Passio Christi
HIC INCIPIT PASSIO
DOMINI NOSTRI JHESU CHRISTI.
[hic stat jhesus in monte quarentana versus jordanum et despicit intra jericho et jerusalem]
IHC.
thyvgh lauara - ow dyskyblyon
pyseygh toythda - ol kes-colon
dev dreys pup tra - evs a huhon
theygh yn bys-ma - y grath danvon
yn dyweth may feugh sylwys 5
gans an eleth yw golow
yn nef agas enefow
neffre a tryg hep ponow
yn ioy na vyth dywythys
th’agan guythe - ragh map a’n pla 10
agan temptye - pur feyl a wra
prest yn pup le - the gul drok tra
ha dynaghe - oberow da
del leuaraf theugh an guyr
lafurye a wra pup prys 15
Rak dry den the vos dampnys
the ponow na fe sylwys
henna ol y’w y thysyr
yowynk ha lovs - kyn fo tollys
dre y deunos - mercy gylwys 20
scon y gallos - a vyth lehys
mercy yw stos - the nep a’n pys
puppenagol a vo ef
pyiadow a luen colon
a wor the ves temptacion 25
na vo troplys y enef
[hic descendant omnes de monte]
ha me a pys - ragovgh ow thas
may fevgh sylwys - dre y luen ras
hagh ol kerghys - dotho th’y wlas
yn ioy a pys - hep stryf ha kas 30
yn certan gans an eleth
ny yl colon predyry
an tekter asbetheugh why
henna a vyth hep dyweth
PETRUS
a mester whek - gorthys re by 35
pan wreth mar tek - agan dysky
asson whansek - ol the pysy
lettrys ha lek - war thu mercy
ANDREAS
ol ny a pys - yowynk ha hen
war thu pup prys - mercy gan ken 40
may fen guythys - rak an bylen
hagh ol sylwys - trank hep gorfen
IHC.
penys a reys - ragh y terros
may fo leheys - mvr a y gallos
dre ow fynys - dev vgens nos 45
thy’m devythys - a wel the vos
SATHANAS
mara ieves evl dybbry
me a wor guyr yredy
yn certan nag ywe dew
L. 40. gans B.
L. 41. rak cannot mean any thing but “from” in this passage; it has the same value in l. 264; perhaps also in l. 10.
L. 47. yl is indistinct; it looks like wl.
my a vyn mos th’y tempye 50
mar a callaf y tenne
the wuel glotny war nep tw
sur awos ol ow gallos
byth ny allaf yn ow ros
the wul pegh vyth y cachye 55
den yw the pup the weles
saw y ober hay thyskes
pup ol a wra tremene
[hic descendit satnas et dicit ad jhm]
thy’so gy y leuara
mar sos map dev awartha 60
dysempys argh ha lavar
the’n cals meyn-ma bos bara
me a worthvyth yn vr-na
pyth yw the gallos hep mar
IHC.
map den hep ken ys bara
byth nyn jeves ol bewues
leman yn leuarow da
a thue thyworth drenses
[ad discipulos]
ow dyscyblyon dre henna
leman why a yl gueles
laver dev maga del wra
neb a yl y kemeres
JOHANNES
a mester ker caradow
del leueryth my a grys
y fyth agan enefow 75
dre leuarow dev mygys
L. 54. ros is, I think, the Welsh rhwyd.
ha fethys an dywolow
yn lyfryow del yw scrifys
ny kerghys the’n nef golow
yn ioy vynytha a pys 80
SATHNAS
mar sos dev a nef golow
dysqua lemman marthusow
may allyf vy y weles
ke war pynakyl a’n temple
hagh ena gura ysethe
nynsyw thy’s tyller pur es
IHC.
my a vyn mos ow honan
war an pynakyl yn ban
the ysethe
yma thy’mmo yn certan
the wruthyl vn pols byhan
takclow pryve
tunc diabolus temptet eum dicens
SATHANAS
huhel ythos ysethys
ha dyantel ro’m laute
yn lyvyr yma scryfys 95
bos eleth worth the wythe
ragh ovn the vos desesys
the tros worth men py stige
mar sos map dev a mur prys
dyyskyn ha the’n dor ke 100
IHC.
yma scryfys yn lyfryow
ny goth thy’s temptie the thew
yn nep maner
saw the arluth dev a’n nef
y coth thy’s y worthye ef 105
yn pup tyller
[descendit jhs]
dvn alemma cowythe
war menythyow the wandre
ha the pigy
ow thas ker a thy-lawe 110
dre y voth th’agas gwythe
ragh terrygy
29a. ANDREAS
ol del vynny arluth ker
my a wra yn pup tyiler
hedre veyn bev yn bys-ma 115
gans penys ha gologhas
my a pys dev mer y ras
danvon gras thy’nny omma
BARTHOLOMEUS
mester ker re by gorthys
del goth gans tus ol a’n bys 120
ragh the thescas yv pur da
guyn y vys a vo trigys
yn the seruys ragh tristys
nyn d’y gemmer vynytha
-----------------------
iterum diabolus temptet eum dicens
[hic descendit Gabriell]
SATHNAS
ot omma meneth huhel 125
ha me a thysque thy’s guel
a veur a pow
ol an bys-ma ty a fyth
cole worthyf mar mynnyth
yn sur hep gow 130
myr lowene ol an bys
cytes rych trevow a brys
castilly bras hagh huhel
ol an re-ma ty a fyth
ow gorthye mara mennyth 135
war pen the thew glyn ysel
IHC.
ty sathnas deawl mylygys
yma scryfys yn lyfryow
yn pup maner y coth thy’s
gorthye the dev ha’y hanow 140
ke the ves ymskemenys
yn defyth yn tewolgow
the vestry a vyth leyhys
neffre war an enevow
SATHNAS
go vy vyth pan yth thotho 145
pan of fythys thyworto
ter-gwyth hythew
ha’n maystri bras ol a’m bo
my re’n collas quyt dretho
may canaf trew 150
[recedit satanas
-----------------------
DEUS PATER
ow eleth sevegh yn ban
evgh alemma ahanan
the seruye ow map kerra
re fethas an fals ievan
hythyw ter-gwyth yn certan 155
gvyn vys nep a’n gorth yn ta
MICHAEL
a tas dev gallosek fest
the gorhemynnadow prest
sur ny a wra
ihu crist the vn vap ker 160
my a’n serf gans onor mer
ha maria
[hic descendant angeli]
GABRIEL
ihesus crist lowene thy’s
myghtern os war nef ha’n bys
hagh arluth fest gallosek 165
the tas ker a thy-lawe
re’n danvonas the’th servye
rak mur thotho ty a plek
IHC.
gorthyans ha gras - the dev ow thas
luen a versi 170
pan danvonas - yn onor bras
thy’m servysi
--------------------------
et tunc mittens duos discipulos ad castellum ad quaerendum asinum et pullum
IHC.
eus dev a’m dyscyblyon
the’n castel vs aragon
a thysempys hep lettye 175
ena why a gyf asen
hagh ebel yn vn golmen
drew y thy’mmo vy wharre
ha mar a leuer den vyth
er agas pyn why tra vyth 180
ware guregh y gorthyby
the’n arluth ethom yma
the wruthyl gans an re-na
ef a’s dylyrf genogh why
L. 161 and 171. honor B.
JACOBUS MAIOR
arluth ker the arhadow 185
my a’n gura hep falladow
kepar del yrghsys thy’nny
dvn yn kerth ow bruder whek
me a gevs thotho mur dek
na sconyer pendra wreny 190
[jacob pr. matheus eunt pro asino et pullo]
MATHEUS
my a gynes yn lowen
hagh a thoro an asen
genen ha’n ebel keffrys
yn hanow a’n tas huhel
ke aberveth yn castel 195
a thyragof my a’th pys
JACOBUS MAIOR
en tas dev a wruk pup tra
joy thy’n hythev gruthyl da
amen pigyn yn perfyth
otte an asen omma 200
ha’n ebel kelmys yma
gynsy gueres or the fyth
CUSTOS
cowethe thy’m leuerewgh
yn scon pragh yth hembrenkygh
ov enevalles the ves 205
MATHEUS
the worthyby me a wra
the’n arluth the wul yma
dre the voth ganse nebes
L. 190. penda in MS.
L. 202. In justification of the version given, see war ou fyth and er the fyth, with variations of spelling in O 677, 1080, 1206, and 1441. Pryce’s rendering, gueres “a horse-covering,” seems to have been invented for this passage.
CUSTOS
ol th’y voth a’s kymerens
aban vynne yn della 210
me a vynse a talfens
myl pvns thotho a our da
JACOBUS MAIOR
guyr yv y vones arluth
ha’y ober a pref henna
nep na’n gorthyo del thegouth 215
nynsyw den fur del gresa
et tunc veniet cum asino et pullo ad ihesum et dicit matheus
[hic Matheus et Jacob osculantur Jhm.]
MATHEUS
mester whek thy’s lowyne
otte an asen gene
ha’n ebel thy’so keffrys
war y heyn ragh the eysye 220
dyllas me a vyn lese
yskyn yn ban mar syw pris
IHC.
ow tas yn y wolowys
re bo gueres theugh pup prys
worth temptacyon a’n tebel 225
ma gas bo lowyne nef
pan vyrwyf th’agas enef
dywysys owgh dewthek lel
Tunc veniunt pueri ebreorum et deferant palmas et flores contra ihesum et dicit primus puer
Is PUER
newethow me re clewes
bones ihesus bynyges 230
ow tos omma the’n cite
er y byn mennaf mones
me a garse y weles
ef yw dev luen a pite
IIs PUER
ol ny a vyn - mos er y byn 235
rak y worthe
dev a mercy - the pup huny
sur ythywe
IIIs PUER
fleghes ebbrow - dvn yn vn rew
scon hep lettye 240
er byn ihesu - neb yv guyr dev
ow tos the’n dre
IVs PUER
yn kettella ny a vyn
branchys olyf pan kyffyn
me a set a thyragtho 245
hagh a’n gorth guel hagh yllyn
peb ol war pen y dev glyn
a gan yn gorthyans dotho
Vs PUER
ma ny gaffaf branchys vas
me a thystryp ow dyllas 250
hagh a’s set y dan y treys
hagh a gan th’agan sylwyas
bynyges yv map a ras
yn hanow dev devethys
VIs PUER
me a vyn sur yn della 255
dysky ow dyllas guella
ha tywlel a thyragtho
yma gynef flowrys tek
yn onor thu’m arluth whek
aga skulye yn danno 260
VIIs PUER
palm ha bayys
byxyn erbys gynef yma
arluth a nef - guyth ow enef
rak pup drok tra
L. 260. The manuscript has agas skulye, which might perhaps be intended for hag a’s skulye, “and scatter-them;” but the conjunction would be superfluous.
Nunc ascendet super asinam et pullum et equitabit ad templum et dixit jhesu
IHC.
ow benneth ol ragas bo 265
ow tos yn onor thy’mmo
gans branchis flourys kefrys
vn deyth a thue yredy
ma’n taluethaf ol thywhy
kemmys enor thy’m yv gurys 270
Is PUER
map dauid thy’s lowyne
me a’th pys agan sawye
ha’ghan dry the wlascor nef
bynyges yv neb a thue
yn hanow dev thy-lawe 275
myghtern israel arluth cref
IIs PUER
lowene thy’s map dauid
map dev os ha den yn weyth
saw ol the len servygy
rak the vones dyvythys 280
yn hanow dev bynygys
me a grys the vos deffry
30b. IIIs PUER
deffry bynyges ty yv
guyn bys a allo bos guyv
yn certan len the’th gorthye 285
244
hep tovl pur wyr me a grys
drethos y fythyn sylwys
a vap dev thy’s lowyne
IVs PUER
lowene thy’s - arluth a’n bys
ha nef yn weth 290
ro thy’mmo grath - a thos the’th plath
gans the eleth
Vs PUER
lowyne sur - the’n dev yv pur
ha den keffrys
drethos the gy - y fyth ol ny 295
yn guyr sawys
VIs PUER
ihesu a ras - yw map ha tas
luen a mercy
ol ny a pys - lowene thy’s
yn pur deffry 300
VIIs PUER
ihesus whek a natharet
lowyne thy’so hep let
ha mur onor yn teffry
ty yw sylwador a’n beys
ha henna sur me a greys 305
ahanaf kymer mercy
IHC.
lemman warbarth ow fleghys
ow bennath thywhy pup prys
clewys vyth agas desyr
why a vyth aquyttys da 310
rak an onor yn tor-ma
a wrussough thy’mmo pur wyr
tunc descendet ihc et eat in templum et dicit ihc
IHC.
me a vyn dyeskenne
ha mos yn tempil ware
the weles ol an fer-nA 315
yn chy dev mar sues marghas
me a’s chas yn mes pup guas
hag a tevyl aga guara
---------------------
[hic pompabit episcopus cayphas]
CAYPHAS
leuereugh thy’m cowethe
pyw henna a thue the’n tre 320
war keyn asen hagh ebel
ow mos war tu a’n temple
me a grys y kemerse
weth an uyl kyngys marwel
[hic descendit cayphas]
PANNARIUS
ef yv an profus jhesu 325
a leuer y vos map dv
a nef huhel
divithys a nazare
tre a wlascor galile
pur thyowgel 330
[pannarius ibit ad templum]
------------------------
IHC.
