Raccolta de proverbi milanes

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
Raccolta de proverbi milanes
by AA. VV.


Ex libris: Ex - legato Achille Bertarelli MCMXXXVIII

non sibi sed civitati suae]

RACCOLTA

DE PROVERBI MILANES

SESTINN

E

DIALOGO

DI DON NASONE CLASSICISTA

CON

DON KYRIELEISON ROMANTICISTA


TERZINE.
MILANO
PRESSO PIETRO E GIUSEPPE VALLARDI
contrada S.a Margherita n ° 1101
1851 COLLE STAMPE. DI GIO. PIROTTA. PREFAZION.
S O N E T T.

Andava a spass cont i mee camarada,
E in del descôr tra nun , come se fa ,
Vun dîs : Nô cerca rogna de grattà ;
L' olter : Fa bell trova la pappa fada!
On terz ven foeura a di : Te fee ona strada
E duu servizi ; intant mi dava a trà ,
E in d' un quart d' ora al pà de ciaccolà,
Hoo sentii de proverbi on' infilada.'
Allora m' è soltaa la fantasia
De trà insemma proverbi in sesta rima ,
Inscì per fa ona preeuva , e spassamm via.
La raccolta l' hoo fada ; l' ha el vantagg
Che in del sò gener la sarà la prima ,
Del rest, se no la secca , l' è un beli ragg. RACCOLTA
DE PROVERBI MILANES.

SESTINN.
I

El pocch l' è pocch, e tutt i tropp hin tropp,
E dûr con dûr , nô farà mai bon mûr ;
Per el tropp caregall se creppa el s'ciopp ;
Boeugna che croda el pomm , quand l'è madûr ;
Per el pù chi tropp studia matt deventa ,
E chi studia nagott , porta la brenta. 2
Se romp col tirà tropp : chi cerca , treuva ;
Nô van denter i mosch in bocca chiusa ;
Quell ch' ha pussee giudizi , pù ne droeuva;
Chi voeur mazzà el sò can , troeuva la salsa;
Destrugga nô , che ven tuttcoss a tai ,
Quand se dis, fina i ong de perà l' aj.
3
Error nô paga debet; acqua lava ;
Cavall donaa , nô se ghe guarda in bocca ;
L' è pù quell temp che Berta la filava ;
Chi pò comanda , ha d' ubbedì chi tocca ;
Nò gh' è dubbi, ch' el bon regolament ,
El manten tant i Fraa , come el Convent.
4
L' è cert , che sangu d' on mùr s' en pò trà nô,
Anca di pugn in ciel rul s' en pò dà ;
La legna del vesin fa on bell fallò ;
Dance paga , e cavai se fan trottà;
Quell che se impara in temp de gioventù ,
Disen , ch' el se desmentega mai pù. 5
Fidass 1' è ben , ma n'a fidass 1' è mej ,
Sora '1 tutt , guardet dai partii tropp grass;
Divers i coo , divers hin i cervej ;
A prim'èra , i duu ass mennen a spass ;
Chi renonzia al fatt sò prima ch' el moeura ,
Merita d' ess côppaa con la mazzoeura.
6
Nò gh' è pesg sord , de chi nô voeur intend ;
Bella roeusa, deventa on grattacuu ;
Chi scolta compra , e chi cicciara vend ;
L' è mej stà ben vun soll, che maa in tra duu ;
Ara drizz , e poeu mangia , e bev , e caga ,
E nô te cascia , e lassa che la vaga.
7
Chi pissa ciar , ha in quel servizi el medegh ;
Chi all' asen lava el coo, trasa el savôn ;
Chi predega al desert , stralatta i predegh ;
L' ignoranza fa i corna a la reson ;
Quell che lavôra ha ona camisa , e dò
Che n' ha quell' olter , che lavôra nò. 8
De content a stô mond nô gh' è nessûn ,
Anzi se dis , che 1' omm content el moeur ;
L' è faa a nessun quell ben , ch'è faa al comùn ;
Se liga l'asen dove el padron voeur ;
Lament e doeuja de la donna morta ,
La compagnen domà fina a la porta.
9
Chi é mort è mort, chi è viv se dà confort;
Chi serv a cort , de spess moeur a pajee ;
Vàr pussee on asen viv , che on Dottor mort ;
L' è on sparagn men duu corp in d' on carlee;
Glie rincress a la veggia de morì ,
Perchè ne impara vuna tutt i dì.
10
El viaggià per posta l' è ona spesa
De Prenzip , ma ona vitta de facchin ;
El fatt 1' è fatt , sul fatt no gli' è contêsa ;
Pess gross , se sà , ch' el mangia el piscinin ;
I desgrazi somejen ai scires,
Andree a vuna , de solet , gli' en ven dês. 11
Per ona voeulta la se fa a so pader ;
La prima , tant e tant , la se perdonna ,
Ma seguita et proverbi , e tond e quader
Dis poeu' , che la segonda se bastona ;
Chi nò se scappa , o mangia sta menestra ,
Dis el proverbi , o solta sta fenestra.
12
L' è inutil , scappaa i boeu , sarrà la stalla ;
La veritaa l' è vuna , e semper quella ;
A di messa , anch el Prét di voeult el falla ;
El vin l' è bon , dove gli' è l' osta bella ;
Ghe n'è , ch'han venduu argent per comprà tolla;
Femm nagott , se vun tira , e l' olter molla.
13
E speccia , e speccia , e mai nò comparì ,
Vess in lecc , e podè minga dormì ,
Fa de tutt per servì , nè mai gradì ,
Giuraddina ! hin trè coss de fa morì ;
Quand s' ha patii, se inclina a compatì ;
I giurament d' amor duran on dì. I4
Scôva noeuva la scôva ben la cà ;
De novell , per lo pù , tuttcoss è bell;
L' è bell el mond , per quij che ghe san stà ;
Se dà ona botta al serc , l' oltra al vassell ;
Gran resonascia quella del becchee !
Chi voeur la carna , ha de portà i danee.

