Peder Nair

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
Sherlock Holmes: Peder Nair  (1904) 
by Arthur Conan Doyle


1
[edit]

Anc mai n’hai jau vis mes ami en ina meglra furma che l’onn 1895. Da lez temp era el renumà ed aveva glieud bain enconuschenta tranter ses clients. Holmes viveva dentant per sia lavur e cun excepziun dal cas dal duca da Holdernesse n’hai jau mai udì ch’el avess pretendì grondas summas per ses servetschs. El refusava savens l’agid als ritgs e pussants, sch’el n’aveva betg interess per il problem. Percunter pudeva el sa stentar durant emnas cun ils problems d’in pauper client, sche quests cas purschevan ad el quellas particularitads ch’el aveva uschè gugent.

Durant l’emprim’emna da fanadur era mes ami stà davent uschè savens ed uschè ditg che jau hai savì ch’el aveva insatge da liquidar. Il fatg che plirs umens han dumandà en quest interval suenter il chapitani Basil ha confermà mi’idea che Holmes saja insanua vi da la lavur, e quai sut in da quels nums ch’el duvrava cur ch’el vuleva restar anonim.

El n’ha ditg nagut da sia lavur ed jau n’hai betg vulì dumandar. L’entschatta da sias retschertgas en quest cas è stada pauc tipica: el era partì gia avant ensolver ed è turnà, cun il chapè sin chau e cun ina lantscha enorma sut bratsch, cur che jau seseva anc a maisa.

«Ma tge, char Holmes!», hai jau exclamà. «Vul quai dir che Vus sajas chaminà per Londra enturn cun quest guaffen?»

«Jau sun stà tar il mazler.»

«Tar il mazler?»

«Ed jau turn cun in excellent appetit. Mes bun Watson, trenar avant ensolver fa bain. Jau sun dentant segir che Vus na vegnis betg ad engiavinar co che jau hai trenà.»

«Jau na vi gnanc empruvar.»

El ri e prenda plaz a maisa.

«Sche Vus avessas pudì guardar en il local davos da la mazlaria, avessas Vus vis in portg mazzà che pendeva vi dal palantschieu sura ed in um ch’empruvava da perfurar quel cun ina lantscha. Quest um era jau ed jau hai constatà cun plaschair che jau na sun betg bun da perfurar il portg cun in singul culp, er sche jau dovr tut mias forzas. Vulessas Vus forsa er empruvar?»

«Mo betg da questas! Ma pertge faschais da quai?»

«Jau hai pensà ch’i pudess esser interessant en connex cun il misteri da Woodman’s Lee. – Ah, Hopkins, jau hai obtegnì Vossa brev ed hai spetgà Vossa visita. Vegni e prendai plaz.»

Jau hai enconuschì immediat nossa visita: Stanley Hopkins, in giuven policist, dal qual Holmes ha raquintà savens. El sesa qua cun ina tschera trista e plain fastidis.

«Na grazia. Jau hai gì ensolver avant che vegnir. Jau hai passentà la notg en la citad, jau sun vegnì ier per far rapport.»

«E tge avais gì da rapportar?»

«Fiasco, fiasco cumplet!»

«Vus n’avais damai chattà or nagut?»

«Nagut.»

«Mo mo, lura stoss jau dar in’egliada sin questa fatschenta.»

«Jau sper fermamain che Vus fetschias quai, signur Holmes. Quai è mi’emprima gronda schanza ed jau na sai betg tge far. Per plaschair, vegni e gidai!»

«Jau hai per casualitad gia legì il rapport. Dal rest, tge pensais da quel satget da tubac ch’ins ha chattà en chasa? Na gida quel betg enavant?»

Hopkins guarda consternà.

«Quai è il satget da tubac da quest um, signur Holmes. El porta sias inizialas. Il satget è da pel da foca, el è stà chatschader da focas.»

«Ma el n’aveva nagina pipa.»

«Na, nus n’avain betg chattà pipas; sto esser ch’el fimava fitg pauc. Forsa aveva el il tubac per ses amis.»

«Senza dubi. Jau menziunesch quai be perquai che jau avess cumenzà qua cun mias investigaziuns. Ma mes ami, dr. Watson, na sa nagut da quai. Jau n’avess nagut encunter d’udir anc ina giada tge ch’è succedì. Raquintai curtamain, per plaschair.»

Stanley Hopkins prenda in toc palpiri or da sia giaglioffa.

«Jau hai in pèr infurmaziuns sur dal mort, chapitani Peder Carey. El è naschì l’onn 1845, damai aveva el 50 onns. El aveva gì success sco chatschader da focas e balenas. L’onn 1883 cumandava el la nav Sea Unicorn da Dundee. Ses success ha durà in pèr onns ed il 1884 ha el dà si la chatscha da focas. El è lura viagià per insaquants onns ed ha cumprà Woodman’s Lee, ina chasa betg lunsch davent da Forest Row, Sussex. El ha vivì là sis onns e là è el mort gist oz avant in’emna.