why guycoryon eugh yn mes
y thesough ov kuthyl ges
a thu hag e sans eglos
L. 320. thueth B. L. 322 han in MS.
yn ow thy a piyadow
pan wreugh agas marhasow 335
ha fowys the laddron plos
31a. MERCENARIUS
lauar lemyn ty jhesu
pan drok vo yn a-ver-tu
a thysquythysta thy’nny
pan wreta mar coynt fara 340
ow scollye agan guara
ha’n fer orth y tystrywy
IHC.
tokyn thyugh marny thyswe
kyn fe dyswrys an temple
the’n dor quyt na safe man 345
me a’n dreha sur arte
kyns pen trydyth ru’m laute
teke ages kyns y van
PANNARIUS
henna yw pur scorn ha geys
ragh y fue kyns y vos gurys 350
dew vgens blythen ha whe
hagh yn triddyth dyowgel
ef a wra y trehevel
kyn fe terrys ol a’y le
-------------------
hic pompat pilatus
PILATUS
me a vyn mos the’n tempel 355
gollohas ragh leuerel
ha pigy war thu iovyn
L. 343. See l.1968 for another example of the value here given to marny.
me a grys bones an gvas
ihesu ow kul maystri bras
dyswel en fer ef a vyn 360
[descendit pilatus]
nunc transeat pilatus ad templum ierusalem et dicit mercenarius [ad cayphan]
MERCENARIUS
heyl syr cayfas epscop stovt
may des ihesu an guas prout
re wruk re maystry yn dre
hagh ef thy’n re leuerys
kyn fe an temple dyswrys 365
yn tri dyth y’n dreafse
CAYPHAS
gow a leuer an iaudyn
ef a’n pren re synt iovyn
mar ny thynagh y whethlow
ot an iustys ow tos thy’n 370
anotho ef grens del vyn
pan glevfo y lauarow
tunc veniet pilatus ad cayphan pontificem et dicit
PILATUS
syr cayphas thy’s lowene
pan faryng vs y’n temple
gans ihesu an fals brybor 375
ef re thyswrug an marhas
yma ow kul maystry bras
rak mennas cafos enor
CAYFAS
wolcom pilat by thys day
ef re wruk mur a theray 380
dre goth y wruk leuerel
L.381. B woth.
kyn fe dyswrys an temple
yn tri dyth y’n drehafse
bythqueth whet na feve guel
PILATUS
ef ny wra lemyn bostye 385
pup den yn bys-ma a wor
den vythol na’n drehafse
yn try dyth wyth war nep cor
me a vyn y examyne
y threheuel mar a kor 390
y coth thy’n ol y worthye
kefrys yn tyr hag [yn] mor
[hic venient pilatus et cayphas ad templum]
tunc eant omnes ad templum et dicit cecus
CECUS
jhesu arluth luen a ras
kepar del ose sylwyas
me a’th pys yn cheryte 395
a sawye ow dew lagas
bythqueth whet tebel na mas
ny wylys ganse banne
31b. CLAUSUS
ha me effreth sur a’th pys
awos an tas bynygeys 400
ro thy’m ow kerth dre the ras
ha venytha me a grys
the vos a werghes genys
map dev agan dysprynnyas
IHC.
me agas saw yn lowen
in nomine patris et filii 405
et spiritus sancti amen
transite a me sani
L. 392, I have inserted yn, which is obviously required.
L. 398. This is the French phrase ne voir goutte.
L. 399. Welsh efrydd. Pryce’s version, voce freth, is an invention. See also O 2009, where efrydol is erroneously printed in the note for efrydd.
CECUS
a ihesu whek luen a ras
lemyn gans ow dev lagas 410
sur me a wel
ty yw arluth nef ha beys
pur wyr henna me [a] greys
gans ol ow nel
CLAUDUS
a arluth whek - saw of ha tek 415
a pup cleves
dreys pup huny - pur wyr os gy
sur bynyges
Is PUER
map dauid thy’s lowene
bynyges os dres pup ol 420
me a’th pys seryf ow ene
pan vyf marow yn the rol
IIs PUER
lowene thy’s map dauid
del os dreys pup bynygys
map dev os ha den yn weyd 425
yn y hanow dyvythys
IIIs PUER
ihesu myghtern ysrael
me a bys thy’s lowene
kergh thy’s ov ene gans el
pan wraf a’n beys tremene 430
PILATUS
ihesu pendra leuerta
a’n fleghys vs ow cane
yowynkes menogh a wra
yn yowynkneth mur notye
L. 413. a is required both for grammar and metre.
IHC.
yn lyfryow scryfys yma 435
bos collenwys lowene
a ganow a’n fleghys da
ha’n re mvnys ow tene
[pilatus dicit ad cayphan]
PILATUS
ny amont travyth hemma
cayphas ny yllyn spedye 440
yma ol tus a’n bys-ma
yn certan worth y sywe
CAYPHAS
ny wothogh pendra gevseugh
na pendra a bryge wreugh
me a leuer though warre 445
guel yv vn den the verwel
ages ol an bobyl lel
the vos keyllys ru’m laute
PILATUS
re iovyn arluth a’n beys
del leueryth a vyth gurys 450
the’n piosek guas aflythys
me a cache an basadow
pop-ay-du yn lauarow
worte den na woslewys
-----------------------
L. 438. I think this must be the meaning; we have minys and menys “small,” in Pryce; though. he gives haure, “and,” with an eye, no doubt, to this line, which his author did not understand. See venys in O 2720.
L. 454. The translation in Pryce, is “him drawing in sunder;” but it is more than doubtful. The version given is but a guess, but it is more in accordance with the original. See lines 496 and 3217.
et tunc omnes ient ad tentos suos et symon leprosus veniet ad jhesum et dicit ei
SYMON LEPROSUS
syre arluth me a’th peys 455
a thybry gynef vn prys
dre the voth ha’th dyskyblon ragh yma bos parusvs
thy’so ha thethe kefrys
yn plas vs omma rybon 460
32a. IHC.
me a genes yn lowen
ha’m dyscyblyon kettep pen
the’th arhadow
peder androw ha iowan
symon jud dun ahanan 465
hep falladow
[hic veniet maria magdalena ad jhesu cum domino symon lepros.]
JUDA
arluth henna yv gurys da
why wor pyth yw guella
theugh the wruthyl
guel ys ol tus a’n bys-ma 470
del os dalleth a pup tra
y reyth kusyl
MAR. MAGD.
me a vyn mos the vre
ow arluth treys ha devle
gans onement ker yn certan 475
ha war y pen y scullye
a pup squythens y sawye hagh ylye y vrewvan
mester whek thy’s lowene
me a vyn the’th treys amme 480
dre the voth ken nag of gvyw
yma daggrow ow klybye
the dreys rak evn kerenge
saw me a’s segh gans ow blew
ow box mennaf the terry 485
a dal mur a vone da
war the pen y thenewy
ha war the treys magata
SYMON LEPROSUS
a pe profus bynyges
yn sur ef a wothfye 490
y bos hy peghadures
ny’s gasse th’y ylye
IHC.
symon del of yrvyrys
yma thy’mmo ru’m laute
nebes the leuerel thy’s 495
gosleuw orthyf vy wharre.
SYMON LEPROSUS
mester lauar dysempys
yn scon dy’mmo hep lettye
an dra vs sur war the vreys
er-the-byn ny wraf sconye 500
IHC.
kyns y vn teller yn beys
dev kendoner yth ege
the vn dettor me a grys
an nyl thotho a delle
pymp cans dyner monyys 505
ha hanter cans y gyle
y’s gavas thethe keffrys
rak ny’s teve man th’y pe
lauar thy’mmo a ver spys
py nyl o mogha sengys 510
an keth den-ma the care
SYMON LEPROSUS
me a re scon gorthyp thy’s
neb may fe moghya geffys
a gar moghye yn pup le
IHC.
certan guyr vres yv honna 515
ty a wel an venen-ma
whet aban thuthe y’th chy
golhy ow treys ny hyrsys
homma gans daggrow keffrys
re’s holhas yn surredy 520
gans y blew y fons syhys
bythqueth bay thy’m ny ryssys
ha homma vyth ny sestyas
aban duthe yn chy thy’s
pup vr ol amme thu’m treys 525
ha’m pen ol hy ru’m vras
32b. ha rak henna yn certan
warbarth ol y feghas gvlan
dethy hy y feyth gyfys
ragh kemmys hy tho’m care 530
the fay re wruk the sawye
ke yn cres lauaraf thy’s
JUDAS SCARIOT
pyth yv an ethom vye
an onyment ker y skullye
ef a galse bos guyrthys 535
a try cans dyner ha moy
ha re-na galser the rey
the voghesegyon yn beys
[hic surgant omnes et ambulant]
IHC.
na thegovgh sor yn colon
worth neb a wra ow vre 540
rak ow thorment a the scon
genogh na’m byve tryge
why a gyf bohosugyon
pup vr warnogh ow karme
pan vynnogh agas honon 545
why a gyl gul da thethe
en keth oynement a scollyas
warnaf rak ow anclythyas
hy a’n gruk dre kerense
puppenak ma fo redys 550
an awayl-ma taveth lys
hy a vyth pur wyr neffre
-----------------
[ordinale ad cayphe]
CAYPHAS
ow map-lyen kergh annas
an pryns may hyllyf clewas
pyth yw an gusyl wella 555
the wruthil worth an treytor
may ma lyes gvrek ha govr
ow treyle thotho touth-da
CROCER.
syre me a wra hep fovt
farwel ow benneth gynes 560
da vye kyns dos sabovt
dyswruthyl an fals profes
et tunc iet ad principem annam et dicit crociarius. et pompabit si velit
[hic pompabit annas pro platea]
CROCER DICIT
lowene thy’s syr pryns gay
syr cayfas gynef par-fay
a’th dynyrghys hag a’th pys 565
a thos thotho bys yn tre
dre the voth th’y cusullye
worth ihesu pandra vyth grueys
PRINCEPS ANNAS
me a thotho yn lowen
del ywe ow syre da 570
rak dyswythyl an bylen mar kevs erbyn a laha
et tunc iet ad episcopum [descendit]
hayl cayfas syr epscob stovt
dek can quyth thy’s lowene
CAYPHAS
wolcom by mahommys blout 575
dues nes hagh yse gene
[ascendit annas]
yma vn guas marthys prout
ol an cyte ow trylye
theworth mahomm by myn hout
hag an lahes ov syndye 580
PRINCEPS ANNAS
danvon tus th’y aspye
mar a’n kefons yn nep chy
ha’n kelmyns treys ha dule
ha’n hembrynkys bys thy’nny
hic veniet iudas ad eos et dicit [princeps annas expectat et cayphas]
JUDAS SCAR.
leuereugh thy’mmo whare 585
pandra vynnogh thy’m the ry
ha me a wra thygh spedye
ow cafus crist yredy
33a. CAYPHAS
cowyth whek by my laute
ty a fyth mens a vynny 590
govyn worthy’n hep lettye
py suel a vynnyth deffry
JUDAS SCAR.
dek-warn-ugens a mone
me ny vennaf cafus le
yn guyryoneth 595
ha reys yv thygh dry gueres
gynef vy th’y gemeres
yn nos pryveth
CAYPHAS
sur ol the wovynnadow
ty a fyth yn guyr hep gow 600
otensy gynef parys
lauar thy’mmo cowyth mas
py vr a tus th’y gerghas
ha guet na veny tollys
JUDAS SCAR.
pur evn pan vo ow soppye 605
me a thue th’agas guarnye
ha gueytyeugh bos tus parys
gans battys ha clythythow
y weth lanters gans golow
ma na veny sawthenys 610
et tunc veniet iudas iscariot ad ihesum et apostolos et dicit cayphas
CAYPHAS
ru’m fay ty yv cowyth da
the rewardye my a wra
rak the servys
arvow lour thy’nny yma
ha guesyon stout yn tor-ma
a’n chache vskys
------------------
Nunc mittat Jhc. discipulos ad parandum cenam dominicam
IHC.
eugh yn dre hagh ordenegh
bos pask thy’nny hep lettye
peder ha iowan kerthuegh
may fova parys wharre 620
PETRUS
arluth cuf lauar thy’nny
yn keth tre-ma py fynny
bos pask thy’nny ordyne
ha me a’n dygth yredy
may hyllyn del goth dybry 625
ha the’n tas sacrefie
IHC.
pan veugh agey the’n cyte
why a thyerbyn wharre
den ow ton pycher dour glan
pepenagol may thello630
yn keth chy-na eugh ganso
ha leuereugh yn certan
leuereugh the gour a’n chy
agas mester the thanvon
py plas y thylle dybry 635
ef hag ol y tyskyblon
hag ef a thyswe thywhy
vn skyber efan yn scon
gueyteugh dygtye bos ynny
lour th’agan soper ragon 640
IOHANNES
arluth cuf ker ny a wra
kepar del yrgsys thy’nny
peder cowyth dvn tothda
agan nygys guren bysy
PETRUS
fystynyn fast alemma 645
del gorhemynnys deffry
mar kefyn den an par-na
ny a’n syv bys yn y chy
33b. PATER FAMILIAS
ke alemma servont ker
kergh a’n fenten thy’m dour cler 650
the thyghye bos
thy’nny ny erbyn soper
kepar del yv an vaner
duyow hamlos
FFAMULUS
me a gergh dour thy’s wharre 655
otte ow fycher gyne
yn ov dorn rak y gerghas
Et tunc iet et implet
war ow scouth by my laute
me a vyn y thon the dre
ha fystyne gans touth bras 660
L. 654. hamlos = a’mm flos. This would appear to be the appellation of the day before Good Friday. See Mount Calvary, 41. 3. Deyow hablys, erroneously printed, Degow hamblys.