15
Vanza squas mai de carna in beccaria ;
Al scur già tutt i donn hin donn istess ;
L' appetitt l' è la salsa mej che sia ;
Carna che cress , mangia pussee de spess ;
Chi inveggiss immattiss ; chi viv sperand ,
A parlà sporch , disen , el moeur cagand.
16
Nô l'è bell quell ch' é bell, ma quell che pias ;
Nô l' è minga tutt or , tutt quell che lûs ;
Fà a mè moeud , mangia e tàs , e viv in pàs ;
Hin bonn , menter che varen , tutt i scus ;
Se soll dì , vun visaa l' è mezz difês ;
Tutt el mond , già se sà , che l' è paês. 17
Al besogn se conôss el ver amis ;
Nô dà benîs on asen che fa spôs ;
In tirôsa nessun va in paradîs ;
In sta vitta , tucc porten la soa crôs ;
L' ha ditt ben quell Curat de Zilavegna ,
Chi ghe l' ha dent , ajutt ! , che se le tegna.
18
El bon mercaa , frusta sossenn la borsa ,
E di voeult menna l' omm a l' ospedaa ;
On asnin dura pocch a fa la scorsa ;
El lôff el mangia i pegor , anch cuntaa ;
Tant va la gatta al lard , che in fin di fin ,
Succed , che la ghe lassa poeù el sciampin.
19
L' è mei spend danee in pan , che in medesina ,
L' è mej frustà di srarp , che di lenzoeu ;
Chi va al molin , facil che se infarina ;
El diavol 1' è in gran truscia a juttà i soci ;
El diavol fa la polta , e lassa fa
Dai donn malign , a faghela mangià. 20
Proverbi dis , nô desfa crôs el diavol ;
I donn en san on grad de pù del diavol ;
A danna la cassa a mì , stoo a mezz col diavol;
Come el picciuren nô l' è brutt el diavol ;
L' acqua santa la fa scappà el diavol ;
On diavol descascia 1' olter diavol.
21
Dìo ved i nost besogn , e ghe provved ;
L' omm l' ha pari a proponn , che Dio desponn ;
Quand creppa el ricch avar, , ghigna 1' ered ;
Per spantegà on secrett , fidet di donn ;
Chi tâs conferma , ma el mè sentiment
L' è puttost , che chi tas , el dis nient.
22
Chi ha lengua in bocca , el va magara a Roma ;
Sott a la dôbbia , no se quista fama;
Chi va sù tropp avvolt , ris'cia a fa torna ;
El cortell na se ciappa per la lama;
Despoeù sospira , chi nò pensa prima ;
Chi pù, chi mandi, tucc gh'emm ou poo de rima. 23
Respetta , se te voeu vess respettaa ,
E respetta anch el can per el patron ;
L' è minga 1' abet quell che faga el Fraa ;
El pù fort , squasi semper , l' ha reson ;
Se muda anch el maester de capella ,
La musega però 1' è semper quella.
24
Lod falsa, la deventa ingiuria vera ;
L' è natural , che in del fallà , se impara ;
On fior soll, no 'l fa minga primavera ;
In tuttcoss , se te pò ; va a 1' acqua ciara ;
El pess ingord se ciappa per la gôra,
Col tropp foeugh , la pignatta va dessôra.