I dat in pèr puncts dubius. El era adina stà fitg silenzius, ins aveva l’impressiun ch’el studegiava vi d’insatge ch’el na pudeva betg emblidar. Cun el en chasa vivevan sia dunna, sia figlia da ventg onns e duas fantschellas. L’um baveva bler e gugent e la glieud al ha vis pliras giadas a chatschar da mesanotg la dunna e la figlia or da chasa ed a las dar fridas fin ch’insatgi pudeva s’intermetter. Signur Holmes, Vus stuais ir lunsch per chattar in um pli terribel che Peder Carey ed jau hai udì ch’el n’era betg meglier sco cumandant da sia nav. Ils chatschaders da focas al numnavan Peder Nair ed els n’al han betg dà quest surnum sulettamain pervi da sia pel stgira e la colur da sia barba lunga, mabain perquai ch’els avevan gronda tema dad el. I n’è betg necessari da dir ch’els al odiavan ed jau n’hai udì betg in sulet ch’avess ditg d’esser trist perquai ch’el saja vegnì assassinà.

Vus, signur Holmes, avais probabel legì en il rapport davart la ‹cabina› da quest um, ma Voss ami na sa forsa nagut da quai. El aveva construì sez ina chasetta da lain en curtin, a curta distanza da la chasa. El la numnava ‹la cabina› e qua durmiva el la notg. Quai era in bajetg fitg pitschen cun ina suletta stanza da ca. 4,8 x 3 m. La clav aveva el en giaglioffa, el metteva sez en urden la stanza, fascheva si sez ses letg e na laschava entrar nagin. Da mintga vart devi pitschnas fanestras cun sumbrivals ch’eran adina serrads. Ina da quellas fanestras dat or sin via e sch’ins veseva glisch la notg, sa dumandava la glieud, tge che Peder Nair fetschia.

Vus As regurdais ch’in um cun num Slater, ch’era vegnì nà da Forest Row la notg a l’ina dus dis avant il mazzament, era sa fermà, passond sper il curtin vi, ed aveva guardà sin la glisch che traglischava anc adina tras las plantas. El è segir d’avair vis la sumbriva d’in um cunter il sumbrival e che questa sumbriva n’era betg quella da Peder Carey ch’el enconuscheva fitg bain. I haja sa tractà da la sumbriva d’in um cun barba, ma cun ina barba curta e gizza, betg sco quella dal chapitani. Quai pretenda el, ma el era stà duas uras a l’ustaria e la fanestra sa chatta en ina tscherta distanza da la via. Ma quai è stà il glindesdi e l’um è vegnì mazzà la mesemna.

Il mardi saja Peder Carey stà tut cotschen en fatscha dal baiver e selvadi sco in animal. La saira tard saja el ì giu en sia cabina. Enturn las duas la damaun haja sia figlia, che durmiva cun la fanestra averta, udì in sbratg selvadi or da la cabina, ma i succediva mintgatant ch’el sbragiva cur ch’el era sturn, uschia che nagin n’haja reagì. A las set sajan levadas las mattas ed ina dad ellas haja vis che l’isch da la cabina era avert. Ma mintgin aveva ina tala tema da quest um ch’igl è vegnì mezdi fin ch’insatgi è ì a guardar tge che saja capità. Quai ch’els han vis tras l’isch avert als ha fatg fugir en il vitg cun fatschas alvas. Jau sun stà là entaifer in’ura.

Jau poss engirar che jau hai tratg in sigl guardond en questa chasetta: Millieras da mustgas e las paraids ed il palantschieu vesevan or sco en ina mazlaria. El la numnava cabina ed igl era er ina tala, perquai ch’ins crajeva d’esser sin ina nav. En in chantun era in letg, ina chista da marinari, cartas geograficas, in maletg da la Sea Unicorn, ina seria da cudeschs da navigaziun sin ina curuna – tut quai ch’ins spetga da chattar en la cabina d’in chapitani. Ed entamez era l’um sez, perfurà d’in’arpuna. Il piz da quella era penetrà en il lain da la paraid. El era mort, sa chapescha, e quai dapi ch’el aveva dà ses davos sbratg.

Jau enconusch Voss stil da lavurar, uschia che jau hai examinà cun gronda precauziun il terren dadora sco er il palantschieu da la stanza, avant ch’insatgi haja obtegnì la permissiun d’allontanar insatge. Jau n’hai chattà nagins fastizs da chalzers.»

«Vus vulais dir d’avair vis nagins fastizs?»

«Jau sun persvas ch’i na deva nagins.»

«Mes bun Hopkins, jau hai investigà blers crims, ma jau n’hai mai gì in cas senza fastizs – da pes u auters. I na po betg constar ch’i na dat nagins fastizs en quella stanza. Da Voss rapport sai jau dentant che Vus avais remartgà insaquants objects interessants.»

«Jau sun stà in tamazi da betg clamar Vus immediat, signur Holmes, uss èsi memia tard. Gea, plirs objects interessants sa chattavan en la stanza. In era l’arpuna, cun la quala ins ha mazzà l’um. Ella era stada pendida vi da la paraid, nua ch’eran anc duas autras. Tuttas trais arpunas purtavan il num Sea Unicorn. Quai mussa ch’il morder ha tschiffà l’emprima arma ch’el ha pudì chattar. Il fatg che Peder Carey è vegnì mazzà la notg a las duas e ch’el era vestgì, lascha supponer ch’el saveva che quest um aveva da vegnir. Ultra da quai stevan sin maisa ina buttiglia da rum e dus magiels.»