peder me a wel vn den
ov ton pycher dour toth-men
dun war y lergh me a’th pys
reys yv bos guyr lauarow
agan arluth hep parow 665
neb yv dev ha den keffrys
Et tunc iet ad patremfamilias et dicit ei petrus:
PETRUS
cres dev aberth yn chymma
ihesu agan mester da
a’m danvonas the wovyn
py le yn gevyth ef chy 670
ragh yn nos haneth dybry
bos pask omma ef a vyn
PR. FAMILIAS
deugh gynef me a thyswe
chy th’agas mester wharre
rak parusy y soper 675
effan may hyl pup map bron
ef hag ol y thyskyblon
cafus y es hep danger
otte omma skyber dek
ha cala lour war hy luer 680
pynak vo lettys pylek
a weles an chy nym der
IOHANNES
an chy yn ta thy’m a plek
a nef vhel an tas mer
re’th ordene ty ha’th wrek 685
pan vy marow yn y cver
Et tunc parabunt cenam
L. 681. I read lettys instead of lettrys, as in the MS., but which I do not understand.
johann gueres er kul tan rag yma bovs lour certan
omma sur erbyn soper
a pena ol parusys 690
fystyn leman me a’th pys
may fo dyghtys a vreder
IOHANNES
otte an tan ow tewy
dens pan vo both ganse y
aga bos a vyth parys 695
whet avar prys soper yv
tan bras an oan re a lyv
kyns y vos methen restys
Nunc surgit ihc. et eat ad cenam
IHC.
dun alemma ahanan
rak gans peder ha iowan 700
nans yv bos soper parys
erbyn agan bos ganse
termyn vyth thy’nny sopye
symon whek ow bennath thy’s
34a. Et tunc ihc recedit ab eo et veniet ad discipulos et dicit
[Jhs. osculatur eos]
IHC.
cres dev aberth yn anneth 705
ha’m benneth ragas bo wheth
yv on pask thy’nny parys
ma yllyn mos the soper
lauar an guyr thy’m peder
del y’th caraf mur pup prys 710
L. 692. Might not a vreder be read “O brother?”
PETRUS
a arluth ker parys yv
an tas dev roy thy’m bos guyv
the vos len seruysy thy’s
ha’m bredereth ol yn weth
ysetheugh yn kesoleth 715
rak scon why a fyth seruys
Et tunc omnes sedent in cena et dicit ihc
IHC.
pur wyr theugh me a leuer
my re thysyryas fest mer
dybry genogh why haneth
beys pask kyns ov bos marow 720
ha tormentys yn garow
kyns avorow hanter deth
kymereugh eveugh an guyn
rag ny evaf bys deth fyn
genough annotho na moy 725
bys may thyllyf yn ow gulas
ha why gynef gans ow tas
hep dyweth-va prest yn ioy
IOHANNES
arluth ker gura yn lowen
hedre vy yn beys gynen 730
nefre trystyns ny gen byth
del osa dev thy’n ha pen
mara quelyn thy’s anken
neffre ny a vyt the weyth
IHC.
me a leuer guyroneth 735
onan ahanough haneth
ru’m guerthas tho’m yskerens
L. 728. I do not see the meaning of va in this line. See also powes-va in O 145.
neb vs gynef ow tybbry
a’m cowyth yn surredy
ha sur a’m gor the mernens 740
JUDAS SCAR.
arluth leuerel dy’m gura
marsof vy an keth henna
na vo den aral sclandrys
IHC.
ow tybbry gynef yma
a’m tallyovr yn keth bos-ma 745
neb r’um guerthas sollabreys
mab dev a tremyn a’n beys
annotho del yv scryfys
yn lyfryow yn lyes le
goef vyth nep a’m guerthas 750
myl wel vye re-nav-thas
yn bys-ma genys na ve
JUDAS SCAR.
mester whek awos an tas
lauar thy’mmo hep lettye
oma vy nep a’th werthas
the’n huthewon the lathe
IHC.
kyns leman me a’s guarnyas
hag a leuer theugh arte
ty re’n leuerys iudas
an guyroneth ru’m leaute 760
[hic Jhs. dat hostiam apostolis]
34b. an bara-ma kymereugh
theugh lemman yn kettep pen
L. 739. The MSS. had towyth, but the t has been subsequently altered to c.
L. 747. dremyn B.
hag anotho ol dybreugh
ow corf yv re’n oferen
kepar del leuerys theugh 765
guyrthys lythys yn grovs pren
dretho ef prynnys bytheugh
ol ow tus gour ha benen
ANDREAS
a a arluth ker bynyges
yma thy’m mur varthegyon 770
pyv a yl henna bone
ahanan ny vyth onon
IACOBUS MINOR
pyv an brasse den senges
yn mysk ol thy thyskyblon
neb a’n gothfo gorthybes 775
kyn fo mar stout a’y golon
IACOBUS MAIOR
neb a vo yn moghya gre
a vyth an brassa henwys
herwyth nep a vo yn le
del wor pup den ol yn beys 780
SYMON
ytho leuereugh ware kepar del ough fur syngys
yn mysk ol an gowethe
pyv henna my agas peys
IHC.
myghterneth war aga tus 785
a fe arlythy a y yvs
yn certan kyns ys lemyn
L. 765. B inserts ef after yv.
a This stanza would come better after l. 740, but the rhyme does not allow the removal.
L. 786. A y yus is apparently the compound preposition a-yus for a-yuh, with the pronoun inserted, as in er y byn, &c.
ha nep astefo gallos
a vyth gans yowynk ha los
henwys tus vras pup termyn 790
byth nyn sogh why yn della
ahanough neb yv moghya
ha’n brasa gallos dotho
bythens kepar ha’n lyha
ha nep a theppro kensa 795
kepar ha nep a seruyo
ha gorthybeugh thy’m yn ta
pyv a synsow why moghya
nep a serf py a theber
SYMON
a nyn syv nep a theppro 800
yv sur del heuel dy’mmo
moy yw arluth es spencer
IHC.
yn creys me re ysethas
avel seruont ow seruye
ha why gynef re drygas 805
yn temptacyon yn pup le
ha thywhy me re ordynas
glas nef ynny rak tryge
kepar del ordenas ow tas
dy’mmo vy yn lowene 810
may wrylleugh yn lowene
keffrys dybry hagh eve
war ow bos yn vhelder
dyth brues y wregh ysethe
ol an bys-ma rak iugge 815
pup ol herwyth y ober
BARTHOLOMEUS
mester bynyges re by
rak the thescas tek dy’nny
yv parys yn pup termyn
erbyn a pyth a gevsy 820
ny yl den vyth gorthyby
the resons yns da ba fyn
IHC.
[hic Jhs dat vinum apostolis]
eveugh lemyn ol an gwyn
rag hemma yv ow gos fyn
hag a vyth ragough skullys 825
yn dewyllyens peghusow
why a’m cofua vy hep gow
pysough may feve evys
35a. PHILIPPUS
en tas dev roy thy’n bos gwyw
the wos ker the resceue 830
dre the voth yn geth hythyw
me a’n pys yn cheryte
[hic aqua paratur ad lauandum pedes apostolorum et manitergium]
IHC.
tommans onan dour war tan
rag woge soper certan
my a woulgh ol agas trys 835
ha gans toval a lyn gulan
my a’s segh ketteb onan
bop mostethes ha lys
tunc iohannes apostolus venit cum aqua calida et pelluvio et dicit iohannes
IOHANNES
arluth yrna dour tommys
lour may hallons bos golhys 840
aga trys yn kettep pol
IHC.
yn bason bethens gorrys
ha me a’s goulgh dysempys
may fons gulan a pup plos ol
et interea ihc accinctus manitergio incipiet lavare pedes discipulorum et cum venit ad petrum dicit ei petrus
PETRUS
arluth golhy mara qureth 845
ow treys thy’m y ffye meth
hedre veyf byv yn certan
IHC.
pendra wraf ny wothes wheth
ty a’n gothvyth yn dyweth
woge ov mos ahanan 850
PETRUS
me a’n te thy’s renothas
kyn na vens neffre golhys
ty ny’s golhyth yn nep cas
war beyns ol of yruyrys
IHC.
tav peder ty ny wothas
lemyn pedra wrama thy’s
mar ny’th wolhaf dre ow ras
yn nef ny vythyth trygys
PETRUS
arluth thy’mmo vy na gas
pen na trovs na vo golhys 860
IHC.
neb a vo y gorf golhys
nyn jeves ethom golhy
saw y treys na vons sethys
rag gulan yv ol yredy
L. 856. The MS. has wrama vy. I have omitted vy as too much for the metre, and unnecessary to the sense.
a pup plos yth ough glanhys 865
mes ol nyn sough gulan deffry
yma onan pur vostyys
omma a gys company
IOHANNES
a mester cuf arluth nef
my a grys pur wyr yn ta 870
bos an keth den-na goef
pan ve genys the’n bys-ma
IHC.
mester genough ym gylwyr
hagh arluth henna yv guyr
ytho mar kruge golhy 875
agas treys h’aga seghe
golhens pup treys y gyle
ahanough kepar ha my
ha bethough war colonow
rak satnas yv yrvyrys 880
avel ys y’nothlennow
th’agas kroddre me a grys
sav rak peder caradow
lyes guyth me re bysys
na dreyle y gousesow 885
awos ova bones lethys
PETRUS
arluth cuf me yv parys
gothaf gynes bos lethys
ha gorrys fast yn prison
IHC.
kyns bos vn nos tremenys 890
why a vyth pur wyr sclandrys
ahanaf ketep map bron
L. 876. This should be probably hag a’s seghe.
L. 882 kroddre is probably the Welsh coreddu.
35b. pan vo guyskys an bugel
y fy an deues a bel
hag ol an flok a thybarth 895
sav me war lergh drehevel
a’s dyerbyn dyougel
yn galile ol warbarth
PETRUS
ha kyn fons y ol sclandrys
neffre awos bos lethys 900
my ny wraf the thyflase
IHC.
peder me a leuer thy’s
kyns ys bos kullyek kenys
ter guyth y wregh ov naghe
PETRUS
kyn feua lethys marow 905
dre mur peyn ha galarov
ny’th ty nahaf bynary
awos ovn bras lauarov
agan arluth hep parov
me ny’n naghaf war ow fay 910
IHC.
leuerough ow dyskyblon
mar a fyllys theugh trauyth
pan wruge ages danvon
hep lorgh na scryp nos na deyth
ANDREAS
na fyllys a arluth da 915
na fout bythqueth ny gen bue
yn agan ethom pup tra
pup vr parys thy’n vethe
L. 903. kyns bos then kullyek kenys B.
IHC.
lemman lorgh nep a’n geffo
gorrens y scryp dyworto 920
ha nep na’n geffo na nyl
guerthens y hugk the brenne
anethy thotho clethe
reys yv vos guyr an awayl
[hic parantur duo gladii et petrus portet unum]
PETRUS
yma omma dev clethe 925
parys gans ov cowethe
cales ha scherp kekeffrys
IHC.
ow benneth theugh vynytha
pur wyr lour yv an re-na
rak governye ol an beys 930
---------------------
tunc ibit iudas scarioth ad principes sacerdotum et dixit eis
IUDAS SCARIOTH
heyl syr epscop - esos y’th cop
owth ysethe
heil pryns annas - thywhy qammas
mur lowene
CAYPHAS
wolcom iudas par mon fay 935
wolcom by maghomys lay
wolcom myl-wyth yn ow hel
lauar lemyn mar syv prys
danuon genes tus ervys
the gerghes an vyl losel 940
L. 932. This is a little hazardous: it would seem from B’s reading in l.962, that owth might be used before a vowel instead of ow. But the MS. has ow thy sethe. Sree lines 1328 and 1486.