25
Vorraven tucc i Sant la soa candira ;
Di vocali cont el s'ciopp voeuj se mett paura;
De lira, el canevasc se toeu per tira :
L' è squas sicur che veng chi pù le dura ;
El mond 1' è bell , in tant in quant l' è vari ;
A stí mond gh' è nessun de necessari. 26
Di Voeult scappuscia anch el pù ben cavali ;
L' occasion , paricc voeult , la fa 1' omm lader ;
Trist quell' usell , che nass in brutta vall ;
L' è mej che piangia el fioeu, che n'è sò pader;
Chi lassa la straa veggía per la noeuva ,
Sò dagn ! , se mal content in fin se troeuva.
27
Dennanz resolv , besogna pensagh sè ;
Roba de mal acquist , nò fa bon pro
El temp che s' è perduu , se pista pù ;
Pussee che n' è cent ronden , caga on bò ;
In terra d' orb , on guerc deventa re ;
Nessun pò toeunn in dove nò ghe n' è
28
Mej sudà che tremà ; mej tard che mai ;
L' è mej vess sòll , che mal accompagnaa;
Ponn scusa i asen , quand nô gh' è cavài ;
L' è ben compra cà faa , terren desfaa ;
S' è vist , se ved , che amor e signoria ,
Nò gh' è vers , che soppurten compagnia. 29
La lengua batt in dove doeur el dent ;
Passaa la festa , 1' è gabbaa anch el Sant ;
Vàr pussee on ver amis , che cent parent ;
L' è pien de presonzion l' omm ignorant ;
A bon cunt , o per tort , o per reson ,
Schiva , che nò te metten a preson.
30
Chi è dolz de sangu nô pò fa gran guadagn ;
I mosch volen attorna a di carogn ;
Nè pan , nè pagu , nô te faran mai dagn;
Di voeult , coi ceucc avert , se fa di sogn ;
Dal desorden , di veult , deriva l' orden ,
E dall' orden , di voeult , ass el desorden.
31
I paroll hin paroll , i fatt hin fatt ,
Ciaccer hin ciaccer , i dance hin dance ;
Se volta via la gatta , balla í ratt ;
Nô se compra on coo d' aj con cent cuntee;
Fada la legg , l' è prest trovaa l' ingann ;
Dove gh' è di campann, gh' è di sguanguann. 32
Chi se sposa d' amor, creppa de rabbia ;
Sposà con nient , fina a la mort s' en sent;
Mej vess usell de bosch , che n' è de gabbia ;
Mai se pò avegh tuttcoss in compiment ;
Pur tropp i bej paroll , e peù i trist fatt ,
Ingannen tant i savi , come i matt.
33
Conforma se somenna, se regoeuj;
A roba fada , inutil dà consei ;
Panscia pienna , nô pensa a venia voeui ;
Nô tutt i passer san conoss el mej ;
Monegh , e Prét , e puj , hin mai saguj ;
A fregà i asen , se deventa muj.
34
Danee de gioeugh , nô tegnen minga loeugh ;
A fatt la scorta impara dai formigh ;
Ona lughêra pò taccà on gran feeugh ;
Pigrizia cerca de schivà i fadigh ;
Guardet , pù che te pò , da on trist vesín ,
E da on prinzipiantell de viorin. 35
Chi nô sà fa , nô sà nanch comandà ;
Nô pretend rampegà sù per i specc ,
Nè manch de insegnà ai gatt a rampegà;
Nè a tavola , nè in lecc , nô se ven vecc ;
E sappia pur , che a tavola e poeù in lett ,
L' è incomod e seccant el tropp rispett.
36
L' oeucc del padron l' ingrassa el sò cavall ;
Prima de ciappà 1' ors , nò vend la pell ;
Salva la cavra e i verz , se te poeu fall ;
Nò dà on usell , per tirà a cà on porscell ;
I fatt hin mas'c , hin femmen i paroll ,
Se giusta tutt , foeura dell' oss del coll.
37
Pari e nô vess , 1' è come ordii e nô tess ;
L' è bell de fa ora strada e duu servizi ;
Speccia on tratt el me bò, , che l' erba cress;
El lôff el muda el pél , e minga i vizi ;
In dove semm nassuu , già tucc el semm,
Ma nò semm minga dove moriremm. 38
Di voeult la bissa mord el ciarlatan ;
I lîr del mort , nô varen nanch on sold ;
Quell che nô se fa incoeu , se fa doman ,
Ma boeugna batt el ferr fin che 1' è cold ;
D' on bus , stà all' erta de nò fa on scarpôn ,
D' on brossajoeu , vanta a nô fa on bugnòn.
39
Quell ch' è in difett l' è semper in sospett ;
Disen che on bell tasè no '1 fu mai scritt ;
Ogni nôs, tant , la jutta a fa gaslett ; ,
La privazion l'ingenera el petitt ;
Guardel mò propri ben , guardel mò tutt ,
Che 1' omm senza danee 1' è puranch brutt.
40
Gatta inguantada nô la ciappa ratt ;
I sciavattin gh' han semper i scarp rott ;
Se perd la tramontana a stà coi matt ;
Tutt' i gasg gh' han amor ai soeu gasgiott ;
Tì pensa prima a tì , poeù pensa ai toeu ,
E dopo pensa ai olter , se te poe. 41
A mitaa d' opra l' è chi ben commenza ;
Fina che gh' è fiaa in corp, gh'è anmò speranza;
Quell ch' ha faa el maa , faga la penitenza ;
Tropp bombòn te faran dori la panza ;
Fa mal anca el tropp dolz , fa vegni i vennen,
Ten la lengua in di dent , mesura i termen.
42
Nò se pò mìnga vess giudes e part ;
Nò lassa el cert per corr adree a l' incert ;
Sgora i paroll, ma resta el scritt sù i cart ;
Nò stà a compett cont i pù fort e spert ;
Ciav dora la sbaratta tutt i port ;
Andà pian se va san , fort a la mort.
43
Chi voeur , ch' el vaga là , chi no voeur, manda ;
Chi nò sà naviga va a trovà el fond ;
Nô gh' è de faghen , paga chi comanda ;
Gh'è di cervej ch'hin guzz, ghe n'è eh' hin tond;
Se la lengua l' ha denter minga d' oss ,
L' è però bona de fa romp i oss. 44
I gioeugh de man , se lassen fa ai villan ;
Gioeugh , per ess bell , nò l' ha de durà tropp ;
Nò doeuggia cart , e nò trà attorna i man ;
Bosard se ciappa pussee prest che on zopp ;
El bosard gh' ha la nomena anch de lader;
La donna picciurada , l' è on brutt quader.
45
Quell che na poss avè , va , che t' el doni ;
De la necessitaa se fa vertù ;
Chi tenta , fa l' offizi del demoni ;
Pianta che nò fa frùt , se taja sù ;
Mett al monti mas'c e femmen el Signôr ,
E despoeù se compagnen tra de lôr.
46
A chi impresta , succed de perd la vesta ;
La famm l'è quella che destanna el lôff ;
Pù bella , a cà di olter , l' è la festa ;
L' apparenza l' inganna , el mond l' è on boff;
Che sort d' amor l' è mai quell de fradell !
L' è on amor , che se ciama , de cortell. 47
Nô se dis quatter, , se nô l' è in del sacch ;
Nô se fa ricch chi no fa cunt del pocch ;
Nô serv el spiret pront , s' el corp l' è fiacch;
Pù fortunaa del galantomm 1' è el scrocch ;
Quest è fatt , che danee , donn , e messizia ,
De spess rompen el coll a la giustizia.
48
Quell che dall' acqua colda è staa scottaa ,
Anca de 1' acqua freggia el gh' ha pavura ;
Chi fa ben troeuva ben , maa chi fa maa ;
Asen chi no capiss la soa scricciura ;
