Progreso/Triesma Yaro/Numero 27/Die Umschau

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
TRIESMA YARO
PROGRESO No27
Mayo 1910

Die Umschau
Jurnali

[ 187 ] Die Umschau (Frankfurt a. M., 19 marto) insertis en komenco di numero granda artiklo : Volapük, Esperanto od Ido ? da Prof. Lorenz. Ol rezumas l’evoluco di l’ideo di LI., quan on devas zorgoze distingar de sa sucedanta enkorpigi : Volapük pruvis, ke LI. artificala esas praktikebla ; Esp. montris specimeno di linguo plu facila e plu inter­naciona, sed pretendis, quale Volapük, impozar su per la nombro, sen atencar la kritiki nek remedyar sua difekti. Pro to aparas triesma fazo en la historyo di la LI., la fazo di Ido, en qua la LI. traktesas quale ciencala-praktikal problemo ; la solvo neplu dependas de la genio o fantazio di ula singla homo, sed de la kunlaborado di la kompetenti. La LI. fondesas sur principi tute obyektala : l’existo di gramatiko e di vortaro inter­na­ciona en nia lingui. La LI. relatas l’europana lingui same kam l’alta-germana relatas la germana dialekti : ol esas quaze alta europana. A la cienco devas adjuntesar la sperienco, la konstanta praktiko, por perfektigar sencese l’instrumento : pro to la propagado esas necesa ; e la plusa plubonigi di la linguo ne plu nocos la propagado, kam la perfektigo gradoza di la lokomotivo nocis la devlopo di la feryoyi : la du progresi devas marchar paralele, di la du esas egale necesa. L’artiklo finas per la sequanta komparo-texti :

ESPERANTO IDO
Chiuj tiuj kiuj uzas la mul­tajn ho­diau ekzis­tan­tajn eltro­va­jhojn sciighas haj scias, ke tiuj chiam pli­bo­ni­ghas kaj per­fek­ti­ghas. La diver­saj sis­te­moj al­ce­las ko­mu­nan celon : la per­fek­te­con. Omni ti qui uzas la multa ca­die exis­tanta inven­ti spe­rien­cas e savas, ke oli sem­pre korek­ti­jas e per­fek­ti­jas. La diver­sa sis­te­mi ten­den­cas a ko­mu­na skopo : la per­fek­teso.