IUDAS SCARIOTH
yv syre by godys fo
saw gueytyens pup may tokco
ganso lorgh py clethe da
ha mowysy gans golow
yn lanterns hep falladow 945
fysteneugh fast alemma
[iudas scar. expectat ibi]
CAYPHAS
benneth maghom re’th fo prest
rak certan lell os ha trest
ha stedfast y’th ambosow
tormentourys wythow rest 950
comyth hedry lest and mest
lemyn yn ol ovthommow
[tortor habeat gladium et fustem]
36a. Is TORTOR
heyl volaueth volaueth
vthyk mur yv the areth
leman worth agan gylwel 953
lauar thy’mmo yn pryueth
pendra yv the volnegeth
ha my a’n gura dyowgel
CAYPHAS
tormentors yn kettep guas
eugh alemma gans iudas 960
the gerhas an guas muscok
vgy ov ymwryl map dev
pur wyr ef a’n gevyth gv
pan dyffo yn ow goloc
L. 952. ovthommow: qu. othommow.
L. 962. ov and ym are yet visible, but B. has written ovth omwryl.
PRINCEPS ANNAS
lauar cowyth da del os 965
fatel yllyn aswonvos
en harlot yn mysk y tus
rak ganso yma hep fal
mur a’y tus thotho haval
na aswonyn an profus 970
IUDAS SCAR.
me a thysk theugh tokyn da
y salugy my a wra
mar scon del thyffyf thotho
hag a warre th’y amme
henna yv ef ru’m laute 975
syttyough dalhen scon ynno
[Judas stans expectat cum principe Anna]
CAYPHAS
[loquitur ad principem annam]
ha why annas ov def ker
dyswethough bos pryns somper
rak dyswyl an cristenyon
dreugh bys omma thu’m tyller 980
an harlot guas a leuer
y vos myghter yuthewon
PRINCEPS ANNAS
hep dout henna my a wra rag thy’m yma tokyn da
rak y gafus 985
kettyl y’n geffo a’n bay
yn cacher wythovte nay
an fals profus
CAYPHAS
fystyn ov duf whek avy
gueyt an harlot na scapyo 990
L. 974. wharre B.
L. 978. I have supposed somper to be French, sans pair. It might be sans peur.
L. 979. Pryce has the last word eistenyon, and translates “to execute justice.”
drok handle del om kyry
pan gyffy dalhen ynno
IIs TORTOR
henna my a wra wharre
re maghom arluth pup le
yn dyspyt the’n casadow 995
dun alemma cowethe
me a’n doro theugh the dre
arluth the’th danvonadow
IUDAS SCAR.
bysy yv though bones war
coynt mur yv an guas hep mar 1000
hag a aswon lyes wrynch
scolkyough th’y an dan dava
rag mar a’s guel ef a wra
mos the kuthe war vn plynch
PRINCEPS ANNAS
mas yv the cusyl deffry 1005
mar scon thotho delymmy
kychough of yn vryongen
ha dalynnough mur cales
ma na allo pertheges
yn dyspyt ol th’y eghen 1010
--------------------
tunc ibat (sic) Jhe in montem olivarium ad orandum et assumet secum petrum jacobum [majorem] et johannem
36b. IHC.
ow dyskyblon ysethough
hag omma pols powesough
hedre vyma ov pygy
ol sav peder ha jamys
ha johann an try a reys 1015
mones gynef yredy
L. 1001. wrynch = wrence, “deceit,” Anglo-Saxon.
L. 1004. plynch, the old English blench, “to start”.
[hic petrus et Jacobus major et Johannes eunt cum Jhesu]
THOMAS
arluth kepar del vynny
del ose dev dreys pup tra
me a wra prest hep ynny
hedre veyf bew yn bys-ma 1020
IHC.
agas try deugh why genef
rak yma yn ov enef
trystyns fast bys yn ancow
gotheveugh omma lavur
ha gollyough gynef yn sur 1025
ov kefyon ker colonow
IACOBUS MAJOR
ow colon re seth yn claf
ow cleves the lauarow
yn tormont mar a’th welaf
gynes me a vyth marow 1030
tunc recedit ab eis et orabit ihc [et ipsi dormient]
IHC.
ow thas whek luen a ras da
possybil yv thy’s pup tra
del of the vap me a’th peys
mar calle bos yn della
gorre an keth mernans-ma 1035
thyworthyf na vyf lethys
lemyn na fo ol ow bouth
cowlynwys thy’mmo lemyn
sav the voth the gy arluth
bethens gruys yn pup termyn 1040
[Jesus expectat ibi cum oracione]
L. 1027. Pryce gives reseth, “venly;” but conf. l. 1246.
DEUS PATER
ow cannas whek the’n beys tovth
lowenna tekca gothfy
ihesu ov map kevarwouth
vgy warnaf ow pygy
GABRIEL
a das del os bynyges 1045
mos thotho yv ow yeues
del ywe ow arluth ker
[tunc descendit gabriel]
et tunc dicit angelus ad ihm orando
gorthyans thy’s ha lowene
the das ker a thy lawe
a erghys guella the cher 1050
IHC.
ow thas ker gorthys re bo
rak y confort yv thy’mmo
fest parys yn pup termyn
peder ny wolsys y fas
vn prygwyth gynef golyas 1055
kyns ys dos ow torment tyn
et tunc veniet ad discipulos tres et inveniet eos dormientes et dicit eis
IHC.
whath gynef vn pols goylyough
ha war ow tas fast pysough
na entreugh yn temptacyon
parys fest yv an spyrys 1060
ha’n kyc yv marthys grevyys
gans cleues ha govegyon
PETRUS
a arluth ker my a wra
mar a kyllyn yn della
ny the gamwul y won guyr 1065
IOHANNES
arluth agan dew lagas
yv marthys claf ow colyas
golyas o agan dysyr
37a. et iterum recedit ab eis [et iet ad orandum et apostoli dormient]
IHC.
ow tas ma ny yl bones
may treylyo mernens the ves 1070
sav y wothaf thy’m a reys
the volnegeth re ho gures
rak an scryptor bynyges
reys yv y vos guyr porrys
et iterum veniet ad eos et inveniet eos dormientes et dicit eis
IHC.
wheth ow cufyon dyfunough 1075
a kes colon ol pesough
na gyllough yn temptacion
iudas ny gosk vn banne
lymmyn dywans fystyne
thu’m ry the’n fals yethewon 1080
-----------------
IUDAS SCAR.
pertheugh cof ol an tokyn
a leuerys kyns lemyn
thywy why a gowethe
penag a wryllyf amme
henna yv ef ru’m laute 1085
synsew e fast hep lettye
[hic venient princeps annas et tortores ambulantes in platea]
-------------------------------
iterum tercio orabat dicens
IHC.
whet ov thas ker luen a gras
mar syv the voth grant an spas
na theffo thy’m an mernans
sav ma ny yl bos nahen 1090
the voth prest yn pup hehen
y goulenwel yv ow whans
et tunc veniet ad eos tercio dicens
IHC.
ow cufyon leman coskeugh
hag ol warbarth poweseugh
me re pysys lour ov thas 1095
ov nesse yma an preys
may fyth map dev ynno reys
the’n fals yethewon dygnas
et iterum veniet iudas et obuiabit eis
IHC.
sevyn yn ban - dun ahanan
scon alemma 1100
rak fals iudas - nep a’m guerthas
ogas yma
[hic petrus Jacobus et Johannes eunt cum Jhesu]
IUDAS SCAR.
a mester ker - yn pup tyller
thy’s lowene
et osculatus est ihc.
IHC.
a gothman da - prak y wreta 1105
thy’mmo amme
thy’m the amme - ty re duth sur
rag ow guerthe - the’n traytors pur
L. 1107. Pryce has reduth, “thou gavest;” I prefer to take duth from due, “to come”.
[hic Jhs dicit ad principem Annam et alios Judeos]
thy’m leuereugh - pyw a whyleugh
a yethewon 1110
PRINCEPS ANNAS
ihesu parde - a nazare
an fals crystyon
37b. tunc abient retrorsum et cecident in terra et iterum interrogauit eos ihc dicens
whythrough hetheu - worthyf wharre
me yw ihesu - an nazare
lyuyreugh whet - pan theugh mar freth 1115
pyv a whyleugh
PRINCEPS ANNAS
ihesu ru’m feyth - a nazareth
ny’n geuyth meugh
IHC.
my a leuerys thywhy
ow bosa henna deffry 1120
ytho mar qureugh ov wylas
gesough ov thus vs gene
the ves quyt the tremene
yn della yv both ow thas
PRINCEPS ANNAS
a lorels re’s bo drok lam 1125
syttyough dalhennow yn cam
a leuer y vos map dev
ha dun ny ganso toth bras
bys yn epscop syr cayfas
yn gueth a prys er y gv 1130
IIIs TORTOR
me a’n dalhen fest yn tyn
ha gans ow dornow a’n guryn
na sowenno
et tunc apprehendent eum
bys yn epscop fystynyn
warfor streche na wryllyn 1135
dun scon ganso
tunc petrus abscidit auriculam tortoris nomine malcus et dicit
[hic petrus scidit auriculam Malci]
PETRUS
arluth lauar dyssempys
thy’nny mar syv both the vreys
ha bolenegoth a’n tas
my the wyskel gans clethe 1140
nep vs worth the dalhenne
scherewys drok aga guas
IIIs TORTOR MALCUS
out cowethe gueresough
ow scoforn treghys myrough
quyt the ves thyworth ow pen 1145
gans onan a’y thyskyblon
ma an glovs dre ow colon
rak gallarow hag anken
hic jhc accipiet auriculam malchi et sanabit eum
IHC.
gorteugh lymmyn gockyes
the’th scoforn wharre yehes 1150
sur my a re
[sanatur auricula malchi]
L. 1142. uas B. L.1145. fen B.
abarth ow thas bynyges
th’y thyller arte glenes
kepar del ve
a peder treyl the clethe 1155
gorre yn y won arte
yn levyr yma scrifys
dre clethe nep a vewo
ef a vyru yn sur dretho
ha’n scryptor yw guyr yn wys 1160
dar deseuos a wreugh why
na allaf ow thas pygy
hag ef a thanfon a’n nef
dev-thek legyon yn vn ro
a eleth wharre thy’mmo 1165
ny’m nagh mar a’n pesaf ef
38a. yn ketella ythyv reys
del redyer yn lyes le
the vap den gothof yn beys
hag entre th’y lowene 11 70
[dicit ad Judeos]
why re thueth thy’m gans arvow
gans fustow ha clythythyow
kepar ha pan veue vy
an pure lader yn pow
pan dyskys yn eglusyow 1175
ny wrug den fyth ow sensy
tunc omnes discipuli eius fugient excepto iohanne cindone cooperto et petrus sequebatur (sic) eum a longe
Is TORTOR
a traytor bras sur map gal
the gafus gynen yv mal
kelmeugh warbarth y thyw-vreg
na allo dyauk drewal 1180
ef a’n geuyth war an chal
den vythol na thovtyans peg
tunc IIs tortor accipiet iohannem apostolum et ipse relicto syndone nudus fugiet
IIs TORTOR
a giglot of lynage
ha ty mar yonk a’n age
pendra wreta gans an guas 1185
the vantel gas yn gage
my a’n byth rag ov wage
ha ty a grek renothas
IIIs TORTOR
kyn fe the thyv-vregh mar bras
my a’s kylm re sattenas 1190
warbarth auel lader pur
hag a’th wor bys yn cayphas yn dyspyt the’th dev-lagas
rak na fues kyns lymmyn fur
IIIIs TORTOR
hembrynkeugh an harlot guas 1195
ha gans ow wyp me a’n cheas
ma kertho garwo y cam
ke yn rak wyth yffle gras
me a greys by god ys fas
an harlot re thellos bram 1200
L. 1183. B inserts thov before giglot and whath before mar, no doubt with a view to improving the metre, but the concluding part of the stanza prove the lines to be right as they stand.
L. 1187. anbyth, asbyth, &c. appear to have lost their import as verbs-substantive, and to have become simply verbs of possession. See lines 33, 788.
L. 1198. I believe wyth yffle gras is English, notwithstanding Pryce’s translation of “meant favour.” See lines 1404, 1640, 1857.
L. 1200. The version given is not literal.
et tunc venient ad episcopum cum ihu et dicent ei
PRINCEPS ANNAS
heyl a heyl epscop cayphas
otte dynythys an guas
omma gynen bys y’th hel
syngys mar on the iudas
rak sur efe a’m hembroncas 1205
pur compys bys yn losel
[hic Thomas sit presens et paratur ad ludum]
CAYPHAS
wolcum fest ough yn chymma
a thysempys gureugh tan da
rak yeyn fest yv an awel
me a vyn y examne 1210
ha’y dus ha’y deskes wharre
prag na geusons dyougel
[hic descendit episcopus cayphas]
Is TORTOR
syre arluth yn certan
gurys da vye cafus tan
rak marthys yeyn yv an guyns 1215
yma ow trys ha’m dule
thyworthef ow teglene
ma thew krehyllys ov dyns
[hic paratur ignis in atrio]
38b. IIs TORTOR
cowethe hetheugh kunys
ha me a whyth gans mur greys 1220
may tewe an tan wharre
L. 1214. gwrys B.
rag ru’m fay rak ewen anwous
ny glewaf yender thu’m trovs
y thesaf ow clamdere
[hic ancilla hostiarum sit parata ad ludendum]
hic thomas introducet petrum et dicit thomas [ancilla hostiarum]
THOMAS
portheres gentyl mar sos 1225
me a’th pys a lauasos
dry ow cowyth aberveth
ha mar tve re thu a’m ros
me a wra mar vur ragos
y lyuerel yn pryueth 1230
ANCILLA OSTIARUM
ru’m fay cowyth my a wra
ragos moy es yn della
dys yn rak abarth iovyn
[ancilla dicit petro]
oge gy a cowyth da
onen a dus a’n den-ma 1235
worthy’s me a wra gouyn
hic petrus primo negauit christum et dicit petrus
PETRUS
me a’th worthyp hep lettye
ny fuf den thotho bythqueth
na ny wylys ru’m leaute
kyns lymman y lyv na’y feth 1240
IIIs TORTOR
otte lour kunys gyne
whythyns lemmyn pup yn freth
L. 1228. Compare l. 2265. I give Pryce’s version in both cases, but with no confidence.
L. 1239. nyn gwylys B.
neb na whytho grens fannye
gans y lappa worth an eth
[hic Cayphas dicit ad Jhesum]
CAYPHAS
lauar thy’mmo vy yn scon 1245
ple re seth the thyskyblon
prag na thesons y yn chy
ha dyswe thy’m nep reson
a’th tyskes omma dyson
may hyllyn gynes dysky 1250
IHC.
apert vythqueth y tyskys
ow dyskes the’n yethewon
worth golow nos ny geusys
na ny wystrys yn scoforn
lemmyn ol yn synagys 1255
may clewas lyes map bron
hag yn templis pan verys
y tyskys thu’m dyscyblon
worthyf na wovyn lemyn
worth nep a glewas govyn 1260
rak y a wor leuerel
kemmys thethe re gevsys
ytho worthyf ny goth thy’s
govyn yn nos dyougel
IVs TORTOR
yn della a gasadow 1265
y gorthebyth epscobow
mar wyr vyl despyt re’th fo
rak ty th’y gam worthyby
ty a vyth box trewysy
haue that god yve thy we 1270
et tunc dabit alapam in faciem christi
L. 1244. The lap of the apron is frequently used for blowing the fire in the south of Europe.
L. 1254 whystrys B.
L. 1266. whorthebyth B.
IHC.