Quand te see dal Farree, guarda e no tocca ,
E dal Speziee , schiva de mett in bocca.
49
L' amôr , la famm , la toss , se fan conoss ;
La famm la gh' ha pù forza de l'amôr ;
Anch i pures quei voeulta gh' han la toss ;
Fraa Modest no'l deventa mai Priôr ;
Giust come tutt i can mennen la cova ,
Inscì tutt i mincion disen la sôva. 50
La lontananza ogni gran piaga sana;
Lontan de i oeucc , anca lontan de coeur;
Son de 1' or sonna mej d' ona campana ;
A chi inscì voeur , nò gh' è nient che doeur ;
Chi va sott a la dóbbia senza scenna ,
Facil che tutta noce el se remenna.
51
No speccia quanti el pioeuv a giustà i tecc;
De vuna in l' oltra bocca solta el sbacc ;
El maa de brasc al coll , de gamba in lecc ;
Al tu per tù se ved chi ha pù coracc ;
Var , pussee de gran scienza , gran caviec ;
En moeur de gioven , ma pussee de viec.
J2
L' è la gran mader di penser la nocc ;
All' avar nô ghe croda nanch on pioeucc ;
Se domen anch i besti cont i strocc ;
El nagott nô l' è bon che per i oeucc ;
Ajutt ! quand nò ghe n' è per el gran succ ;
La tempesta 1' è mai in dagn de tucc. 53
A brav intenditor mezza parolla,
Ma quell che mal intend , pesg el respond ;
I pover strasc se manden a la folla ;
Quell che se ved coi oeucc , nô se pù scond ;
L' è facil che la troppa confidenza ,
La faga perd in fin la reverenza.
54
L' è mej vess de lontan , ma vess amîs ,
Che n' è trovass arent , e vess nemîs ;
Quand giuga la fortuna , gh' è di amîs ,
E quand s' è disgraziaa gh' è di nemîs;
El figh t' ee de peraghel a 1' amîs,
Te peraret el persech' al nemîs.
55
Quell ch' è mincion , sò dagn ! ch'el staga a cà;
Chi è staa all' inferna , sà che penna gh' è ;
Toeù sù dorrà quell che te poeu portà ;
Quand no ghe n' è , quare conturbasme ,
Chi bell , se cascia in coo de comparì ,
Se sà che gran dolor 1' ha de soffrì. 56
In tuttcoss gh' è el sò ben , come el sò maa ;
Adree ai danee ghe corr adree i danee ;
El sass tiraa , dove l' è andaa l' è andaa ,
E 1' è inutil vorrè ch' el torna indree ;
Dammen , la dis la terra , e t' en daroo ,
Juttet , dis el Signôr , te juttaroo.
57
Di voeult con pù se guarda , manch se ved ;
A sto' mond s' ha de god , e lassà god ;
L' è minga bon cristian, chi , nô gh' ha fed ;
Cont on ciod , se descascia on olter ciod ;
Natural che manch did , e manch puvid ;
L' è regola de gioeugh , chi perd nô rid.
58
Quell che va minga in sceula , va in tomêra ,
Chi troeuva on ver amis , troeuva on tesor ;
Per el pù la cattiva Lavandêra ,
Troeuva mai bonna preja ; or tira or ;
Bon cascia bon ; chi stà ben na se moeuv ;
La gajnna che canta 1' ha faa 1' oeuv. 59
Menestra rescoldada sà de fumm ,
E no la var propri ona sbolgirada ;
A la Cort , l' ospedaa nô'l dev fa lumm ;
Ogni lavada già 1' è ona strasciada ;
No se dà minga inscì cattiv ladron ,
Che nô gh' abbia la sova devozion.
6o
Quell tal che ama el Signor, ama i soeu Sant ;
I omen se incontren , stan a post i mont ;
L' amôr fa passà el temp , e passa el guant ;
I pontili se lassen sott aí pont ;
La terra negra la fa bon forment ,
La terra bianca la fa squas nient.
61
L' omm el se liga , quand el dà parolla ,
Se liga i besti coi cadenn e i cord ;
Guardet de quij che giughen de briccolla ;
El can che baja , nô l' è quell che mord ;
A sto mond s' ha de viv , e lassà viv ;
Con pù se viv , e pù se impara a viv. 62
A batt i pagn , compar foeura la Stria ;
Chi sprezza ama , e chi sprezza voeur comprà;
A parlà cont i matt 1' è fiaa traa via ;
Fatt pegora , eh' el lôff te mangiarà ;
Nô giudica , nè stima donn , o tira ,
Al lumm ingannador de la candira.
63
Abbia gamb chi na gh' ha bonna memoria ;
Panscia nô se impienniss de compassion ;
I salmi nô fenissen tucc in gloria ,
Tutt i regol patissen eccezion ;
Hoo sentii a dì ch' ogni tant ann e mês
Succed che torna 1' acqua al sò paês.
64
Mai morirà 1' invidia , e mai l' è morta ,
Tant vera che la regna anca in di can ;
Chi ven dopo de mì sarra la porta ;
Tant gh' è de fa in la bolgia, e in del magnan;
Se la toeui con tì , cara fioeura ,
L' è per fa che me intenda la mia noeura. 65
El re di gust l' è quell de fa a sò moeud ,
Chi fa a sò moeud , scampa dés ann de pù ;
Ona gajnna veggia fa bon broeud :
Chi moeur , el va in di quondam o in di fù ;
Chi compra terra , el compra insemma guerra,
E in temp de guerra, ball giust come terra.
66
Tant come hin preparaa di ost i tavol,
Hin preparaa di omen i desgrazi ;
Se 'l ris l'è buttaa già , l'è in pee el fittavol ;
Calarav che i paroll pagassen dazj ;
Beli mestee che l' è quell del michelass !
Mestee de mangià e bev, e d' andà a spass.
67
Fa el cunt dò voeult , chi le fa senza 1' ost ;
L' orb nò pò dà giudizi de colôr ;
Mala cossa avegh fumm e minga rost ;
Cunta el peccaa , ma minga el peccadôr ;
Cavagna vantet , che t' ee rott el manegh ;
A scoeud la fama no varen i panzanegh. 68
Chi va col lôff impara a vôsôlà ,
Chi stà col zopp impara a zoppegà ,
Te impararee dai lader a robbà ,
Dall' ignorant nagott to poeu imparà ;
Sicché tì , dimm domà con chi te vee ,
Mi te savaroo di cossa te see.
69
La farina del Diavol la va in crusca ;
A la longa in di gioeugh venc el pù brav;
A tucc el sò difett par ona busca,
E quell di olter el glie par on trav;
El goeubb el ved i olter ch' han el gocubb ,
Ma no '1 ved el gobbasc , ch'el gh'ha sul goeubb.
70
Quell che te podet fa denter d' incoeu ,
Stiraccia minga a fall fina doman ;
Nô s' ha de mett el carr dennanz ai boeu ;
Se fa nagott a stà cont i man in man ;
Rcgordet che se incoeu te see in figura ,
Doman te podet vess in sepoltura. 71
Con pussee la bandera 1' è strasciada ,
E pussee la fa onor al capitani ;
A chi stà al mond ghe tocca on infilada ,
E de coss usualissim , e de strani ,
De bonn, de gramm , che piasen , che despiasen;
Quand el patron voeur bev, ziffola 1' asen.
72
Quei voeulta mett a cunt a sarrà on oeucc
Per dervi l' olter ; tutt' i lassaa hin pers ;
Di vuoelt hin pussee grand i oeucc ch'el hoeucc ;
Ognun tenda al fatt so' , faga el sò vers ;
Nô ficca el nas dove nò te pertocca ,
Nô taja el nas per impiastratt la bocca.
73
Chi nô sà fa , l' è mej ch' el lassa stà ,
