Reynke de Vos/Dat ander boek: VII. capittel

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
<-- Dat ander boek: VI. capittel Reynke de Vos Dat ander boek: VIII. capittel -->

Dat VII. capittel[edit]

Wo Reynke noch bychtet vnde etlyke sunde entschuldygen wyl vmme quader exempele der prelaten.

Grimbart sprak: »yuwe sunde sint grod.
De doet is, moet blyuen dod;
Dat were gud, mochten se noch leuen.
Men, om, dyt wyl ik yw vorgeuen
Vmme den anxst vnde vmme de noet,
Wente se stan vast na yuweme doet.
Hir wyl ik yw absolueren van.
Men dat meyste, dat yw hynderen kan,
Is Lampen houet vnde syn doet.
Juwe drysticheyt, de was seer groet,
Dat gy deme konnynck sanden dat houet;
Dat wyl yw meer schaden, wan gy löuet.« 

»Neen, schyt«, sprack Reynke, »nicht eyn haer!
Oem, ick segge yw dat vorwaer,
De nu dorch de werlt schal varen,
De en kan syck nicht so hyllych bewaren,
Alze de in eyn kloster höret.
Ick wart van Lampen so seer beköret,
He spranck vor my vnde was wol veth
Sus wart de leue to rugge gheseth.
Bellyne ick ok nicht seer wol gunde.
Sus hebben se den schaden vnde ik de sunde.
Se synt ock eyn deel so rechte plump,
In allen saken groff vnde stump.
Ick scholde do vele myt en credencien?
Des hadde ik do nene grote conciencien,
Wente ick myt anxste scheyde vth dem hoff.
Ick vnderwysde se, men yd was to groff.
Ick schal yo leff hebben myn ghelyken;
Wente der warheyt kan ick nicht entwyken:
Der en achtede ick do nicht seer groet.
Doch de doet is, mod blyuen doet;
So spreke gy suluen vp der stede.
Lathet vns seggen van anderer rede!

Id is nu eyne varlyke tyd;
Wente de prelaten, de nu syd,
Se ghan vns vore, so men mach seen.
Dyt merke wy anderen, groet vnde kleen.
We is, de des nicht enlouet,
Dat de konnynck ok nicht mede rouet?
Ja, ysset, dat he yd nicht en nympt suluen,
He leth yd doch halen by baren vnde wuluen.
Doch menet he al, he doet myt recht.
Neen is, de eme de warheyt secht
Edder de dor spreken: >yd is ouel ghedan<,
Nicht syn bychtfader, noch de kapellan.
Wor vmme? wente se ghenetens al mede,
Al were yd ock men to eyneme klede.
Wyl yemant komen vnde wyl klagen,
Ja, he mach vuste nayagen,
He vorspyldet men vnnutte tyd.
Watmen eme nympt, des is he quyd,
Syne klage wert nicht vele ghehord,
He dor int leste nicht spreken eyn word.
Wente desses is he stedes andechtich,
Dat em de konnynck is to mechtich.

Wente de lauwe is yo vnse here
Vnde holt yd al vor grote ere,
Wat he to syk rapen kan.
He sprickt, wy syn alle syne man.
Dat is noch neyne grote eddelycheyt,
Dat he den vndersaten schaden deyt.
Seet, oem, wan ick yd seggen dorste,
De konnynck is eyn eddel vorste,
Men he heft leeff den, de eme vele brynget
Vnde de so dantzet, alze he vore synget.
Id en is noch nicht al so klare,
Dat nu de wulff vnde ok de bare
Myt deme konnynge wedder ghan to raden;
Dat wyl noch mannygem sere schade.
He seth vppe se groten louen,
Se konnen vele stelen vnde rouen,
Eyn yslyk denne mede stylle swycht.
Id is alleyns, wo men dat kricht.
Sus heft de lauwe nu, vnse here,
Desser meer by syk, dan vere;
De stan nu seer in syneme loue
Vnde synt de grotsten in syneme houe.
Arm man Reynke, nympt de men eyn hoen,
Dar wylt se alle denne vele vmme doen,
Den wylt se denne soeken vnde vangen,
Ja, se ropen alle, men schal ene hangen.
De kleynen deue hengtmen wech,
De groten hebben nu starck vorhech.
De mothen vorstaen borghe vnde lant.
Seet, oem, so ick dyt hebbe bekant
Vnde wan my dyt kumpt to synne,
So spele ick ok na myneme ghewynne.
Ik dencke vaken, yd is so recht.
Wente men nu des vele plecht.
Doch vrage ick vaken myne conciencien
Vnde dencke denne vp godes semtencien,
(Datmen vnrecht gud, wo kleyn yd ok is,
Wedder gheuen mod, dat is wys)
So kome ick denne to groter ruwe.
Men nicht lange ick hir vp buwe,
Wan ik see der prelaten stad,
De etlyker wegen nu is seer quad.
Doch synt vele prelaten in deme talle,
De doch gherechticheyt beleuen alle.
Dyt were wol best, konde ik my vorwynnen,
Dat ik den volgede myt al mynen synnen.«

In desseme capittel leret de poete VI stucke.

Dat erste is, dat eyn sunder vaken vnde mannich werue syne sunde wecht seer lycht, alze Reynke hir dede.

Dat ander is: mannich sunder is, de der synlicheyt volget vnde vmme rynge bekorynge valt in grote sunde, de he nicht wedderstan wyl, so Reynke hir secht, dat he leet bekorynge van Lampen wegen.

Dat drydde is dat boze vorgandent etlyker prelaten eren vndersaten.

Dat verde is, dat mannich is, de menet, dat de sunde dar vmme kleyne syn, dat he weet, dat de prelaten sundygen, edder he lecht yd dar mede aff, dat he süd efte weet, dat de ouersten edder andere syne ghelyck sundighen; alze Reynke hir secht, dat he sach, dat de prelaten eme öuel vore gyngen. Adam, vnse vader, entschuldyghede ock syne sunde vnde wart gheworpen vth deme paradyse; syne sunde wart darvmme nicht lichter, men meer beswaret. Dat eyn sunder süd efte weet, dat vele lüde sundygen vnde he darvmme des to drystyger ock sundyget, dat en wyl syne vordomenysse nicht vorlichten; wente dat vur enbrant des to myn nicht, wan dar vele holtes wert vp gelacht, men yd wert grotter vnde brant ock meer vnde heter. Alzo ysset ock myt den vordomeden: yo meer der sunders in de helle komen, yo grotter dat vuer erer vordomenysse wert.

Dat vyfte is van deme baren vnde wulue, dar de lauwe konnynck synen rad mede hadde, betekent de ghyrygen rouers by deme wulue vnde by deme baren, dede mede vmme guder daghe vorteren vnde vordrucken dat sure arbeyt, dat swed vnde bloet der vndersaten.

Dat seste is, wo de armen vmme rynges brokes wyllen vnde vmme klener sake, so wert myt en ghestarket dat recht, vnde der groten mechtyghen broke wert so nicht gheachtet vmme den wyllen, dat se wol konnen spelen rapiamus. Ok is de meyste syn desses capittels van den heren, dede vpholden de vnrechtferdigen röuers, vnde dat ere bychtfaders vnde ere cappelans efte nemant alsodanen heren dor straffen, vnde dyt laten se, vmme dat se den heren wyllen behagen efte vordeel to erkrygen; ya, sodanes is nu vele in etlyken landen, dar mede de ware leue is ghewandelt in vmplycht.