Raddiya
«Turkiston viloyatining gazeti»ning uchinchi no‘mrasida «sart» so‘zi haqida o‘shlik Mirzo Qodirjonning g‘ofilona va mutaassibona yozg‘on bir maqolasini o‘qub, taajjub etduk. Bir-ikki oy ichida «sart» so‘zi va ma’nosina mutaalluq «Vaqt» ham «Sho‘ro»da ba’zi shaylar yozilmish edi.
Endi Qodirjon afandi «sart» so‘zi haqinda qiling‘on e’tirozlara rozi bo‘lmay deyurki, «sart» so‘zi kishi nafrat qilg‘udek bo‘lmay, balki necha ma’nidor mukarram so‘zi sarg‘a itloq qilinurki, alardin biri podshohzoda — toza naslli — filo‘suf demak o‘lur». Bechora Qodirjon afandining tarixdan va milliyat hissidin zarracha hissasi yo‘q emishki, ota-bobosidan meros qolg‘on turklik va o‘zbeklik nomini qabul qilmay, zohiran tumtaroqli ma’nosig‘a aldanub «sart» ismini qabul etmishdur. Qodirjon afandi ham boshqa odamlar bilsunlarki, biz turkistonlilar turk eduk. Hozirda ham turkmiz. Minba’d ham turk ismi ila qolamiz. Agarda turklig‘imizg‘a shubha etuvchilar bo‘lsa, ochsunlar tariximizni.
Burung‘i qahramon turk-o‘zbek bobolarimiz hozirda barhayot bo‘lmasalar-da, alarning nomlari ila dunyoda qilg‘on ishlari tarix sahifalarida tayin va musammatdur. Durust, bir necha kitoblarda «sart» so‘zi zikr bo‘lmishdur. Anglashildikina ko‘ra, bu nom noma’lum xalq tarafidin Turkistondagi bir jamoa qabilaning bo‘yinlarig‘a taqilg‘on bir laqabdur. Ul laqab ila biz umumturkistonlilar turkliqdin chiqub, sart bo‘lmasmiz. Shuning uchun agar chindiki (sart) so‘zining ma’nosi avliyozoda bo‘lsun, payg‘ambarzoda bo‘lsun, bizlar sartliqni bo‘ynimizg‘a taqmasmiz. Shul sababli Xo‘qand yoshlarining «sart» haqida qilg‘on «prutest» — e’tirozlari haqlidur. Bizlar ham shul xususda alarg‘a qo‘shilamiz.
«Turkiston viloyatining gazeti»,
1913 yil, 17 yanvar
This work is first published in Uzbekistan and is now in the public domain because its copyright protection has expired by virtue of the Law of the Republic of Uzbekistan on Copyright and Related Rights, enacted 2006, amended 2021. The work meets one of the following criteria:
- It is an anonymous or pseudonymous work and 50 years have passed since the date of its publication
- It is a posthumous work and 70 years have passed since the date of its publication
- It is another kind of work, and 70 years have passed since the year of death of the author (or last-surviving author)
- It is one of "official documents (laws, resolutions, decisions, and etc.), as well as their formal translations; official symbols and marks (flags, emblems, orders, banknotes, and etc.); works of popular art"
Public domainPublic domainfalsefalse