E per quell Offellee fa el tò mestee ;
Quand s'è in ball , già n' occôr , boeugna ballà;
Ai muj se stà dennanz , ai s'ciopp dedree ,
Lontan di matt; tra el lôff e la sciguetta ,
L' è sicur , che gh' è pocch de dà la metta. 74
Guarda de nô soltà de la padella
In del foeugh , e poeù guardet di segnaa ;
L' è la vittoria de poricinella ,
Bajalla , e infin del cunt vess bastonaa ;
Droeuva de spess la guggia , e la pezzoeura, P
er fa sta insemma aumò la camisoeura.
75
Sibben , che sien i matt che inventa i mod ,
I savi poeù glie van adrec anca lôr;
In tra i duu litigant, l'è el terz che god ;
Nessun nass , nè majster , nè dottor;
Nè de temp , nè tampocch de signoria,
S' ha minga de casciass malinconia.
76.
Madura i nespol con la paja e 'l temp ;
Se quista scienza con pazienza e temp ;
A chi tocca a speccià, par longh el temp;
Riten , che per pagà, nô manca temp;
Ogni cossa a sò temp , dà temp al temp;
E chi gh' ha temp, nô l' ha de speccià temp. 77
Al can ch'è vecc, la volp ghe pissa addoss;
Intant che pissa el can , scappa la legor ;
El merlo l' è sgoraa de là del foss ;
Al lôff no se ghe dà de curà i pegor ;
Quand la cavalla ha propi de zoppass ,
Se ghe va a mett el ciod, giust in sul pass.
78
El mors doraa nó fa el cavall pù bon ;
On omm el ne var cent , cent minga vûn ;
Nò te fa mai nè pover, , nè mincíôn ;
La mort la guarda in faccia de nessun ;
Sissignor, , che la grassa nô l' ha ben,
Giurabacch ! se la magra nô glie ven.
79
Va a la forca chi roba o ten a man;
Quel' ch' ha mangiaa i candir caga i stoppin ;
A tucc despias i bott , e fina ai can ;
Entrada de meschin quella de vin ;
Pomm marsc ne guasta cent ; no casca foeuia,
Ch' el Signor nô le sappia, no le voeuja. 8o
Nô se compra 1' amor, e no 'l se vend;
L' amor ven de 1' amor, minga dai schej ;
Chi pù bev, chi pù spend, manch bev, manch spend
I omen e i tortej , hin semper bej ;
Ona man lava 1' oltra , e con tutt dò
Te lavaree la faccia ; eel vera o nò ?
81
Se redusen al petten tutt i gropp ;
Chi ne fa ai olter, eh' el ne speccia anch lù ;
El merita nagott chi pretend tropp ;
La discrezion 1' è mader di vertù;
El servitor el dev avè pazienza ,
E 'l patron bonna dosa de prudenza.
82
Tempesta generala 1' è el gran succ ;
La robba d' olter menna via la sova;
A chi vocur lavorà ghe n' è per tucc ;
El can quista el mangià menand la côva;
L' omm viv de l' omm , e poeù boeugna che diga,
Merita recompensa ogni fadiga. 83
L' è mej vess invidiaa , che compatii ,
O mej fa invidia, che n' è fa pietaa;
La fortuna proteg bastard e ardii ;
El tor fa lacc per quij ch' è fortunaa ;
A vun che gh' abbia gran cavicc in cull,
Anca a sta settaa già, pioeuv sul bavull.
84
Guarda a nô datt la zappa sora i pee ;
Credemel , che i bosij han curt i pee ;
La scarpa granda è el paradis di pee ;
El sacch vccuj se pò rninga fall stà in pce ;
Di vceult se teeìi de coo per mctt de pee;
Di vecult manca la terra sott ai pce.
85
L' acqua 1' è bonna de lavass i pee ;
L' omm eh' ha dance , l'ha minga frècc i pee ;
Gh' è di robb che nô gh' han, nè coo, nè pee;
In d' on impegn se mett coi man , coi pee ;
Se dis d' alzà la gamba , o d' alzà i pee ,
Poeù se manda el bosin foeura di pee. 86
fa servizi a on ingrat, se gh' ha descapit ;
Grama roeuda del carr fa pussee strepit ;
A l' omm castraa ghe manchen i recapit ;
El torna asquas bagaj on omm decrepit ;
Conforma i sciocch vegnaran foeura i tapp ,
E conforma hin i fraa se ghe fa i capp.
87
Quell ch' ha de fa ghe pensa; chi ha la rogna
Che se le gratta pur ; chi mazza moeur ;
Chi ha de besogn , nô l' ha d' avè vergogna
A cerca con manera quell ch' el voeur ;
L' è prima la camisa e poeù el gippon ;
Mi se guadagna a stà coi pocch de bon.
88
Amor e gravitaa se corden nò ;
S' el dent l'è guast , boeugna mudagh el nomm ;
L' è faa a scara stô mond , se va sù e giò;
Desgraziaa l' omm che tropp confida in l' omm;
Bell domà avegh el sô sul baltreschin ,
E andà a tavola a sôn de campanin. 89
Che serv a tegnì a man tutt i guggiad ,
Se di voeult se trà via i remissej ?
Senza polver nè ball, nô fa sparad ;
Imparen dai boeu vecc a arà i novej ;
Se i boeu gli' han propi voeuja nò de arà ,
L' è inutil , e t' ee pari a ciffolà.
90
Vertù de cappuscin l' è la pazienza ,
Che ghe disen anch quella di sonaj ;
La pratega la var pù de la scienza;
Nô se compren i oeuv , senza sperlaj ;
A forza de compra , s' impara a spend ,
A forza de compra , s' insegna a vend. .
91
Chi nô resêga , nô farà mai ass ;
Chi dorma tard , nô ciapparà mai pess ;
A mesura di gamb s' ha de fa i pass ;
La prima caritaa l' è de se stess ;
Chi nass matt l' è sicûr che nô guariss ,
E quell che nô commenza , nô feniss. 92
Gran che ! cont i danee se fa tuttcoss ,
I daece fan la guerra , inscì no 'l fuss !
Voeuja de lavorà soltem addoss !
Villan nè can , nô sarren mai on uss ;
Se deventa majster a soa spesa ,
Tant' è ! Sant March l'è ona gran bella Gesa !
93
Con art e ingann , se viv mitaa de l' ann ,
Fan viv anch l' oltra part , 1' ingann e l' art ;
Per giudicà, sent tutt e dò i campann;
Per la fever , queicoss mett in despart ;
Impara el bell mestee del Prêt Fagott , .
Che l' è de toeuss fastidi de nagott.
94
Quell che voeur provà tropp , proeuva nagott ;
Senza danee , nô se pò fa nagott ;
L' è semper mej queicoss , che n' è nagott ;
A venter pien someja bon nagott ;
L' è cert che con nagott se fa nagott ,
E per nagott nessun voeur fa nagott. 95
Sicûr te ciapparee pù mosch col mel ,
Che con l' asee ; chi non usa desusa ;
Ragg o sentenza d' asen nô va al ciel ;
Almanch scoldemmes , se la ca la brusa ;
Chi te fa di carezz pù de l' usaa ,
O ch' el voeur ingannatt , o Ci t' ha ingannaa.
96
Nessunn notizi , donch notizi bonn,
Riven anca tropp prest i gramm notizi ;
Per tò avvis , nô fa el cunt di ann ai donn ;
Prima la ven la mort , e poeù el giudizi ;
Inscì granda la gesa , e pocch i Sant ,
Lassa stà i Sant , e scherza cont i fant.
97
Disen , che chi nô leva , nô va a messa ;
Ca fada in piazza , o volta tropp , o bassa ;
Ch' el côrra pur a messa chi gh' ha pressa ;
El porch se l' è polit , già nô l' ingrassa;