mara keusys falsury
ha henna dok dustuny
mes mara keusys yn lel
prag y wreth ov boxusy
nyn syv lemmyn vyleny 1275
awos guyryoneth keusel
[hic tortores transeant ab eo]
[hic ancilla hostiorum tentat petrum et dicit]
ANCILLA OSTIARUM
[dicit ad petrum]
en den-ma war ow ene
gans ihesu a nazare
yn certan a fue trygys
39a. [hic pannarius et mercenarius sint parati ad ludendum]
ny dal thotho y naghe 1280
rak ef yv a galile
ha’y den ganso prest mygys
PETRUS
benen na govs muscoghneth
rak an keth den-ma bythqueth
ny’n servyes war ov ene 1285
na ru’m fay my ny’n guylys
may wothfen tremyn yn beys
yntretho ha’y gowethe
CAYPHAS
[loquitur ad Jh.]
lauar thy’m del ym kyry
prag ythose mar wokky 1290
a ihesu whek
L. 1282. then B.
L. 1282. Pryce gives this line in voc. mygys, “And thy speech soon discovers it.” This is indeed jumpung at a meaning.
re iovyn drok yv gyne
na venta kammen tryle
yn maner tek
IHC.
bythqueth me ny wruk foly 1295
leman prest dader thywhy
hag yn pup ethom gueres
sav certan nynso torn da
danvon guesyon an par-ma
gans arvow thu’m kemeres 1300
CAYPHAS
myns a wruk me a’n avow
hag a gyf dustynyow
ty the govs er byn laha
[loquitur ad pannarium]
keuseugh lemman guykcoryon
del ough why synsys gueryon 1305
pendra geusys an den-ma
PANNARIUS
me a’n glewas dyougel
lyes guyth ov leuerel
an temple y wre terry
hag arte y threheuel 1310
yn try-dyth na vye guel
the hemma of dustyny
MERCENARIUS
ha me a thek dustyny
y’n clewys ov leuerel
trey-dyth wose y terry 1315
y wrefe y threheuel
L. 1307. clewas B.
CAYPHAS
travyth ny wreth gorthyby
er byn dustenyow lel
yth heuel bos falsury
gynes pan wreta tewel 1320
me a’th conior yredy
a barth dev gans ol ov nel
thy’mmo vy may leuerry
mar sosa map dev vhel
IHC.
del yw ty re’n leuerys 1325
sav wheth me a leuer thy’s
woge hen-ma ty a wel
map dev sur ow thesethe
a bart dyow th’y lawe
the’n tas dev arluth huhel 1330
ha deyth brues theugh ef a thue
ha why a’n guylvyth certan
yn yer worth agas yugge
ol tus a’n beys cref ha guan
et tunc scidet episcopus vestimenta sua propria (?) et dicit
CAYPHAS
an fals re scornyes gyne 1335
nynsus ethom nag onan
thywhy a dustynye
pan clevseugh covs an gevan
[loquitur ad principem annam]
39b pendra yn agas cusyl
yv guel thotho the wruthyl 1340
leuereugh me agas peys
PRINCEPS ANNAS
ef re thyndyles yn ta
gothaf mernens yn bys-ma
mara pethe lel iuggys
CAYPHAS
ru’m fay guyr yv agas cous 1345
ef a’n pren sur wythovt flous
yn ta del y’n dyndylas
tormentours a barth a’n pla
mur dyspyt theugh my a wra
deugh yn rag yn kettep guas 1350
I TORTOR
volaveth we buth y com
tellyth anon al an sum
mar syv the voth epscop stout
pendra reys thy’nny the gul
rag me a’n gura by my skul 1355
pepenak vo wythout dout
CAYPHAS
tormentours cardowyon
hep whethe corn na gul son
kerugh ihesu thy’nny ny
pur ankensy gans dornow 1360
thotho war an scovornow
reugh boxsesow trewysy
[hic paratur vestis ad velandum Jhc.]
Is TORTOR
syr cayfas re synt iouyn
me a wra the gorhemmyn
fest yn lowen 1365
wel y met harlot ioudyn
ty a fyth boxsesow tyn
war an dywen
L. 1359. kerhugh B.
IIs TORTOR
gorteugh lemmyn cowethe
gans queth me a vyn cuthe 1370
y fas hag onan a’n guysk
yn uvr-ne ef dysmegys
py gansse y fue guyskys
senseugh ef yn agan mysk
[hic velatur Ihesus]
IIIs TORTOR
ru’m fay henna yv guary da 1375
y cuthe scon me a wra
guyskys lemmyn nep cowyth
may hallo ef dysmygy
mar syv map dev a vercy
pyv a’n guyskys an barth kleth 1380
Ivs TORTOR
a pur lorel haue that
[hic dat alopam Jhesu]
dysmyg lemmyn ty guas smat
mar sos crist map dev a iief
pyv a ros thy’so an wat
ha mar a qureta ru’m pat 1385
me a wra y guthe ef
Is TORTOR
kyn na vynno dysmegy
dun yn rak gans an guary
ha ren thotho boxsusow
gans dornow ha guelynny 1390
war an scovornow bysy
rak ef the cous whetlow gow
L. 1373. ganssa B.
IIs TORTOR
me a vyn y thyscuthe hag yn spyt thotho true
war y fas ha’y dey lagas 1395
[hic spuit in faciem Jhesu]
ha why yn weth cowethe
pup vr gureugh y thyspytye
ha daffole fast an guas
IIIs TORTOR
40a me a tru sur vn clotte bras
ware yn y theu-lagas 1400
may cutho hanter y fath
yn ta ef re’n dyndylas
pan cam worthybys cayfas
cafus drok hag yfle grath
IVs TORTOR
[dicit petro]
en keth guas-ma ythese 1405
gans ihesu worth y seruye
ha’y naghe byth ny wyla
rak the gous a bref neffre
the vos den a galile
apert the pup vs omma 1410
PETRUS
na seruys re dev an tas
na ny’n aswonfys yn fas
kyns lemmyn y lyv na’y feth
a thyraghough me a pys
ow bones ymskemunys 1415
me mar a’n sewys bythqueth
L. 1399. dru B.
[et tunc ihesus respiciet petrum et dicit petrus]
tru gouy ellas ellas
me the naghe mar thyfflas
ow arluth nep a’m care
y’n naghen ef a’m guarnyas 1420
rak henna me a sorras
hag a tos na wren neffre
me a yl bos cuthygyk
ow bones mar anfugyk
dres pup den ol vs yn beys 1425
ov colon yv marthys claf
lowenhe me ny allaf
gouy vyth pan y’n neghys
my ny fethaf sur rak meth
dos yn mysk ow brudereth 1430
awos cous ger vyth gansa
ellas pyth yv thy’m cusyl
orth an dra-ma the wruthyl
tru gony pan y’n gruga
ihesu whek ow arluth ker 1435
hanaf vy whet preder
ha gaf thy’mmo ov trespas
yth a pyas thy’m gul foly
trystya a wraf y’th vercy
cothys of yn edrek bras 1440
me a wruk trespastye cref
pan y’n neghys dev a nef
hag ol y wythres keffrys
ellas guthyl yn della
gaf thy’m lemmyn yn tor-ma 1445
a luen golon me a’th pys
L. 1438. Doubtfully rendered, though there cannot be much doubt about the meaning. The MS. has thapyas in one word.
CAYPHAS
annas whek pyth yv cusyl
thy’nny guella the wruthyl
worth an treytor
PRINC. ANNAS
me a leuer theugh ware 1450
dun warbarth th’y examnye
an vyl brybor
CAYPHAS
ru’m fey honna yv cusyl da
yn kettella me a wra
dun bys thotho hep lettye 1455
guas da crocer thy’m ymma
a aswon mur a laha
connyngh yv ow tysputys
40b CROCERUS
me a thysput worto ef
kyn feue map dev a’n nef 1460
na map an iaul ny rof bram
py nyl pynagol may fo
me a wra by god ys fo
y concludye war vn lam
[descendit]
CAYPHAS
dreugh an profus aberueth 1465
rak me a vyn yn pryueth
whet vn wyth y examnye
mar keus ken es guyryoneth
ny [my?] a’n te thy’s war ow feyth
ef a’n pren kyns tremene 1470
Is TORTOR
syres theugh me a’n doro
des yn rak god yve thy wo
the’th anfugy
ef ny vyn by god ys fo
awos myns a wren thotho 1475
keusel thy’nny
et tunc ducent Jhesum in angulo s. in platea inter eos
CAYPHAS
lauar thy’nny guyryoneth
hep feyntys na falsury
mar sosa crist map daueth
pen dres ol an profugy 1480
IHC.
kyn leuervyf guyr den fyth
ahanough ny vyn crygy
mar a cofynnaf trauyth
ny wothough ow gorthyby
woge hemma why a wel 1485
map dev sur ov ysethe
a barth dyov dyougel
the’n tas dev yn lowene
CAYPHAS
ytho thy’nny yth heuel
dre honna war ow laute 1490
the vos map dev mur y nel
luen a vercy ha pyte
IHC.
why re leuerys ow bos
ha pur wyr yn della of
why a wra y aswonvos 1495
deth brus hag a’n kyf yn prof
CAYPHAS
pyth yv an ethom gortos
na cafus dustynyow
aban wreth y aswonvos
dampnys yv dre y ganow 1500
PRINCEPS ANNAS
dun ganso er y anfus
the pylat agan iustys
may hallo cafus y vrus
ha kyns dos sabot lethys
----------------------
JUDAS SCAR.
me re peghes marthys trus 1505
guyr gos dev pan y’n guyrthys
rak henna an guella vs
dascor myns mone yv pys
CAYPHAS
pendra yv henna thy’nny
aban vynsys y werthe 1510
ty a wor guyr yredy
ny wrugh den the constryne
JUDAS SCAR.
aban nag vs ken maner
an arhans kettep dyner
me a’s deghes war an luer 1515
[hic projiciet monetam in terram]
hag a vyn scon ymgregy
rag ow querthe crist thywhy
me re peghes marthys mur
[paratur arbor et capistrum ad suspendendum Judam]
ye mar vur me re peghas
ow querthe crist luen a ras 1520
the’n yethewon the lathe
moy yv ys mercy an tas
nag vs forth thy’mmo ellas
the vos sylwys ru’m leaute
L. 1501. A comparison of l. 1130 supra and R 2137 proves the above translation; Pryce’s version ery, “to bring,” os untenable in l. 1130.
me a vyn setye colm re 1525
may fastyo an colm wharre
sur adro thu’m bryangen
a thysempys thu’m tage
gouy vyth rak edrege
bos mar hager ow gorfen 1530
[hic suspendit se]
41a. SATNAS
mal yv gynef the gafus
the vos gynen the terrus
yn the pegh rak the tage
the enef plos casadow
ny vyn dos dre the anow 1535
rag the crist ty the amme
CAYPHAS
[hic cayphas accipiet monetam]
en arhans me a gymer
hagh a’s guyth kettep dyner
yn certan rak an termyn
ny goth aga bos gorrys 1540
yn arghov rak bos prennys
ganse mernans den bryntyn
PRINCEPS ANNAS
me a gesul bos ganse
prennys da gwon yn nep le
rag an clathva crystunyon 1545
ma na vons y ov flerye
aga fleyr a yl schyndye
ha lathe mur yethewon.
CAYPHAS
ru’m fey homma yv cusyl da
my a vyn gul yn della 1550
py le penag y’s kyffyn
L. 1526. fastya B.
CROCER.
yma goon vras thy’mmo vy
me a’s guerth theugh yredy
a thek-warn-ugans sterlyn
CAYPHAS
ha my a’s pren thyworthy’s 1555
otte an mone parys
thy’so the pe
[monstrat loculos cum moneta]
a weyl ol the’n arlythy
me a’s pe yn surredy
thy’so whare 1560
CROCER.
me a’s kymmer yn lowen
hag a gul trank hep worfen
thy’s y guerthe
the anclethyas crystenyon
na vons yn mysk yethewon 1565
ov fleyrye re
[tunc soluit ei pecuniam et propemodum transiet cum ihesu ad pilatum]
CAYPHAS
syr pylat thy’s lowene
otte an ihesu gyne
dres bys thy’so yu kelmys
me re’n cafas ov treylye 1570
agan tus yn lyes le
yn mes a grygyans pup prys
PRINC. ANNAS
me a’n clewas ov tyffen
na vo reys awos heghen
trubit vyth the syr cesar 1575
L. 1552. goyn B.
hag ow bostye y bos ef
cryst guyr vn vap dev a nef
yn bys-ma nan geves par
[hic tortor transiet domum]
et tunc ascendant omnes praeter ihesum qui stabit ante tentum pilati
PILATUS
wolcom kayfas ru’m leaute
ty hag ol the gowethe 1580
certan y’m hel
[loquitur ad Jhu.]
lauar thy’mmo vy yn scon
mar sos myghtern yethewon
cous gans mur nel
41b. IHC.
