie zaleca się przenoszenia go do innych projektów językowych.
|