Nô gh' è tant gross monton che nô fenissa ;
Di voeult per el gran rid scappa la pissa. 98
On oeucc al gatt , l' olter a la padella;
Chi de gajnna nass , el voeur ruspà ;
Di voeult per el cavall se batt la sella ;
Fa, desfà , tornà a fa, tutt lavorà ;
Dà di consej va ben , ma el sarav me;
A dà mitaa danee , mitaa consej.
99
Con pù se fa , manch s' è reconossuu ;
Se desquatta col temp la veritaa ;
Gnanch Ercol l' ha de mettes contra duu ;
Dò donn e on occa formen on mercaa ;
Mangia pur a tò geni , ma vestisset
A moeud di olter ; già te me capisset.
l00
On magher giustament el var pussee ,
Che ona sentenza, anch ben che la sia grassa ;
Con pù se gh' ha danee , se gh' ha cuntee ;
On freguj de vergogna prest la passa ;
Tegnel per forment secch , che í resôn fiacch,
Nô varen ona pippa de tabacch. 101
Dà a trà, l' è minga assee d' avegh resôn ,
Ma boeugna savè fassella vari ;
Bon cavall , gramm cavall , ghe voeur sperar ;
Pussee promett chi manch voeur mantegni ,
Descorraremm al camp poeù di cinqu pertegh ;
Nô se mesura i omen cont i pertegh.
102
L' amor boffa in la lumm a la resôn ;
Di voeult l' è pù la spesa ch' el guadagn ;
Quei voeulta torna cunt fa de mincion ;
Paricc voeult mett a cunt a stà ai primm dagn;
Di voeult troppa bondanza squas la noeus ;
Varda che passa el dord , ziffola Boeus.
103
El peccaa confessaa , mezz perdonaa ;
El mess mandaa nô 1' ha de portà penna ;
Se pretend ch' el provà nô l'è peccaa ;
Nô pò minga regoeuj chi nô somenna ;
On piatt de bella cera è on bell innanz ,
El var pussee che n' è tutt i pittanz. 104
Chi volta el cuu a Milan , le volta al pan ;
Se tacca al ben chi se conseja ben ;
A trist villan , nô dagli baston in di man ;
La bestia morta nô gli' ha pù velen ;
Te see , che on poo per un, fa maa a nessun ;
Quell ch' ha faa trenta , vorrav fa trent' un.
105
Tanti pocch fan assee ; se saran roeus
Han de fiorì ; chi dorm nô giuga ;
El rîs 1' è pussee bon , s' el stenta a coeus;
Gli' è l' erba ruga , ch' ogni maa destruga ;
La gajnna che semper stà per cà ,
L' impienniss el sù goss , che nessun sà.
106
Anch ogni pè in del cuu , manda in là on pass ;
Se dîs , che mort on Fraa , rott on boccaa ;
S' el salvadegh l' è in pee, pò minga dass ,
Ch' el cacciador íntant staga settaa ;
E quand la legor l' è levada in pee ,
Tucc i can fan regatta a dagh adree. 107
Se mceur on Papa , se fa on olter Papa ;
S' amen , e van d' accord pari con pari ;
La testa de 1' omm mort deventa crapa ;
L' è mej veghen trii in man , che sês in ari ;
( Con pocch respett ) merda che monta in scagn ,
O che la spuzza , oppur che la fa daga.
108
I carimaa di oeucc nô hin faa per scriv ;
Se 1' omm ordiss , e la fortuna tess ;
Viv minga per mangia , mangia per viv ;
De quell che nô se sà ,nô pò rincress ;
Quell che degiuna , se olter ben nô fa,
ISparmiss el sò , poeù a ca del diavol va.
109
Se dis a quell che torna a toeù miee ,
Bell ciappà carna fresca, e danee neeuv !
Can forestee destoeù quell de pajee ;
Quand el tronna , miracol ! se nô pioeuv ;
El sangu el sporg , e nô l' è istess de l'acqua,
E 1' oeuli el ven dessoravia de l' acqua. 110
Ognun pensa a sò moeud , e g' ha i soeu gust;
Nô è bell Fiorenza , ma l' è bell Piasenza ;
A tucc par , segond lor , de pensà giust ;
Vun frecc e l' olter cold , ghe voeur pazienza ;
Riten , che pocca e bonna la bregada ,
Se god pussee con gust , nô gh' è seccada.
III
Se fa di debet noeuv per pagà i vecc ;
Ven sù gran ciaccer , quand gh' è giò gran vin ;
Acqua torbera o verda nô fa specc;
Masnarà prima , el primm che va al molin ;
El sospett l'è el velen de la messizia ;
Materia pò guarì , mai l' avarizia.
112
Al mond el pù pittocch, l' è el pussce avâr ;
La cattiv' erba nass , e cress pù prest ;
Sospira primm , chi 1' ultem va al caldâr ;
Tutti i dì per i pigher hin tant fest ;
In d' ona cà de roba semper pienna ,
Se fa ben prest a preparà de scenna, 113
Quand el praa l' è segaa , n' occôr scrusciass ;
Oeucc tì trionfa , e tì gora patiss ;
Nô besogna mes'cià magher col grass ;
Chi seguita a giugà se impoveriss ;
El diavol l' è suttil , ma el fila gross ;
Necessitaa l' insegna di gran coss.
114
Se s' imbatt on usell in man de fioeu ,
Se on cavall el va in man de barchiroeu ,
E se 'l becchee l' ha faa contratt di boeu ,
Pover besti ! hoo pietaa di fatti soeu ;
Giovena , che sia bella e ben vestida ,
L' è facil che la troeuva chi le invida.
115
Guardet de quella gatta che te lecca
Dennanz , e poeù de dree la te sgraffigna  ;
El primo vent fa crodà la foeuja secca ;
Nô se stima innocent chi se le sbigna ;
Se proeuva l' or col foeugh , con l' or la donna ,
E poeu l' omm el se proeuva con la donna. 44
A lengua matta oreggia de mercant ;
Se romp on legn , e minga ona fassina .
Se stenta a cred a quell che promett tant ;
Fabbricà , litigà , tran in ruvina ;
Nô gh' è , come i testard e i litigatt ,
Per ingrassà la borsa di avvocatt.
117
Chi all' etaa de vint' ann queicoss nô l' è,
E de trenta queicossa no' l sa fa
( On cert proverbi el parla ciar comè ) ,
Che a quaranta el pò andà a fass bolgirà;
Quell che va in paradîs, va in gran bon loeugh;
Cattiv segn! quand se troeuva el gatt sul foeugh.
118
Roba de bon mercaa , di voeult l' è cara ;
Lader anch quell che robba a ca di lader ;
L' è semper cara roba che sia rara ;
A stà settaa giei on pezz , el cuu ven quader ;
In la bocca de I' omm che sia discrett ,
Anch quell ch' è già palês , resta secrett. 119
El Signor lassa fà , minga strafà ,
El riva de per tutt , 1' ha longh i brase ;
Tant prest e ben , nô se pò minga fà ;
Chi va de mezz hin semper domà i strasc ;
Puttost che roba cala , mej ch' en vanza ;
Puttost che roba vanza, creppa panza.
120
Cred pur, che on matt ne sà pussee in ca sova ,
De quell che in cà di olter sappia on savi;
Parland del lôff, l' è lì a mostrà la cova ;
A quij che i robb van ben , se ghe dîs bravi ;
Chi l' ha in bocca, de spess, ghe l'ha in la coppa;
Fa beli a navigà col vent in poppa!
121
Patt ciar , e la messizia sarà longa ;
Quell che 'l ne sà pussee , faga pù mej ;
Na pretend sugà el mar cont ona sponga ;
Anch i mosch cascen foeura el sò besej ;