«Gea, jau crai che Vus hajas raschun. Eran anc autras bavrondas fermas en stanza?», dumonda Holmes.

«Gea, sin la chista da marinari hai jau vis brandy e whisky. Quels n’èn dentant betg impurtants per nus, perquai che las buttiglias eran anc plainas.»

«Tut en la stanza è impurtant en ina maniera u l’autra», di Holmes. «Ma raquintai anc insatge dals objects che Vus considerais sco impurtants.»

«Sin maisa era in satget da tubac.»

«Da tge vart da la maisa?»

«Entamez. Il satget era da pel da foca, cun las inizialas P.C., e cuntegneva be pauc tubac, da quel ferm da marinaris.»

«Bun! Ed uschiglio?»

Stanley Hopkins prenda in cudesch da notizias or da sia giaglioffa. Sin l’emprima pagina èn scrittas las inizialas J.H.N. e l’onn 1883. Holmes al metta sin maisa ed al examinescha, entant che Hopkins ed jau guardain sur ses givè vi. Sin la segunda pagina èn ils bustabs C.P.R., lura suondan insaquantas paginas cun cifras. Ulteriurs titels èn Argentina, Costa Rica e Sao Paulo, mintgin suandà da paginas plain segns e cifras.

«Tge pensais Vus da quest qua?», dumonda Holmes.

«Quai èn glistas da pegns da vaglias. Jau crai che J.H.N. sajan las inizialas d’in agent e C.P.R. vegn ad esser in client.»

«Empruvai cun Canadian Pacific Railway», manegia Holmes.

«Tge tamazi che jau sun», excloma Hopkins. «Sa chapescha èsi quai. Lura stuain nus be chattar ora las inizialas J.H.N. Jau hai gia examinà las veglias glistas da vaglias. Nagina dal 1883 na porta las inizialas J.H.N. Ma jau pens che quellas sajan fitg impurtantas. Vus stuais admetter, signur Holmes, ch’ellas pudessan esser las inizialas da la segunda persuna preschenta – cun auters pleds da l’assassin. Jau pens er che questa glista da pegns ans possia dar in’idea, per tge raschuns che Peder Carey è vegnì mazzà.»

La fatscha da Sherlock Holmes exprima la surpraisa d’udir insatge dal cudesch da notizias.

«Jau accept quests dus puncts. Jau stoss dir ch’il cudesch da notizias, che n’è betg menziunà en il rapport, mida il maletg che jau hai fatg. Jau hai chattà ina teoria dal delict, ma en quella n’èsi betg lieu per quai. Avais Vus empruvà da chattar insaquants da quests pegns?»

«Gea, ma deplorablamain sa chatta la glista cumpletta dals possessurs da vaglias en l’America dal Sid, uschia che nus vegnin a duvrar in pèr emnas per eruir quels.»

Holmes examinescha il cudesch da notizias cun sia marella.

«Gea, quai è ina macla da sang. Jau hai raquintà a Vus che jau hai chattà il cudesch giu per terra.»

«Da tge vart era si il sang?»

«Da la vart cunter il palantschieu.»

«Quai cumprova natiralmain ch’il cudesch è crudà suenter che l’um era vegnì mazzà.»

«Gea, signur Holmes. Jau hai remartgà quai ed jau suppon ch’il morder al haja laschà crudar cur ch’el era per ir. Il cudeschet giascheva sper l’isch.»

«Jau suppon ch’ins n’haja chattà nagins da quels pegns tranter las chaussas dal mort?»

«Na.»

«Datti in motiv da crair che Peder Carey saja vegnì spoglià?»

«Na. Nagut para d’esser vegnì tutgà.»

«Lura èsi propi in cas interessant. Plinavant era là in cuntè, navaira?»

«Gea, in cuntè en sia taja. El giascheva sper ils pes dal mort. Signura Carey di che quai saja il cuntè da ses um.»

Holmes di nagut per in mument. «Bun, jau hai l’impressiun che jau stoppia vegnir a guardar mez», di el finalmain.

Stanley Hopkins dat in givel dal plaschair.

«Grazia, signur Holmes. In pais ma croda giu dal cor.»

«En urden. Ma avant in’emna fissi stà pli simpel. Dentant po mia visita esser nizzaivla er anc uss. Watson, sche Vus vulais vegnir cun mai, sun jau fitg cuntent. Hopkins, sche Vus clamais ina charrotscha, pudain nus partir per Forest Row en in quart d’ura.»


2
[edit]

Nus essan sortids dal tren tar ina pitschna staziun ed essan charrads insaquants kilometers tras il guaud. Qua, en in cleragl sin ina collina verda, steva ina chasa da crap, lunga e bassa, a curta distanza da la via. Pli dasperas da la via, cun bostgaglia sin trais varts, era ina chasetta cun ina fanestra e l’isch cunter la via. Quai era il lieu dal mazzament.

Nus essan ids l’emprim tar la chasa, nua ch’ina dunna cun chavels grischs ed in’expressiun stancla, signura Carey, ha avert l’isch. Sia fatscha e si’egliada devan perditga dal dir temp ch’ella aveva gì cun ses um. Cun ella era sia figlia, ina matta sblatga ch’ha ditg ch’ella saja cuntenta da la mort da ses bab e ch’ella benedeschia l’um ch’al haja mazzà.