pylat ty re leuerys
yn certan kepar del yv
pur wyryoneth re geusys
ahanaf re’n geth hethev
PILATUS
my ny welaf ken yn bys
may fe an keth den-ma guyv 1590
dre reson the vos lethys
guel vye y gase bev
PRINCEPS ANNAS
yma ov treyle deffry
ol an wlascor a iudi
ov talleth yn galile 1595
bys omma prest ov tysky
ynno pup den ol crygy
hag ef avel dev gorthye
PILATUS
leuereugh thy’mmo whare
mar syv den a galile 1600
hag a gallos erodes
me a wra sur y thanfon
the’n turont erod yn scon
mar sywe a’y arlottes
PRINCEPS ANNAS
syre me a leuer thy’s 1605
pur wyr ef a fue genys
pur evn y bethlem iudi
gruys da vye me a grys
thotho y vos danvenys
del ywe arluth thy’nny 1610
PILATUS
ef a thotho ru’m leaute
ny vennaf peila lettye
marregyon me agas pys
gorreugh ef the erod scon
leuereugh my th’y thanfon 1615
thotho rak gul both y vrys
[hic descendit pilatus et iet in tentum cayphas]
--------------------
I~ MILES
me a’n gor thotho ru’m sovl
mar ny’n gorraf an myl dyaul
re dorrow mellow y gyn
uynytha na effo coul 1620
dus yn rak yma thy’m toul
guthyl may fe the wos yeyn
PRINCEPS ANNAS
syr cayphas so mote y go
da vye thy’n mos ganso
may hyllyn y acusye 1625
ha danvon th’agan doctours
may fons rag agan onours
er-y-byn ov tysputye
et tunc ipsi transeant cum jhu et parumper spaciabunt in platea dummodo nuncius eat post doctores et dicit cayphas
CAYPHAS
that ys south by god ys fo
and ellys god yeue yow wo 1636
annas whek re’n arluth dev
lyzt fonde cannas paramour
ke lauar thu’n dev doctour’
dos the gous er byn ihesu
Is NUNCIUS
henna me a wra bep let 1635
an elles the difl yow fet
ganso the dre yn y wlas
bot yowr doctours y yov fet
bys yn iherusalem sket
god yeue yow al yfle grasa 1640
nunc episcopus et princeps et milites omnes transient cum ihu et spaciabunt in platea
42a. CAYPHAS
wel thew fare messeger
fystyn dywhans gans en ger
a thesempys
ha rewardys ty a vyth
a thyworthyf vy ru’m fyth 1645
sur kyns pen vys
hic pompabunt doctores
[hic cayphas princeps annas et milites eunt cum Jhu ad herodem]
a Some of this was probably said aside.
Is NUNCIUS
heil doctours ha mestrigi
cayphas re hyrghys thywhy
a thos the ierusalem
the dysputye worth ihesu 1650
a leuer y vos map dev
a fue genys yn bethlem
Is DOCTOR
pur parys th’y worhemmyn
ny a thy a ver termyn
agan dev wythoute fal 1655
hag. a’n conclud an iaudyn
a leuer y vos dev thy’n
na gouse moy ys margh dal
IIs DOCTOR
me a’n conclud yredy
ma na wothfo gorthyby 1660
vn reson thu’m argument
a syv an den-na goky
mar myn er-agan-pyn ny
cous reson vyth uerement
IIs NUNCIUS
ef a geus lauarow stout 1665
hag a leuer the pup prout
certan y vones map dev
neb a thue th’agan brugy
yn ayr deth brus pup huny
ha’y hanow yv crist ihesu 1670
tunc doctores venient [et eunt ad herodem post alios]
--------------------
L. 1656. a gonclud. L. 1666. buy B.
IIs MILES
ke yn kerth ty ihesu plos
bysy vye thy’s gothuos
yn certan mur a scryptours
mara mynnyth gorthyby
hytheu concludys na vy 1675
mar kevs thy’so an doctours
hic pompabit si voluerit herodes
ERODES
ny vennaf pel ym-breyse
rag nynsyv an vaner vas
the voy denuyth ny’m gorse
kyn facyen mur renothas 1680
hic episcopus cayphas loquitur ad herodem et principes salutando eum
CAYPHAS
heil syr lord and emperour
heil now kyng of kynggys flour
arluth dres ol an bys-ma
fayr an suyt bryte of colour
pylat thywhy gans onour 1685
re thanvonas vn adla
[Jhc hic ambulat ante tentum herodis paurumper]
HERODES
wolcom cayphas re iouyn
and yk annas me cosyn
hag ol agas cowethe
leuereugh a ver termyn 1690
py hanow yv a’n iaudyn
thy’mmo a thanfonas e
L. 1671. For this rendering of bysy see l. 987.
L. 1685. honour B.
42b PRINCEPS ANNAS
hemma yv an keth ihesu
a leuer y vos map dev
map iosep an coth was gof 1695
an temple ef a thyswra
yn trydyth ef a’n dregha
guel ages kyns mur yn prof
HERODES
mar syv hemma an ihesu
wolcom yv re’n arluth dev 1700
y weles my re yevnys
ha pilat rak y thanfon
me a’n camruyth y’m colon
alemma bys gorfen beys
Is DOCTOR
heil syre emperour a’n wlas 1705
iouyn roy thy’s bos den mas
ha len reulye the wlascor
ha hayl thy’so syr cayfas
ha hayl thy’so prins annas
heyl thy’s ihesus an brybor 1710
HERODES
mestrygy wolcom y’m tour
iouyn roy theugh mur onour
warbarth ol kyn gys merwel
na wreugh vn tuch vyth letye
a thesempys fystyne 1715
kepar del ough tus vhel
rak me a vyn dysputye
worth ihesu a nazare
[herodes loquitur ad Jhesum]
ha worthy’s me a wouyn
L. 1698. guel es kyns B.
mar sosa crist map dauyth 1720
map der pur ha den yn weth
dre the voth gorthyp lemyn
CAYPHAS
y vos ef re leuerys
lyes trefeth y’n clewys
ma na yl y thynaghe 1725
map dev pur ha den keffrys
a vaghteth gulan dynythys
ha henna mur varth vye
IIs DOCTOR
me a bref bos gow henna
rak dev ha den yv dev dra 1730
pur contraryus yn kende
dev yv spirys hep body
den yv corf gans ysyly
bos an thew-ma na alse
HERODES
gorthyp lemyn ihesu whek 1735
the’n mester del y’m kyry
lauar fur mur thy’m a’m plek
mar sos dev dyswe thy’nny
Is DOCTOR
y gorthyby me a wra
ef a alse bos yn ta 1740
hanter den ha hanter dev
den yv hanter morvoron
benen a’n pen the’n colon
yn della yw an ihesu
IIs DOCTOR
ef a leuerys yn weth 1745
try deth woge mos yn beth
the vevnans y tasserhy
vn wyth mar pyth den marow
y spyrys neffre hep gow
byth ny thue~yn y vody 1750
43a IS DOCTOR
me a worthyp thy’so lel
byth ny wruk ef leuerel
corf hag enef y syvy
ef a tassergh dyougel
lyes prys woge merwel 1755
the pen try deyth yredy
HERODES
ihesu prak na worthebyth
lauar thy’m awos tranyth
mara cruste leuerel
ken fe an temple dyswrys
kyn pen try dyth y wrussys 1760
guel ys kyns y threheuel
IIs DOcTOR
mara leuersys henna
certan ty yv map a’n pla
den fyth ol murs dre pystry
yn try deyth ny’n threhafse 1765
pup pystryor y cothe
dre reson da y leysky
et jhc semper tacebat [sic]
HERODES
mar soge map dev a ras
dyawe thy’m nep meystry bras 1770
may hyllyn dy’so crygy
ha mara qureth renothas
me a syns the vos dremas
hag a’th worth bys vynary
et semper ihc tacebat et non respondebat ei nullum
uerbum
L. 1766. cothva B.
pendra ny vente keusel 1775
dout an ieues an losel
mar keus y vos concludyys
nyn syv lemyn vn boba
kyn gys y vos alemma
yn guyn ef a vyth guyskys 1780
[hic paratur tunica alba propter ihesum et tradat consultor herodi]
yn tokyn y vos goky
ha myns a geusys foly
ma na veath y avowe
hethough cercot a baly
thotho me a vyn y ry 1785
rag ef thy’m the lafurye
CONSULTOR
syre ottensy parys
a’s guyskens a thesempys
adro thotho ef mar myn
maga guyn auel an gurys 1790
dyeth vye bones reys
queth a’n par-ma the iaudyn
HERODES
thotho ef me an vossaw
epscop pryns doctor ha maw
the’n iustis pylat arte 1795
eugh ganso yn kettep pen
my ny gafaf ynno ken
may cothfo thy’m y lathe
L. 1784. This line is not quite legible: vei or vea is by B; the original word appears to have been wyth.
L. 1790. gurys, “glass,” is given doubtfully from Pryce.
L. 1793. Pryce translates this line, “To him I wish I were,” which is simply nonsense, and the meaning he gives cannot be got out of the words. If we divide vossow, and read anbos saw, “keep the promise,” we make at least a consistent version.
CAYPHAS
syre ny a’n gor wharre
the pylat fast bys yn tre 1800
hag ef syngyns guyryoneth
farwel syour we wol go
ow bennath y’th chy re bo
mar luen os a skenteleth
43b. HERODES
wel thow fare syr cayfas 1805
and yk me cosyn annas
cussyllyough menough ihesu
a gase y wokyneth
ha treyle the skentuleth
ow tyweth na ganno tro 1810
PRINCEPS ANNAS
me re’n cusullyes myl wyth
sav ny vyn awos trauyth
gage y tebel crygyans
ol mens trespas a wruge
thotho ef me a’n gafse 1815
a menne gelwel gyuyans
et tunc transient cum eo ad pilatum pervenient ad eum et dicit
Is MILES
a uyl gadlyng dues yn rag
wor tyweth whet crok a’th tag
otte ha coynt o an guas
pa na vynne gorthyby 1820
a thyrak an arlythy
the resons a’n doctors bras
Is DOCTOR
farwel syres we wol go
for thys cher haf we y do
somot y thue 1825
yn certan kyn na gowso
dre laha y coth dotho
drok dywethe
CAYPHAS
syr doctors rys yv theugh whet
bys ma fo gurys an dywet 1830
certan gynen laufurye
rak an harlot a geus freth
pur wyr ynno nyn sus meth
theugh leuaraf ru’m laute
IIs DOCTOR
yn lowen gynough my a 1835
mara kellyn theugh gul da
na seuel yn le tyller
yn le may fynny a wyth
ma na gaffo gorthyp vyth
er-agan-pyn the cous ger 1840
et tunc venient omnes ad pilatun et dicit
IIs ~MILES
heyl syr iustis yn the tour
myghtern erod gans onour
re thanfonas ihesu thy’s
hag yn guyn ef re’n guyscas
vynytha dalasias 1845
ef a’th caruyth me a grys
PILATUS
synt iouyn whek re’n carro
ha dres pup ol re’n gorthyo
kepar del ylle yn ta
hic descendit pilatus
lemyn pryns ha mestrygy 1850
hag epscop cayfas deffry
why re thros thy’m an den-ma
kepar ha pan dreyle ef
en dus thyworth dev a’n nef
ha worto pan wofynnyf 1855
nep question by god ys fo
blam vyth ny gafaf ynno
nag erod an arluth cref
44a. pan fue genough acusyys
ef ny gafas fout yn bys 1860
pan y’n danfonas ef thy’n
mar a mynne amendye
guel vye y thylyfrye
hep drocoleth thyworthy’n
[loquitur ad carceratorem]
how geyler a barth iouyn 1865
ty ha’th page whyp an tyn
deugh agas dew scon yn rak
CARCERATOR
ol the’th voth ov arluth ker
dynythys on hep danger
bys dy’s omma hep ardak 1870
PILATUS
vgor daras the pryson
ha gor ihesu ynno scon
pols the powes
mar a mennyth kergh thotho
a thysempys may geffo 1875
sur vn mowes
GARCON
syr arluth ker cuf colon
egerys yv an pryson
wyth out les
me a’n to thy’s war ow fyth 1880
na nyl yn nos nag yn geyth
nyn geuyth cres
[pilatus et omnes Judei transient ad tentum Cayphae]
CARCERATOR
ty naw lemyn synge fast
rak ef a wor lyes cast
rak the tolle 1885
den fol mur yv hag yngyn
gueyt y wrennye prest yn tyn
byth na scapye
GARCON
me a’n kelm yn kres a’n wast
may pysso ef atta last 1890
gefyens war pen y theu-lyn
ha me a wra y tempre
byth na allo ef fye
nyn syw saw vn plos iaudyn
CARCERATOR
ke a profeth cowyth whek 1895
me a’th pys gynes mar plek
war iouyn gylwel mercy
ha na gous kemmys whetlow
hag yn ur-na sur hep wow
ty a plek the’n arlythy 1900
GARCON
hag yn della mara qureth
neffre ny fyth scham na meth
saw mur a ioy
onor a fyth vynytha
pup den ol a’th car yn ta 1905
yn pur deffry
--------------------
[pompabit lucifer si placet]
LUCIFER
og gouy mones mar pel
agan meystry dyougel
yn certan cryst a lygha
L. 1904. honor B.
ny won the gul pyth yv guel 1910
y vos map dev mur y nel
lemyn ny a wor yn ta
SATANAS
ellas bythqueth kyns lemmen
y vos guyr dev ny wythen
worth hemma pyth yv cusul 1915
rak ef a gergh thyworthy’n
kemmys na worthyo iouyn
hag a wra thy’n drok bresul
BELSEBUC
44b leuereugh a thysempys
the wrek pilat an iustis 1920
certan y tue vyngeans bras
war y gour mar pyth lethys
ihesu cryst an lel profys
hag yn weth war y fleghas
LUCIFER
ov benneth thy’s belsebuk 1925
del ose pryns ha chyf duk
ha fur dres the cowethe
ty a yn certan thethy
a thysempys yn teffry
yn scon rak y cusyllye 1930
BELSEBUC
wharre thethy - yn scon me a
bythaf bysy - sur war an dra
hag yn teffry - byth ny falla
ow nygys vy - spedye a wra
et tunc ipse iet ad uxorem pilati dormientem in tento et dicit ei belsebuc
BELSEBUC
heil a heil madama vras 1935
danfon the pilat cannas
pur wyr y tue vyngeans tyn
mar pyth an guyryon dyswrys
warnough war agas fleghys
man gueller a uer termyn 1940
UXOR PILATI
yw guyr thy’m a leueryth
ny fensen awos trauyth
yn della bos wharfethys
mar a quellan yn certan
drok thu’m fleghys na duan 1945
ov colon a uyth terrys
BELSEBUC
pur wyr a lauaraf thy’s
certan mar pythe lethys
y tue uyngeans war the wour
ha war the fleghys keffrys 1950
ef yv cryst map dev hynwys
danfenys a nef the’n nor
UXOR PILATI
aban ywe yn della
me a vyn danfon toth da
ow cannas rag y warnye 1955
[recedit Belsebuk]