Quij che stan sul fa roba , manch en goden ;
Quij che se loden , sappia che se imbeoden. 122
Nô stà a logà la paja arcut al foeugh ;
Chi manch giuga , a la lunga, pù guadagna :
La sghejosa 1' è propi el pù brav coeugh :
La prim' acqua, 1' è quella che me bagna;
Chi guarna con giudizi , troeuva ben ,
Chi sara sù deddrizz , dervirà ben.
123
Puttost che parlà maa , l' è mej tasè;
Mai la preson 1' è bella , o 1' amôr brutt ;
Chi nô pò andà in tirosa , vaga a pe;
Nient a tutt, se fa la pâs a tutt ;
Bon pan , bon vin , poeù avegh arent la gnocca ,
Per mi, se voeur fioccà, lassi che fiocca.
124
El poltron quand 1' è sira el s' innavia ;
Di voeult pù de la carna , var la gionta ;
Se l' andass a giurà , la vacca è mia ;
M serv on orelucc se no '1 se monta ;
De la spesa se regola el cantà ,
Conforma de la borsa l' è el sonnà. 125
La volp , che nô ghe riva a cattà l' uga ,
La se scusa col dì, 1' è zerba anmò;
Can nô mangia de can ; can vecc nô giuga;
A la prima ostaria se loggia nò;
Se guarda da trii p. l' omm ch' è prudent ,
Cioè pittocch , pericoj , e potent.
126
No gh' è ona roeusa che nô gh' abbia spin ;
Chi è frecc de man , l' è pussee cold de coeur ;
Tucc voeuren tirà l' acqua al sò molin ;
El me merita nò , chi nô, me voeur ;
La mia roba voo a toeula su l' altàr ;
Dal dir al far , gh' è asquas de mezz el mar.
127
L' acqua già la marsciss i fondament ;
L' ozi l' è semper stan pader di vizi;
I consej de nemis hin tradiment ;
Chi se incomoda no' , nô fa servizi:
Altra cossa è el vorrè , altra el podè ;
Nass l' erba vuj , domà in giardin de re. 128
Con sanitaa de besti , e mort de donn ,
On pover omm e1 troeuva la risorsa ;
In del gioeugh se cognossen i personn ;
Chi giuga de pontili , perd de borsa ;
L' è ben de giust , ch' el primm nô 'l vaga senza ;
Grattà , mangià, lallela !, chi commenza.
129
La speranza , che l' è la prima a nass
In 1' omm , l' è semper l' ultema a morì ,
Tant a dà, che a ciappà , se pò ingannass ,
O ingannà i olter, senza fa parì ;
Chi dà prest dà dò voeult , chi speccia a dà,
Pocch sù , pocch giò , 1' è squasi on refudà.
130
Seren d' inverna , e nivol all' estaa ,
Secrett de donn , e discrezion de Fraa ,
Hin coss che per lo pù nô han mai duraa ;
Respond i Fraa , come ha intonaa l' Abaa ;
Danee e peccaa saran mai ben stimaa ;
Cadeun , fusen anch d' or , tegnen ligaa. 131
Se dis che villan cria, e villan paga ,
Quanti vun 1' è cott d' minor, 1' è pur mincion ;
L' è minga domà el vin quell che imbriaga ,
El se imbriaga l' omm coi sò passion;
Guarda de nô giontagh i penn e l' occa ;
Quand se giuga a tarocch , già se tarocca.
132
El formagg senza boeucc , el pan coi boeucc ,
El vin ch' el sia d' on ann , el pan d' on dì;
Ma sora tutt , el vin , che solta ai oeucc ,
Con scuma che fa prest a scomparì ;
Asee pocchett , tant oeuli , e ben salada ,
Allora l' insalata l' é ben fada.
133
Fà bell a tirà giò de la bornîs
El maronscell , cont el sciampin del gatt ;
Perucca bionda , quatta cavij grîs ;
De legna venda, nô stà a caregatt;
Foeugh de paja, se sà, che prest va in fumm;
Besogna andà a taston , quand nô gh'è lumm. 134
Chi cerca rogna de grattà, le troeuva ;
Mangià per scoeud la sêt carna salada;
Ai peccaa vecc gh' è penitenza noeuva;
La mattina l'è l' oeucc de la giornada;
Mader cont el difctt d' ess tropp pietosa,
Facil che la fioeura sia tegnosa.
135
El bell , el brutt , hin relativ ai gust ;
Quand t' ee faa el lavorà, speccia danee;
S' ha mai d' avè pavura a fà i coss giust ;
Chi ghe manca nagott , l' è ricch assee;
Lontan de la padella che pò tene ;
Se t' incontret el lôff, mostregh i dene.
136
Gh'ha i soeu costumm e usanz ogni paés ;
Dove canta gallina, tas el gall ,
Robba dês , donna quatter , resten sês;
Conforma l'è el sonnà , s'ha de fa el ball;
Di voeult , foeura del bosch , se va a fa legna;
Tutt cerchen barettitt per quarcià tegna. 137
Bonn paroll varen tant, e costen pocch ;
Donna bianca bellezza nô ghe manca ;
Prodigh , avar , e ciall , hin trii pittocch;
Scolar che studia nò , scolda la banca;
L'oeucc el voeur la soa part; fortuna e dorma;
Varda el fatt tò , lassa stà i can che dorma.
138
Proverbi dîs , lecit l' è el domanda ,
El respond poeù el deventa cortesia ;
Squas tucc se creden bon de critegà ,
Ma de fa mej se troeuva carestia ;
Chi serv a duu patron , ne serv nanch vun;
Se moriran i Prét , cantaremm nun.
139
L' ha semper manch reson chi ha pocca sort ;
Fenii on mocchett se pizza ona candira ;
In fin di fatt i mort han semper tort ;
Con panscia de vellù , colzon de tira ;
S' el fatt tò t' el consumet in d' on mês ,
In vundes d' olter chi te farà i spes ? 140
Nô pretend coss illezit da on amis ;
Nô fidet de nemîs reconziliaa ;
Pò piasè el tradiment , ma per tò avvîs ,
El traditor da tucc l' è detestaa;
El fin corona 1' opera, donch mì
Hoo salvaa stô proverbi per fenì. DIALOGO
DI NASONE CLASSICISTA
CON
DON KYRIELEISON ROMANTICISTA.
NASONE.
Don Kyrieleison mio , giunto è quel giorno
Che al gusto tuo la mià classicità
Darà , qual si conviene , obbrobrio e scorno.
Oggi alla luce un' opra sortirà,
Da me composta in greco, ove dimostro
Che a un romantico egual bestia non v' ha.
Ridotta io l' ho di sapienza un mostro :
Senza offendere il ver posso affermarlo ,
Chè in tali affar so bene usar l' inchiostro.
Fedele in essa alla dottrina io parlo
Di rancidi papiri , e d' infrantumi
D' antichi libraccion rosi dal tarlo. L' ho poi divisa in dodici volumi
In foglio tutti quanti , e al frontispizio
Dodici, scrissi, d' eloquenza fiumi (*).
Sofocle il primo loda , e a precipizio
Shakespcar va in un altro, e dà lo smacco
Col terzo ad ogni vostro pregiudizio.
Nuovi commenti e note nuove attacco
Alle note col quarto, ed ai commenti
Che Aristotile porta e Orazio Flacco.
Col quinto invito le mondane genti
Ad abborrire il nuovo, e a retrocedere
Secoli almeno diciannove o venti.
Sempre verdi prometto allori ed edere
Col sesto a chi saprà gli scritti altrui
Negli imitanti scritti suoi far riedere.
Intendo poi col settimo che nui
Parlar non dobbiain più come ognun ciancia ,
Ma i motti usare inveterati e bui.