La chasetta era la pli simpla ch’ins po s’imaginar, cun paraids da lain, ina fanestra sper l’isch ed ina da l’autra vart. Stanley Hopkins prenda la clav or da la giaglioffa e vul avrir l’isch, ma tuttenina stat el airi cun in’expressiun da surpraisa en fatscha.

«Insatgi ha empruvà d’entrar», manegia el.

Senza dubi, insatgi aveva taglià il lain cun in cuntè. Igl era evident che quai era succedì avant curt temp. Holmes examinescha la fanestra.

«Er qua ha insatgi empruvà d’avrir, en tutta cas in infractur miserabel. El n’è betg stà bun d’entrar.»

«Quai è fitg surprendent», di Hopkins. «Jau sun segir che quests fastizs n’eran betg qua ier saira.»

«Forsa insatgi da la vischnanca.»

«Na, jau na crai betg. Paucs dals abitants avessan il curaschi da vegnir qua e da rumper en. Tge pensais Vus, signur Holmes?»

«Jau pens che quel ch’è vegnì quintava da chattar l’isch avert. El ha empruvà d’entrar cun la nizza d’in cuntè fitg pitschen, in da quels ch’ins dovra per gizzar risplis. El n’ha betg gì success. Tge vegn el a far – cun gronda probabilitad?»

«El vegn a vegnir puspè la proxima notg cun in meglier guaffen.»

«Jau crai er. E nus stuain esser qua per al retschaiver. Ma uss vulain nus ir en la cabina.»

Il mort era vegnì purtà davent, ma la mobiglia da la stanza era anc sco la notg dal malfatg. Durant duas uras examinescha Holmes mintga object en la cabina e sia fatscha exprima la dischillusiun d’avair chattà nagut interessant. Ma tuttenina sa ferma el.

«Avais Vus allontanà insatge giu da questa curuna, Hopkins?»

«Na, jau n’hai tutgà nagut.»

«Ins vesa ch’i manca insatge. En quest chantun da l’aissa èsi pli pauca pulvra. I pudess esser stà in cudesch che giascheva là u ina stgatla. Ma jau na poss far nagut pli. Giain a spass en quest guaud magnific, Watson, e deditgain in pèr uras als utschels ed a las flurs. Nus turnain pli tard tar Vus, signur Hopkins, e lura guardain nus, sche nus inscuntrain quest signur ch’è stà qua la notg vargada.»


3
[edit]

Igl è passà las indesch cur che nus turnain puspè tar la cabina. Hopkins vul laschar avert l’isch, ma Holmes di che quai svegliass suspect e che l’isch possia vegnir avert cun ina nizza ferma. El propona er che nus duajan spetgar, betg en la cabina, ma dador tranter la bostga sper la fanestra pli allontanada. Uschia possian nus observar noss um, sch’el avess da far glisch, e guardar tge ch’el vul en la cabina.

Nus sesain tranter las chaglias, spetgond tge che capita. A l’entschatta udin nus ils pass d’in pèr umens da la vischnanca u lur vuschs, ma lura èsi tut ruassaivel. I pluveva finin. Igl è las duas e mesa, cur che nus udin ina ramur nà da la via. Insatgi entra en il curtin. Igl è puspè silenzi, lura aud’ins pass da tschella vart da la chasa ed in mument pli tard la ramur d’insatgi che lavura cun in cuntè. L’um emprova d’avrir l’isch. Questa giada ha el in meglier utensil, perquai che nus udin che l’isch s’avra. Lura envida insatgi in zulprin e curt suenter è la cabina illuminada d’ina chandaila. Nus observain la scena tras ils sumbrivals.

Il visitader è in um giuven, magher e fitg sblatg, cun mustaz nair. El na po betg avair pli che ventg onns ed è vestgì sco in signur. El guarda enturn. Lura metta el la chandaila sin la maisa e va en in chantun, nua che nus n’al pudain betg vesair. El turna cun in grond cudesch, in dals cudeschs da navigaziun giu da la curuna. El sa posa sur la maisa e sfeglia svelt en quest cudesch, fin ch’el chatta quai ch’el tschertgava. Lura serra el il cudesch, metta quel enavos sin la curuna e stizza la chandaila. El è gist per bandunar la chasa, cur ch’il maun da Hopkins tutga ses givè. Ed el dat in sbratg d’anguscha, cur ch’el realisescha ch’el è tschiffà. Hopkins envida puspè la chandaila e qua è noss um, tut tremblant. El sesa sin la chista da marinari e guarda d’in a l’auter.

«Uss, mes bun cumpogn, tgi essas Vus e tge faschais Vus qua?»

L’um sa prenda ensemen.

«Vus essas detectivs, suppon jau?», di el. «Vus pensais che jau haja da far insatge cun la mort da Peder Carey. Jau di a Vus che jau n’hai betg mazzà quest um.»

«Quai vesain nus lura. Per cumenzar: co avais num?»

«Mes num è John Hopley Neligan.»

Holmes e Hopkins guardan in sin l’auter.

«Tge faschais qua?»

«Pertge duess jau raquintar quai a Vus?»