messeger ke alemma
leuerel thu’m arluth gura
ihesu na wrella damnpnye
rak me a welas dre huyn
pur wyr y tue mernans tyn 1960
mara pythe ef lethys
warnotho re synt iouyn
man gueller a ver termyn
ha war y fleghys keffrys
L. 1961. pytha B.
IIs NUNCIUS
arlothes ker my a wra 1965
agas nygys fystyne
dyspyt the vyrgh thedama
mar ny’n guarnyaf scon wharre
_____________
PILATUS
leuereugh thy’m hep lettye
pahan cheyson a’s bues why 1970
er byn ihesu nazare
pan vynnough y thystrewy
CAYPHAS
me a worthyp thy’s warre
an guyryoneth yredy
tebel den ef mar ny fe 1975
ny ny’n drosen thy’so gy
45a. PILATUS
ytho why kemereugh e
ha herwyth agas laha
ha concyans guregh y iuggye
the’n mernans mar coth henna 1980
PRINCEPS ANNAS
ny dogoth thy’nny lathe
den uyth ol yn nor bys-ma
felon na lader kyn fe
hep brus iustis uynytha
tunc pilatus ibit ad carcerem [solus] et dicit
PILATUS
geiler ygor an daras 1985
rak me a vyn daryuas
worth ihesu wheth
L. 1967. See R. 1795. yn spyt the vap thethama, “in spite of thy son Thedama.” See also the Coventry Mystery of the Trial of Joseph and Mary, p.139 :--” flow, sere evyl Thedom, com to thi snowte!” Halliwell’s note (p. 415) is probably correct; but the way in which the transcriber wrote the line appears to shew that Thedom was at that time a name applied like Mr. So-andso.
L. 1968. Confer l. 343.
anotho dygheth vye
y wokyneth na age
ha’y muscoghneth 1990
CARCERATOR
whare theugh me a’n ygor
why a thyndylse onor
mar calleugh dry
An ihesu the cen crygyans
ef re trylyas lyes cans 1995
yn mes a’n fey
et tunc intrabit in carcerem pilatus [solus et dicit ad ihesum]
PILATUS
lauar thy’mo vy yn scon
yv ty myghtern yethewon
kepar del fus acusyys
IHC.
guyr a leuersys certan 2000
thy’m a’th ganow the honan
py gans ken re yu dyssys
PILATUS
lauar mar sof vy yethow
the bobil hep falladow
ha’n epscobow kekyffrys 2005
a’th dros bys thy’mmo omma
pan drok-kuleth a wrusta
gorthyp vy na uyf tollys
IHC.
the worthyby me a wra
nyn syv ow gulas a’n bys-ma 2010
hag yn certan a pe hy
ov seruons byth ny’m gasse
the’n yethewon ow guerthe
na’m bues gulas ynno deffry
PILATUS
ytho dre henna ythyv 2015
the vos myghtern war nep cor
pan leuerta thy’m ihesu
thy’so gy bones gulascor
IHC.
ty re leuerys an guyr
myghtern of war wlas ha tyr 2020
yn henna y fuf genys
rak henna the’n bys y tuyth
rag don dustiny ha guryth
the’n lendury yn pup prys
pepenag vo a’n barth wyr 2025
a cleufyth ov voys yn tyr
sarsyn py yethow kynfo
PILATUS
lauar th’ymmo er the fyth
pandra yv ol guyryoneth
pan geusyth mur annotho 2030
et non respondet ei et pilatus uadit foras et dicit iudeis
me a’s guarn yowynk ha hen
my ny gafaf ynno ken
may cothfo thy’m y dampne
bythqueth re bue vs geneugh
war pask my the ase theugh 2035
vn prysner ha’y thelyffre
a vynnegh ol assentye
rak pask my thylyfrye
ihesu myghtern yethewon
L. 2031. a’s, not agas. L. 2037. vynneugh B.
CAYPHAS
a na vynnyn syr iustys 2040
sau barabas ny a pys
vgy yn colm yn pryson
[tunc cayfas eit domum cum anna]
et tunc vertit ad ihesum in ostio pretorii et dicit ei
PILATUS
a ihesu a sos gocky
scon ty a fyth anfugy
tormentours abarth a’n iaul 2045
fysteneugh th’agas kregy
degovgh genough pup huny
whyppys da ragas bo meal
[hic paratur flagellum per tortores et postis ad ligandum Jhm. et corda et cathena et corona spinea paratur]
Is TORTOR
heil volaueth syr justis
a wetta ny deuethys 2050
warbarth ha’n kenso galow
lauar thy’nny me a’th pys
the volungeth a ver spys
na ven lettyes gans whethlow
PILATUS
tormentours an keth guas-ma 2055
gans skorgys ha whyppys da
guregh y cronkye tor ha keyn
worth an post yn le may ma
y gelmy fast why a wra
guns louan ha chaynys yen 2060
ha mar ny fyn dynaghe
y gow ha mercy crye
hag amendye y treyson
gans spern guregh y curene
rak an harlot the facie 2065
y vos myghtern yethewon
et tunc pilatus ascendit in tentum suum
IIs TORTOR
henna me a wra ru’m tros
mal yv gynef y gaffos
rak y worre th’y ancow
a harlot ymskemunys 2070
worth post ty a uyth kelmys
the wothaf an strecusow
IIIs TORTOR
me a’n kelm by god ys fas
hag a cach an cercot vras
the ves vs adro thotho 2075
[exeunt tum omnes denudatur alba et paratur purpura]
may haller ry yfle gras
ha knoukye prest tys-ha-tas
vengyans the nep a’n sparryo
[hic Jhs ligatur ad postem]
IVs TORTOR
me a gelm fast an losel
may hallo pup ol the wel 2080
dotho ef ry strekesow
lemyn ol byan ha bras
knoukyough ef del dyndylas
may cosso y tynwennow
L. 2084. dynwennow B.
Is TORTOR
my an knouk ef er y wev 2085
otte mellow y geyn brev
hane that ty uyl brathky
ow bommyn yv marthys glev,
ny fyn an guas gelwel tru
na pygy cafus merci 2090
IIs TORTOR
me a’n knouk fest dybyte
man geffo pup ol bysne
ow myres worth y vody
del wascaf y peydrennow
may fo gos y vlewennow 2095
ha’y corf ol kyns ys hethy
46a. IIs TORTOR
a uyl losel re’th fo crok
me a wra thy’s mur a throk
ha dyspit somot y go
hag ath whyp war an wolok 2100
may whylly guryghon ha mok
the thev-lagas a dre dro
IIIs TORTOR
ty a’n guysk auel caugh was
ty a wor guel bremmyn bras
dyllo menough mes ath tyn 2105
a harlot yn spit the’th fas
gans ov scorge tys-ha-tas
me a’th wysk may fo drok pyn
Is TORTOR
fy theugh a vosteryon plos
awos agas fas ha tros 2110
ny wra bom y worlene
L. 2104, 5. Not literally rendered.
L. 2095. Vlewennow may be the Welsh plwyn or blewyn, Pryce has vlawennow, “lips”.
an harlot foul y berhen
awos kemmys drok a wren
a’n beys ny fyn tremene
IIs TORTOR
aban na fyn dewethe 2115
me a vyn y curune
auel myghtern yethewon
otte spern grisyl gyne
ha dreyn lym ha scharp ynne
a grup bys yn empynyon 2120
[hic paratur spinea pro corona Jhu.]
IIIs TORTOR
me a ordyn y wyske
yn purpyr rych ru’m laute
kepar del goth the vyghtern
[resolvitur Jhs a poste]
a fo nowyth curunys
myghtern yethewon heil thy’s 2125
rak the sallugy ny vern
[genuflectit]
IVs TORTOR
ot omma gynef hep fal
queth ruth certan purpur pal
the wyske adro thotho
[hic induunt eum purpura]
dyeth fest vye ru’m chal 2130
y uos yn kerghen map gal
kemer y dyspit re’th fo
Is TORTOR
aban yv y queth guyskys
y curyn a fyth syttyys
auel myghtern war y pen 2135
[hic coronatur Jhs. et ponunt virgam albam in manu ejus et quidam (?) unus eorum percussit caput Jhs.]
tynnough ol gans mur a grys
may fo dreyn a’n guryn cys
yn empynnyon dre an cen
IIs TORTOR
me a’s ten gans ol ov nerth
may th’entre an spikys serth 2140
dre an cen yn y grogen
ha scullye y ympynnyon
heil myghtern a’n yethewon
ymwyth lemman rag an ken
PILATUS
[hic descendit Cayphas et Annas]
benes vos theugh tormentors 2145
powesough lymmyn vn cors
me agas pys
hag eugh the dre the coske
me a fyn y examnye
a thysempys
[tortores transeunt domum]
et ibit ad ihm. in pretorio ubi ihc stat
lemyn cryst dus alena
the thylyfrye me a wra
mara callaf yredy
[hic pilatus accipit eum per manum]
tunc veniet ad eos foras et ihm in manu eius
syrys thywhy lowene
a wotteue ef gene 2155
may whothfough yn pur deffry
L. 2138. The last word may be ten, “dragging;” but I prefer cen, “skin,” from the Welsh.
46b. ny gafaf vy ken ynno
na blam the vones lethys
y gase the ves then fo
nyn sus guel cusyl yn beys 2160
[hic cayphas et princeps annas et doctores venient ad pilatum]
PRINC. ANNAS
gorre the’n mernans gorre
yn pren crous a thysempis
ha kelmys treys ha dule
ynny hy bethens taclyys
PILATUS
ottense kemereugh e 2165
ha crousyough ef a ver spys
my ny gafaf ru’m laute
th’y lathe ken fyth yn beys
CAYPHAS
yma thy’nny ny laha
hag yn certan dre henna 2170
y coth thotho bos lethys
drefen of the leuerel
y uones map dev huhel
treytor yv tho’n fey preuys
et tunc pilatus magis timet et iet iterum cum eo in pretorio et dicit ei unde es tu et ihc tacebit et dicit ei pilatus iterum
PILATUS
mar a leuerys henna 2175
y examnye my a wra
wheth yn pryue
hic iet cum eo [in pretorium]
L. 2159. then fo, according to Pryce, is a contraction from then fos, “ to the wall.” The Rev. R. Williams, with more probability, euggests then forth. The obvious meaning is, “off, away.” See P. 250. 4. where the translator renders it, “they must!” L. 2168. vyth B.
ihesu del os cowyth da
lauar a pile osa
er the laute 2180
ny geusyth rak ny wothas
bos grontys thy’m gallos bras
hethew may hallaf dywys
gallos a’m bues the’th crousye
ha gallos the’th tyllyfrye 2185
an nyl a vynnyf yn beys
IHC.
gallos warnaf ny fyes
na fe y vos grantys thy’s
dyworth uhella arloth
rak henna neb a’m guerthas 2190
mur the voy ef re peghas
ha drok warnotho a goth
tunc exiet pilatus foras et ei obuiabit nuncius dicens ei
IIs NUNCIUS
syr arluth theugh lowene
ov arlothes sur gyne
dre thynnargh agas pygys 2195
na wrellough cammen lathe
an profus a nazare
rak certan mar pyth lethvs
y tue warnough vyngeans tvn
man gueller a ver termyn 2200
ha war the fleghys keffrys
el a’n leuerys dethy
haneth ha hy yn guyly
pur thyfun myns re geusys
PILATUS
messeger er the laute 2205
yv guyr thy’m a leueryth
IIs NUNCIUS
yv syre war ow ene
ha henna why a whylfyth
PILATUS
mar a callaf y wythe
pur wyr lethys byth ny vyth 2210
me a wra y ascusie
mar ver del alla den uyth
et tunc dicit pilatus ad episcopum caypham et principem annas et doctores
47a. arlythy war ow laute
ny gafaf ken th’y lathe
na blam uyth ol ynno of 2215
[hic paratur cathedra pro pilato et scabella pro aliis]
rak henna my a gosse
alemma y thylyffrye
hep gul dotho na moy gref
CAYPHAS
mar a’n dyllyfryth hep mar
nyn sos cothman the cesar 2220
yv agan arluth myghtern
rag myghtern nep a ym-wra
er byn cesar cous yma
ha’y lathe travyth ny vern
PILATUS
ordnough bar the ysethe 2225
ha me [a] wra y iugge
aban reys thy’mmo porrys
Is MILES
me a’s ordyn though wharre
cheyrys ha formys plente
ysethough syre iustis 2230
et tunc iet et sedebat pro tribunali et dicit carceratori
PILATUS
an prysners kettep onan
dre why yn rak dyssempys
dismas iesmas baraban
may hallons bones brugys
hou geiler abarth malan 2235
dus yn rag ha’th vaw keffrys
CARCERATOR
anon syr iustis certan
ny a fystyn gans mur greys
hic omnes sedebunt pro tribunali scilicet pilatus cayphas princeps annas et doctores
now whypp en tyn me a’th pys
saf yn ban del y’m kerry 2240
rak nans yv pilat serrys
ow crye kepar ha ky
GARCON
ken fe y golon terrys
a henna my ny wraf vry
mar thues ovn bones knoukys 2245
fystyn fast alemma th’y
PILATUS
a harlot re’th fo drok lam
ma stryf yntre an thev cam
ny wrons vry my the crye
en prysners bras ha byan 2250
dre why thy’m kettep onan
may haller aga iugge
L. 2233. In the Gospel of Nicodemus, vii. 3, the thieves
who are crucified with Christ are named Dimas and Gestas. In the Coventry Mystery of the Crucifixion, p. 315, the names are as in Cornish, Dysmas and Jesmas; but the latter name is afterwards, p.322, altered to Jestes. Barabban is usual in the Mysteries for Barabbas, which comes probab;y from hearing the name in the accusative case, Barabbam, in the Latin service.