(*) Questa è una solenne sparata classica , che, imitata dalla bizzarria e dall'arditezza di qualche antico ubbriaco , viene ripetuta oogni momento dai nostri squisiti parlatori. È un inferno l' ottavo ove si slancia ;
Sul far di Dante, i romanzeschi eroi (*)
Guerrin, Crusoè , Chisotto e Sanco Pancia.
Alla Dantesca pure il nono è poi
Un paradiso, u' per amor del bello
Copiato e ricopiato esistiam noi.
Il decimo è un frasario. Ammasso in ello
Ogni antiquato detto , e buono e tristo
Perchè l' antichità non abbia avello.
Vuo' la religion bandir di Cristo
Coll' undecimo tomo , affinchè il mondo
Abbia a rifar de' prischi numi acquisto.
E nell' ultimo il dico , e il provo tondo ,
Che la malnata tua prosapia stolta
D' ignari baccelloni è un gregge immondo. -
(*)Ad Onta che i romantici , e fra questi Ermes Visconti, dicano che Dante appartenga a loro, i classici sostengono il contrarlo. lo pero' son persuaso che se Dante risuscitasse , e venisse ,hiesto a quale de' due partiti volesse darsi , egli stesso non seprebbe rispondere , se non che forse a nessuno. KRYRIELEISON.
O classico minchion , taci una volta ,
Pria ch' io t' ammazzi a colpi di schioppette,
O t' apra un antro in sen ; taci e m' ascolta.
Codest' opera tua non vale un ette,
Ed è da matto itiver porre a tenzone
La tua barbaccia colle mie basette.
Noioso , nasutissimo Nasone ,
Se' tu forse marito alla montagna
Che un sorcio sol nel partorir depone ?
Terminata sarà la tua cuccagna ;
Non già la nostra, chè un romanzo scrissi
Io pur che a tutti voi non la sparagna.
Ma il genio mio dal tuo ben dipartissi ,
Che un monte presso me non fece un topo ,
Ma un topo un monte invece partorissi.
Grande è del mio libercolo lo scopo ,
Che, sebben solo sia di fogli quatro ,
Di tutto il mondo puo' servire all' uopo. Da Tile in esso l'universo a Batro
Pinsi col vario d' ognun uom carattere ,
Bianco , biondo , bronzin, nero e mulatro.
Dagli importanti affar passo alle tattere;
V' insegno professioni, arti e mestieri
Dal gran Signore al più meschino guattere.
Se parla il Paladino , ai detti fieri
Apprendi tutta la guerresca tatica ;
E se la. donna , ridi' amor t' ingeri.
Sputa un vecchión la teoria, la pratica
D' ogni umana virtù morale e fisica ,
Poetica , oratoria e matematica.
Or tu che 'n dici ? forse poco arrisica
Di tanto in favellar l' enciclopedico
Romanzetto , sebben di mole tisica ?
A furia di stoccate io tutti medico
Dell' uomo depravato i ghiribizzi ,
E l' Evangelio in poche righe predico.
Alfin con sette od otto arguti frizzi
All' aria caccio i classicisti tutti ,
Qual 1' ossa dei guerrier caccian gli obizzi.- NASONE.
`N un romanzetto son dunque ridatti
Di tua Musa i sudor ? mesehin , non sai
Ch' appena nati tosto fian distrutti ?
Mentre che ornar l' opere mie vedrai
D' eccelse biblioteche i gran scaffali ,
E i migliori negozi de' librai. -
KYRIELEISON.
Onerar , non ornar vedrò i più mali
Cantucci i libri tuoi , servendo ai sorci
Di nido , di latrine e d' orinali.
Se co' pedanti tuoi dal mio ritorci
Libretto il guardo , a me non cal d' un fico;
Non si danno a ingoiar le gemme ai porci.
Non son , qual tu , di lcggitor mendico ,
Ma di sentimental bella damina
Sol mi basta il favor serbare amico. Starò ben co(..) nella porporina
Sua (..)cata mano alla toletta ,
E in conversazion sera e mattina.
Il dolce onore a' fogli miei s' aspetta
D' esser di tempo in tempo riscaldati
Da qualche sua pietosa lacrimetta.
Natura sola parli , e non ingrati
Saran gli scritti; essa che far non sa
Delle prescrizion dei trapassati.
Aristotile ai classici papà ,
Quinto Fiacco , Menzini , e Boileau
Fer di Procustc il vostro reo sofà;
Ove giammai nessuno s' adagiò
Senz' esser stiracchiato o monco fatto ,
Che in natura star ben non vi si può. -
NASONE.
In natura parlar essi assuefatto ,
( Eppur non dice motto senza fallo )
Don Kyrieleison dolce , ancora un matto. - KYRIELEISON.
Arte impazzir veggiamo il pappagallo,
Ammaestrando a dir l' avemmaria ,
E se lo giugne a far, ve' come fallo.
Precetti , arte , e sforzata leggiadria
Cianciafruscole son , fanfaliolele
Da addormentar per noia chicchessia. -
NASONE.
Rider fanno davver le tue querele
Su ciò cui sempre ognun de' saggi vecchi
Tuttor lodati si serbò fedele;
Mentre in quel secol che figliò parecchi (*)
Bizzarri umor di novità sol carchi,
Non appena fiorian ch' eran già secchi.
(*) É questo il secolo del Marini , dell' Achillini e d' altri la di cui fama se vive ancora , vive per essere posta in derisione. Nè creder già ch' oltre il natal pur varchi
La fama vostra, ch' anzi , parrai , annega
Nel tenebroso oblio pria che s' imbarchi.
E in ver che sien scempiaggini chi 'l niega
Quel sempre abbisognar d' un Belzebù ,
D' un fantasma , d' un morto , o d' una strega ?
Hai forse , amico mio , per un cucù
Il benigno lettore , ond' abbia a bersi
Ogni sconcia bugia che narri tu ? -
KTRIELEISON.
Che debba il dì dai morti rivedersi
Egli è un precetto santo; or cos' importe
Se un poco pria rísuscitanli i versi ?
Ed è un' opinïon cotanto forte ,
Che fantasmi vi sieri , streghe e folletti ,
Che mia nonna ha timor passar le porte.
Ma , caro mio Nason , parliamci schietti,
S' addice il predicar sulla bugia
A te co' tuoi settari maledetti ? Forse non è una classica albagia ,
Lo metterci pur ora fralle mani
La vecchio pueril mitologia ? -
NASONE.
Ad intelletti savi ed oltre-umani
La dottrina si scopre , che s' appiatta
« Sotto il velame delli versi strani.
Dal tempio apollinar del tutto sfratta
La romantica razza, ed è per ciò,
Non c' intendendo , che si mal ci tratta.
Quanto la Grecia e Roma ne insegnò (*)
Voltare e rivoltare e notte e dì
Debbesi, e allor capire ci si puo'.
Chè se dal nido nottola fuggì
Di pieno giorno , ravvisar potrà
Ciò ch' a' raggi solar ai colori ?
(*) "..Vos exemplaris Graeca
Nocturna Tersale manu, versate diurna".
Hor. Art. Poet. KYRIELEISON.
E Roma e Grecia in polvere l' età
Distrusse , e non v' ha più Greco o Romano ;
Ma noi , caro Nason , noi siamo qua.
Che se color lo spirito e la mano
Trattare a lor capriccio , ora altrettanta
I romantisti tenteranno invano ?
Voler che il mondo arco ritorni a quanto
Cesse con onta al barbarismo antico
De' classici imbecilli , è il più gran vanto.
Se un buon consiglio, se un parer d' amico
Dal Cavalier Don Kyrieleison vuoi ,
Sciogliti un po' da così sciocco intrico. -
« Così fra lor garrivano que' Buoi ,
« Quando di botto comparì la ronda,
« E disse : Quei Signor verran fra noi.
« Nè fugga alcuno o alcuno si nasconda ,
« Chè a punir gl' inquisiti fuggitivi
« In fierezza la legge sovrabbonda.