«Sche Vus n’avais nagina resposta, pudess quai esser fitg nausch per Vus.»

«Lura vi jau dir tut, pertge betg? Avais Vus gia udì da Dawson & Neligan?»

Jau hai vis en la fatscha da Hopkins che quai n’era betg il cas, ma Holmes ha mussà interess.

«Vus manegiais ils banchiers da la West Country», di el. «Els avevan fatg falliment per in milliun, la mesadad da las famiglias da Cornwall aveva pers lur daners e Neligan è svanì.»

«Gea. Neligan era mes bab.»

Finalmain avevan nus chattà insatge duvrabel, er sch’i pareva nunpussaivel da declerar, tge ch’in banchier svanì aveva da far cun Peder Carey, mort cun ina da sias atgnas arpunas, fitgada tras ses corp ed anc per in bun toc en la paraid. Nus tuts tadlain cun grond interess ils pleds dal giuven.

«Mes bab era pertutgà spezialmain. Dawson era in um vegl e na lavurava betg pli en la banca. Jau aveva be diesch onns da quel temp, ma jau era vegl avunda per sentir ch’insatge nausch era succedì. La glieud scheva che mes bab haja engulà tut ils pegns e prendì quels cun el, cur ch’el saja partì. Quai n’è betg vair. El crajeva da pudair restituir a mintgin quai ch’el aveva pers, sch’el avess il temp da vender ils pegns. El è partì cun sia pitschna bartga per la Norvegia ed jau ma regord da quella davosa notg, cur ch’el ha prendì cumià da mia mamma.

El ha laschà enavos ina glista dals pegns ch’el aveva prendì cun sai ed el ha ditg ch’el vegnia prest a turnar e che nagin ch’aveva mess daners sin sia banca haja da perder quels. Nus n’avain mai pli udì insatge dad el. Sia bartga ed el èn svanids. Mia mamma ed jau avain pensà ch’els sajan sin il fund da la mar. Ma nus avevan in bun ami, in um d’affars, ed el ha scuvert avant in temp ch’insatgi aveva empruvà da vender ils pegns che mes bab aveva prendì cun el per ir sin il martgà da Londra. Sa chapescha che nus essan stads fitg surprais. Jau hai empruvà durant plirs mais da chattar quest um e finalmain, suenter bleras difficultads, hai jau scuvert ch’i sa tractava dal chapitani Peder Carey, il possessur da questa chasa.

Jau hai natiralmain vulì eruir, tgi che quest um saja. Jau hai chattà or ch’el era stà cumandant d’ina nav da chatschaders da focas ch’era per turnar dal nord l’avust, precis cur che mes bab era en viadi vers la Norvegia. Quel onn hai dà bleras malauras e la bartga da mes bab era forsa vegnida chatschada vers nord, nua ch’el ha pudì inscuntrar la nav da Peder Carey. Sche quai era uschia, tge era lura succedì cun mes bab? En mintga cas, sche jau avess pudì cuntanscher che Peder Carey m’avess raquintà co che quests pegns eran vegnids sin il martgà, avess jau pudì cumprovar che mes bab n’als haja betg vendì e ch’el n’haja betg pensà a sasez cun prender els.

Jau sun vegnì qua per vesair il chapitani, ma el era entant vegnì assassinà. Jau hai legì en ina gasetta sur da questa cabina e ch’ils vegls cudeschs da navigaziun da sia nav sajan qua. Jau hai pensà che jau chattia forsa infurmaziuns davart ils eveniments da l’avust 1883 sin la Sea Unicorn e possia uschia eruir tge ch’era succedì cun mes bab. La notg passada hai jau vulì empruvar da sfegliar quels cudeschs da navigaziun, ma jau n’hai betg pudì avrir l’isch. Oz hai jau empruvà puspè ed hai gì success, ma jau hai vis che las paginas che concernan quest mais èn vegnidas stgarpadas or. En quest mument essas Vus arrivads.»

«È quai tut?», dumonda Holmes.

«Gea, quai è tut.» Schend quai, guarda el da la vart.

«Avais Vus nagut auter da dir?»

«Na, nagut.»

«Co vulais Vus lura explitgar quai che nus avain chattà en la cabina?», cloma Hopkins, tegnend ad aut il cudesch da notizias cun las inizialas da l’um sin l’emprima pagina ed il flatg da sang.

«Nua avais Vus chattà quest qua? Jau hai pensà d’al avair pers en l’hotel.»

«Quai basta», di Hopkins. «Quai che Vus avais uschiglio anc da raquintar stuais Vus dir a la polizia. Vus vegnis uss cun mai al post da polizia. Signur Holmes, jau engraziel a Vus ed a Voss ami che Vus essas vegnids cun mai per ma gidar. Jau ves uss che quai n’era betg necessari, ma jau sun fitg cuntent che Vus essas vegnids. En il Brambletye Hotel datti stanzas per Vus, uschia che nus pudain ir giu en il vitg tuts ensemen.»


4
[edit]

«E lura, Watson, tge pensais Vus da quai?», dumonda Holmes durant noss viadi a chasa.

«Jau ves che Vus n’essas betg cuntent.»

«Bain bain, mes char Watson, jau sun absolutamain cuntent. Jau hai be spetgà insatge meglier da Stanley Hopkins. Ins stuess adina guardar per in’alternativa pussaivla.»

«Tge fiss lura l’alternativa?»

«La lingia che jau hai persequità. Forsa n’è ella betg la gista, jau na sai anc betg. Ma jau vom fin la fin.»

Pliras brevs spetgavan Sherlock Holmes a la Baker Street. El ha prendì ed avert ina ed è sa mess a rir.

«Excellent, Watson. L’alternativa sa sviluppa! Scrivai dus telegrams per mai: ‹Sumner, agent da navs, Ratcliff Highway. Tramettai trais umens, damaun 10 h. – Basil›. Quai è mes num en questa fatschenta. L’auter è: ‹Inspectur Stanley Hopkins, 46 Lord Street, Briston. Vegni ad ensolver damaun 9.30. Impurtant – Sherlock Holmes›. Vesais, Watson, jau n’hai pensà vi da nagut auter che vi da quest cas durant ils davos diesch dis. Jau sun segir che nus vegnin ad udir damaun la fin da l’istorgia, la fin definitiva.»

A las 9.30 dal proxim di cumpara inspectur Stanley Hopkins e nus mangiain ensemen il stupent ensolver che dunna Hudson aveva preparà. Il giuven detectiv è fitg cuntent da ses success.

«Pensais Vus propi d’avair chattà la dretga persuna?», dumonda Holmes.

«Jau na poss betg m’imaginar in cas pli perfetg.»

«A mai na para quai betg uschè cler.»

«Vus ma surprendais, signur Holmes. Tge pudess ins anc dumandar dapli?»

«Pudais Vus explitgar mintga punct?»

«Segir e franc. Jau hai chattà or ch’il giuven Neligan è arrivà al Brambletye Hotel precis il di dal crim. El di ch’el saja vegnì per dar golf. Sia stanza era en il plaunterren ed el pudeva ir ora cur ch’el vuleva. Quella notg è el ì giu a Woodman’s Lee, ha vis Peder Carey en la cabina, è sa dispità cun el ed al ha mazzà cun l’arpuna. Lura è el currì or da la cabina ed ha pers il cudesch da notizias ch’el aveva prendì cun el per dumandar Peder Carey davart quests differents pegns. Forsa avais Vus remartgà ch’insaquants èn marcads cun in crutsch ed auters betg; la gronda part n’è betg marcada. Quels cun ils crutschs èn ils pegns ch’insatgi ha vendì sin il martgà da Londra. Peder Carey aveva anc adina ils auters ed il giuven Neligan vuleva quels, sco quai ch’el ha ditg. Suenter ch’el era currì davent, n’aveva el betg gì il curaschi dad ir en vischinanza da la chasa per in temp. Finalmain vuleva el far in sforz per cuntanscher sia finamira. Quai è bain tut simpel e cler.»

Holmes surri.

«Hopkins, i dat ina chaussa ch’è propi nunpussaivla. Avais Vus empruvà da perfurar in corp cun in’arpuna? Na? Mes char, Vus stuais propi pensar a tals detagls. Mes ami Watson As po raquintar che jau hai passentà in entir avantmezdi cun quest exercizi. I n’è betg simpel ed ins dovra in bratsch ferm e trenà. Ma l’arpuna aveva trafurà Peder Carey cun ina tala forza ch’ella era restada fitgada profundamain en la paraid. Pensais Vus che quest giuven possia far quai? Era el l’um ch’è stà la notg tar Peder Nair a baiver rum? Era quai sia sumbriva ch’ins ha vis tras il sumbrival duas notgs avant? Na, na, Hopkins. Nus stuain tschertgar in auter um, in pli ferm.»

La fatscha dal detectiv è daventada pli e pli lunga durant ils pleds da Holmes, ma el na vul betg midar idea.

«Vus stuais admetter che Neligan era preschent quella notg, signur Holmes. Il cudesch è la cumprova. Jau hai chattà mes um. Nua è damai l’um che Vus manegiais?»

«Jau pens ch’el vegnia prest ad esser qua», di Holmes. «Ed jau pens, Watson, che Vus stuessas tegnair quest revolver enta maun.»

El leva si e metta in palpiri cun scrit si insatge sin ina maisa.

«Uss essan nus pronts», di el.

Ins auda a discurrer dadora e lura avra dunna Hudson l’isch per annunziar trais umens che vulessan discurrer cun chapitani Basil.

«Laschai vegnir en in suenter l’auter», cumonda Holmes.

Sco emprim entra in um pitschen cun massellas cotschnas e cotlettas alvas. Holmes aveva prendì ina brev or da giaglioffa.

«Voss num?», dumonda el.

«James Lancaster.»

«Jau stun mal, Lancaster, ma la nav è plaina. Qua avais ina mesa glivra per las mulestas. Giai en questa stanza e spetgai in pèr minutas.»

Il segund um è grond e magher, cun paucs chavels ed ina fatscha vaira sblatga. Ses num è Hugh Pattins. Er el obtegna ina mesa glivra e l’ordra da spetgar en l’autra stanza.

Il terz è in um grond e robust cun ina fatscha da buldoc, chavels spess ed ina barba e dus egls stgirs che traglischan sut survantscheglias grossas or. El stat davant Holmes e storscha sia chapitscha en ils mauns.

«Voss num?», dumonda Holmes.

«Patrick Cairns.»

«Arpunist?»

«Gea, signur.»

«Dundee, suppon jau.»

«Gea, signur.»

«Tge paja?»

«Otg glivras il mais.»

«Pudais Vus cumenzar immediat?»

«Uschè spert che jau hai qua mias chaussas.»

«Avais Vus qua Voss documents?»

«Gea, signur.» El prenda insaquantas scrittiras or da sia giaglioffa. Holmes las guarda e las dat enavos.

«Vus essas gist l’um che jau vi», di el. «Sche Vus scrivais Voss num sin il contract sin quella maisa, è la chaussa en urden.»

Il marinari chamina tras la stanza, prendend or la penna.

«Duai jau scriver qua?», dumonda el sa pusond cunter la maisa.

Holmes sa sgoba sur ses givè ed al metta tuts dus mauns enturn culiez.

«Quai tanscha», manegia el.

Il proxim mument sa rodlan Holmes ed il marinari sin il palantschieu! L’um ha talas forzas ch’el avess mazzà mes ami, schizunt cun si pastuiras, sche Hopkins ed jau n’avessan betg gidà. Pir cur ch’el senta mes revolver cunter ses chau realisescha el sia terrada. Suenter in mument eran nus puspè en pe.

«Jau stun propi mal, Hopkins, Voss ov è probablamain fraid», di Holmes. «Ma Vus vegnis a giudair pli fitg il rest da Voss ensolver en vista al fatg che Vus avais manà a fin il cas.»

Stanley Hopkins è uschè surprais ch’el na po betg discurrer.

«Jau na sai betg tge dir, signur Holmes», remartga el finalmain, cun ina fatscha fitg cotschna. «I ma para che jau m’haja blamà da l’entschatta ennà. Jau na chapesch betg quai. Jau ves tge che Vus avais fatg, ma jau na sai betg co che Vus avais fatg quai u tge che quai signifitga.»

«Bun, bun», di Holmes. «Nus tuts emprendain e quai che Vus avais emprendì questa giada è il fatg che Vus na dastgais mai emblidar l’alternativa. Vus avais studegià uschè bler davart il giuven Neligan che Vus n’avais betg gì in sulet patratg per Patrick Cairns, il vair assassin da Peder Carey.»

La vusch dal marinari interrumpa lur discurs.

«Tadlai, signur, jau na vi dir nagut sur da quai che Vus avais fatg, ma jau avess gugent dà il dretg num a las chaussas. Vus schais che jau haja assassinà Peder Carey, jau di che jau al haja mazzà e quai è ina differenza. Forsa na vulais Vus betg crair mes pleds. Forsa crajais che jau raquintia ina paraula.»

«Na, insumma betg», di Holmes, «raquintai quai che Vus avais da dir.»

«Quai è spert raquintà e mintga pled è vair. Jau enconuscheva Peder Nair e cur ch’el ha prendì or ses cuntè al hai jau perfurà cun in’arpuna, perquai che jau saveva: el u jau. Uschia è el mort. Vus pudais numnar quai assassinat. Jau poss gist uschè bain ma laschar pender si che murir cun il cuntè da Peder Nair en il pèz.»

«Co essas vegnì là?», dumonda Holmes.

«Jau As raquint davent da l’entschatta. Ma laschai seser sidretg che jau possia discurrer meglier. Igl era succedì l’avust da l’onn 1883. Peder Carey era chapitani da la Sea Unicorn ed jau era arpunist. Nus eran sin viadi giu dal nord vers chasa, cumbattend cun in stemprà dal sid che durava gia in’emna, cur che nus avain in di prendì si ina pitschna bartga ch’era vegnida chatschada en nossa direcziun. In um era sin la bartga, in um da la terra franca, betg in marinari. Nus al avain damai prendì si ed el ha discurrì in lung temp cun il chapitani en la cabina. La suletta chaussa che nus avain prendì or da la bartga ensemen cun el era ina pitschna stgatla. A mes savair n’è il num da quest um mai vegnì menziunà e durant la segunda notg è el svanì senza fastiz, sco sch’el n’avess mai existì. Ins supponiva ch’el saja crudà en la mar durant il stemprà. Sulettamain in um saveva tge ch’era succedì e quai sun jau. Jau hai vis cun mes agens egls co ch’il chapitani al ha stuschà sur la spunda en l’aua durant la notg, dus dis avant che nus essan arrivads a Shetland. Jau hai tegnì per mai quai che jau saveva, spetgond tge che dueva succeder. Cur che nus eran enavos en Scozia, nagin ch’ha ditg in pled sur da quai e nagin ch’ha dumandà insatge. Curt suenter ha Peder Carey dà si ses post da chapitani e per plirs onns n’hai jau betg savì nua ch’el saja. Jau suppon ch’el haja stuschà Neligan sur la spunda or en la mar pervi da quai ch’era en la stgatla ed jau hai pensà ch’el pudess uss ma pajar bain per mia discreziun.

Tras in marinari ch’al aveva vis a Londra hai jau chattà or nua che Peder Carey viveva, uschia che jau sun vegnì qua per discurrer cun el. L’emprima notg era el amiaivel e pront da ma dar tant che jau n’avess betg pli stuì navigar. Nus avevan fatg giu d’ans entupar puspè duas notgs pli tard. Jau sun arrivà, nus sesevan e bavevan e discurrivan dals temps vegls, ma pli ch’el baveva e main che l’expressiun da sia fatscha ma plascheva. Jau hai vis l’arpuna vi da la paraid ed hai pensà che jau vegnia a la duvrar avant che cuntanscher mia finamira. Finalmain sa precipitescha el sin mai cun in’egliada selvadia ed in grond cuntè en ses maun. El n’ha betg gì peda d’al prender or da la taja ch’el era gia perfurà da l’arpuna. Dieu, tge sbratg ch’el ha dà! Sia tschera na ma lascha anc adina betg durmir. Jau sun stà là ed hai spetgà in mument, ma tut era quiet, uschia che jau hai puspè survegnì curaschi. Jau hai lura guardà enturn e vis la stgatla sin la curuna. Jau aveva il medem dretg sin ella sco Peder Carey, uschia che jau l’hai prendì cun mai e sun ì. Ma jau tamazi hai laschà mes satget da tubac sin maisa.

Uss As raquint jau il pli extraordinari da l’istorgia. Jau era strusch or da chasa che jau hai udì a vegnir insatgi, uschia che jau sun sesì giu davos la bostgaglia. In um è vegnì ed è entrà en la cabina, ha dà in sbratg ed è currì davent uschè spert sco pussaivel. Tgi ch’el era e tge ch’el vuleva na sai jau betg. Jau sun lura chaminà diesch miglias, hai prendì il tren a Tunbridge Wells ed hai uschia cuntanschì Londra. Examinond la stgatla hai jau vis ch’ella na cuntegneva nagina munaida, be palpiris che jau na ristgava betg da vender. Jau n’aveva nagins daners e cur che jau hai legì en la gasetta che l’agent da navs tschertgava arpunists, sun jau ì immediat tar el ed el m’ha tramess qua. Quai è tut quai che jau sai ed jau repet e turn a repeter che Vus stuessas m’engraziar d’avair mazzà Peder Carey.»

«Tut è fitg cler», manegia Holmes.

«Jau pens, Hopkins, che Vus stuais manar signur Patrick Cairns tar la polizia senza perder temp.»

«Signur Holmes», di Hopkins, «jau na sai betg co engraziar a Vus. Schizunt uss na chapesch jau betg, co che Vus essas vegnì a questa conclusiun.»

«Jau hai gì la dretga idea gia da l’entschatta ennà. Igl è pussaivel che mes patratgs fissan ids en in’autra direcziun, sco ils Voss, sche jau avess savì novas da quest cudesch da notizias. Ma tut quai che jau hai udì mussava en ina direcziun. L’arpuna, il rum, il satget da tubac – tut quai mussa vi sin in marinari ch’aveva lavurà cun arpunas. Jau sun stà segir che las inizialas P.C. sin il satget da tubac n’eran betg quellas da Peder Carey che fimava fitg pauc ed ins n’aveva chattà nagina pipa en la cabina. Vus as regurdais che jau hai dumandà, sch’i deva er whisky e brandy en la cabina. Vus avais affirmà. Quants ‹umens da la terra› bavessan rum, sch’els pudessan er avair whisky u brandy? Gea, jau sun stà persvas ch’i sa tractia d’in marinari.»

«E co avais Vus chattà quel?»

«Mes char Hopkins, il problem era daventà fitg simpel. Sch’el era in marinari, pudevi be esser in ch’era stà cun el sin la Sea Unicorn. Tant sco che jau sai n’aveva Carey cumandà nagin’autra nav. Da Dundee hai jau obtegnì ils nums dals marinaris da la Sea Unicorn dal 1883. Cur che jau hai vis il num da Patrick Cairns tranter ils chatschaders d’arpuna, aveva jau chattà mes um. Jau hai pensà ch’el saja probabel a Londra e vuless gugent bandunar la terra per in temp. Jau sun ì a l’East End sco chapitani Basil, hai ditg che jau dovria arpunists e che jau paja bain e qua è il resultat.»

«Grondius, grondius», cloma Hopkins.

«Vus stuais discurrer cun Neligan uschè spert sco pussaivel. El sto avair enavos la stgatla, ma ils pegns che Peder Carey ha vendì èn sa chapescha pers per adina. Là è ina charrotscha, Hopkins, e Vus pudais prender Voss um cun Vus. Sche Vus ma duvrais pli tard: Watson ed jau giain per in temp en Norvegia. Jau vegn a scriver a Vus pli tard.»


Indicaziuns bibliograficas[edit]

Arthur Conan Doyle. Sherlock Holmes: Peder Nair. (The Adventure of Black Peter). Publitgà il 1904 en The Strand Magazine. [Versiun levamain scursanida (‹Easy Reader›)].


Licenza[edit]

Public domain
This work is in the public domain in countries where the copyright term is the author's life plus 70 years or less. See Copyright.


Translaziun:[edit]

I, the copyright holder of this work, hereby release it into the public domain. This applies worldwide.
In case this is not legally possible:
I grant anyone the right to use this work for any purpose, without any conditions, unless such conditions are required by law.

Public domainPublic domainfalsefalse