L. 2235. how B. See l. 2341, for malan.
L. 2252. In this line the occurrence of aga in the accusative shews that the real force of the passive form was already effaced.
CARCERATOR
ru’m fey pilat re sorras
me a’ th pys awos satnas
doro an laddron yn mes 2255
GARCON
me a leuer an guyr thy’s
the pe yma ow wagys
ny fynnaf tryge genes
CARC.
yn dan ambos ytheses
ha ken na fe da genes 2260
gul the seruys ty a wra
GARCON
ow arfeth byth na whyla
ahanas gy vn demma
my ny sensaf yn tor-ma
CARC.
me a fyn re thu am ros 2265
the kemeres gans carios
hag yn pryson the teulel
GARCON
me ny sensaf vn bram plos
an cas yn geth nagh yn nos
hagh a henna ty a feyl 2270
CARC.
46b. myr ha stordy yv an guas
ha mur y lauarow bras
ha’m gorthyby ol dres keyn
L. 2265. Compare l.1228.
GARCON
alemma bys yn tryger
war ow fay lacka mester 2275
ny alsen y thyerbyn
CARC.
na wra flattrye na gul ges
doro an prysnes yn mes
bo ken syndys ny a vyth
GARCON
a thesempis lemmyn tav 2280
thy’s ny fynnaf bones mav
kerghy the gy mar mynnyth
CARC.
tebel seruont a leuer
mar serf ef bad y vester
ke the honan ha gura guel 2285
GARCON
me a leuer thy’s yn scon
guask the vaw a’n scouoron
pan fy ef gans mur a nel
[hic parantur duo gladii]
CARC.
dun yn kergh gans an prysnes
ke the gy kergh y yn mes 2290
mos alemma ma hyllyn
GARCON
me a leuer an cas thy’s
y a yl bones kechys
gans tus war forth theworthy’n
L. 2284. Pryce translates this, “If I am he, a bad master,” which means little, and is not a rendering of the words. I do not know if the proposed alteration is much better. For serf, to serve, see l. 161, 799.
L. 2287. The original has scouor, which is followed by an addition like ñ, in the handwriting of B. The rhyme and metre require scovoron.
CARC.
yn della yth il cotha 2295
a tus warnan yn tor-ma
na fen harth th’aga guythe
guel yv thy’n don me a grys
rak dout bos contreweytys
yn certan pup y clethe 2300
GARCON
henna yv leuerys da
guel yv thy’n ym-assaya
yn plath certan kyns mones
yn vr-na sur me a weyl
mar a pethyn ny abel 2305
the wul defens a rak tues
CARC.
a pup tu byth war lemmyn
rak the saye me a vyn
py par mav os yn tor-ma
byth war yn ta a’th elyn 2310
y tuche a uer termyn
gans ov clethe me a wra
GARCON
me a vyn degy adro
ha the worre gy the’n fo
a thesempys 2315
CARC.
ny wreth wheth war ow ene
guthyl thy’mmo vy fye
sur me a grys
PILATUS
hou geiler fystyn toth da
doro an prysners omma 2320
ny clev banne
a thev harlot re’s bo spit
yma theugh mur a thylyt
a vmknouke
me a thybarth ynterthogh 2325
hag a wra theugh pennow cough
sur me [a] grys
fystyneugh a thev pen cok
dreugh an prysners ol y’m lok
a thesempys 2330
48a. CARC.
a mercy a vester whek
me a’s doro pur anwhek
a thyragos
GARCON
ny wren strechye na fella
scon me a’s gor alemma 2335
yn prys kyns nos
dismas iesmas deugh yn ban
ihesu yn weth baraban
agas brus the resseue
rak why a scon ahanan 2340
the pilat re synt malan
rak yma ow thysethe
CARC.
heil pilat syre iustis stout
heil syre cayphas epscop prout
heil pryns annas 2345
heil doctors ha mestrygi
marregyon heil heil thywhy
byan a bras
otte barabas ha ihesu
gans mur a grys 2350
dismas iesmas yn vn fu
theugh dyuythys
L. 2343. Malan or Malen, also named Andras: the designation of an ancient British goddess invoked with imprecations in any perilous crisis. See the valuable “Biographical Dictionary of Eminent Welshmen,”! by the Rev. Robert Williams, M.A. 8vo. Llandovery, 1852.
PILATUS
wolcom ens re’n arluth dev
otte theugh myghtern ihesu
a thyragough ow seuel 2355
CAYPHAS
syr iustys lath e lath e
yn pren crous gruegh y worre
del ywe guyv dyougel
PILATUS
ytho why a vyn porrys
bos agas myghtern crousys 2360
ihesu Cryst a nazare
CAYPHAS
nyn sues myghtern thy’n yn beys
sav syr cesar my a grys
hag a’n te war ow ene
PILATUS
me a leuer though certan 2365
guel yv cregy baraban
ha dyllyfre an profos
PRINCEPS ANNAS
syr iustis me agas pys
rak pask may fo dyllyfrys
barabas hep skullye y wos 2370
PILATUS
mar a pythe dylyfrys
the ihesu pendra vyth gurys
leuerough thy’mmo yn scon
CAYPHAS
yn pren crous bethens gorrys
ha troys ha dyulef kelmys 2375
ha guenys dre an golon
L. 2353. yns B.
PILATUS
mara mennough yn della
leuerough dre py laha
y coth thotho bos lethys
IIs DOCTOR
henna yn scon ny a wra 2380
dre’n laha a’n pref yn ta
dalleth cowyth me a’th pys
Is DOCTOR
by ny heuel dre lagha
y coth thotho bos dampnys
towel auel vn bobba 2385
a wruk pan fue acussys
nep a tawo yn pow-ma
thyrag iug ny fyth iuggys
ytho dre pup reson da
ny goth thotho bos crousys 2390
IIs DOCTOR
er-the-pyn cousaf cowal
marth a’m bues a’th lauarow
doctor the geusel mar dal
gans an bobba casadew
yth ymwruk pur wyr hep fal 2395
dev ha den gans whethlow gow
thotho y coth by my chal
kyn nagonse bos marow
48b. Is DOCTOR
doctor nynsyv henna man
na ny il bos yn della 2400
den the uerwel yn certan
awos cous lauarow da
myreugh worth an vorvoran
hanter pysk ha hanter den
y vos dev ha den yn wlan 2405
the’n keth tra-na crygyans ren
IIs DOCTOR
syr doctor lauaraf thy’s
ef a goth thotho merwel
an fer a fue dallethys
dre tus vas berth yn tempel 2410
ena rewlys o an beys
ha lyes onan the wel
dretho y fue dystrewys
yn mes y wrugh y teulel
Is DOCTOR
yma arth thy’m ahanas 2415
ty a aswon an scryptor
ty the vennas sowthanas
lemmyn yn mes a pup for
yn chy dev ny goth marghas
termyn vyth ol war nep cor 2420
saw y worthye ef ha’y ras
nep yv arluth tyr ha mor
IIs DOCTOR
pur wyr certan an den-ma
lyes den re wruk treyle
agan laha ef yma 2425
pup vr ow contradye
may coth thothe yn tor-ma
bones marow hep lettye
ol an doctorns yn bys-ma
byth ny yllons y sawye 2430
Is DOCTOR
thotho ef nyn sos oothman
del heuol thy’mmo yn wys
conciens da na syv certan
lathe den nag yw cablys
ny glowys drok nag onan 2435
ef tho wul bythqueth yn beys
trueth vye don yw gulan
falslych y vones dyswrys
IIs DOCTOR
lyes guyth y wruk bostye
thy’so gy del lauara 2440
terry the’n dor an temple
yn try geth y wul arta
maga ta bythqueth del fue
ha henna neffro ny wra
y vevnens nynsus guythe 2445
na vo marow yn tor-ma
Is DOCTOR
guyryoneth a reys bos dreys
aberueth yn mater-ma
ha lendury kekeffrys
rag ymsywe y a wra 2450
yn certan mar a pyth gurys
sur warlergh an keth dev-ma
ny fyth ef neffre dyswrys
dre pur reson vynytha
ty a fyn y gafos of 2455
del heuel thy’mmo lethys
nep a’n lathe dev goef
the den vyth ny wruk trespys
myschef a goth tyn ha cref
rak y wos a vyth scollys 2460
rag ef yv map dev a nef
del leuaraf an guyr thy’s
IIs DOCTOR
me a leuer an guyr thy’s
guel yv y vos of marow
ys bos an popel kellys 2465
ha dampnys the tewolgow
argye na moy thy’n ny reys
na keusel na moy gerryow
a’n rewlens ef an iustis
hag ol an comnors a’n pow 2470
syr pylat nans yv hy prys
whar ihesu Cryst a rey brueys
rak y iugge
ny a vyn the requyrye
ha warbarth ol sur crye 2475
crucifige
et dicunt omnes iudei crucifige
CAYPHAS
cryeugh fast gans mur a grys
may fo an ihesu crousys
map a’n guas gof
ha barabas dyllyffrys 2480
nyn sus guel cusyl yn beys
pur wyr yn prof
crucifige eum
49a. PRINCEPS ANNAS
syr iustis awos satan
dyllyrf thy’nny baraban
ny ol a’th pys dre the voth 2485
ha crous ihesu an fals guas
yntre dismas ha iesmas
rak sur yn della y coth
et dicunt omnes crucifige eum
PILATUS
aban yv henna laha
the’n mernans ol an try a 2490
ha barabas dyllyffrys
L. 2490. dry B.
DISMAS
a syre iustis mercy
geseugh vy the worthyby
kyns ry brues the vos dyswrys
PILATUS
aban res an brus vnwyth 2495
ny fynnaf y ry dywyth
saw yn tokyn ov bos gulan
a gous ihesu nazare
me a wolgh scon ow dule
a wel though kettep onan 2500
et tunc lauet manus
CAYPHAS
mar tue venians vyth ragtho
warnan ny ef re gotho
ha war ol agan fleghas
PILATUS
may fo crousys ow bres yv
dismas iesmas ha ihesu 2505
et tunc vocat tortores sedendo et dicit eis
tormentours yn kettep guas
[hic venient tortores
Is TORTOR
syr iustis thy’s lowene
my re bue war ow ene
Ov themloth may then pur squyth
vskys na yllyn ponye 2510
del esof ov tyene
ha whys pup goth ol ha lyth
L. 2512. I compare goth with Welsh gwddw “the neck.”
Pryce has lyth, “ back,” but I do not find goth. In the Passion, 132. 2, goth na leyth is translated, “back nor hand.”
PILATUS
tormentors yn kettep pen
gorreugh ihesu yn crous pren
a thysympys 2515
y dreys ha’y dule yn ten
gans kentrow worth an plynken
bethens tackys
[hic paratur lignum crucis in cedron et due cruces pro latronibus]
dismas dotho a thyow
kelmough fast gans louonow 2520
ef yn pren crous
ha iesmas a barth aral
kycheugh ef wythowte fal
kertheugh hep flous
IIs TORTOR
anon syre somotty thryue 2525
to the deth þey schal blyue
yn dyspyt th’aga hehen
com forth ihesu yn ow dorn
heil myghtern a’n yethewon
ty a fyth cowal anken 2530
[tenet eum et dicit derisui Aue rex Judeorum]
IIIs TORTOR
dyskyn y vantel wharre
rag yn y thyllas arte
an harlot a vyth guyskys
[hic spoliat eum clamide purpura et ipse stat nudus]
sav leuerough cowethe
py kefer pren th’y crousye 2535
my ny won kyn fen lethys
IVs TORTOR
na my re synt iouyn whek
a fe rag crous hanter tek
evn ha cref by god ys fo
pup cowyth ol prydyrys 2540
mar tesen vyth yn y vrys
desmygy pren vas ple fo
49. Is TORTOR
me a leuer hep lettye
war cedron ov crowethe
yma pren da ren-ow-thas 2545
ha hen yv emskemunys
rak ny allas den yn beys
anotho gul defnyth vas
IIs TORTOR
ow benneth thy’so pup deyth
a henna crous da y feyth 2550
pan ywe ymskemunys
ha cryst mylyges yn weth
dev vylyges y teleth
warbarth aga bos gorrys
IIIs TORTOR
dun th’y gerhes cowethe
rag may hyllyn y settye
yn grous kyngys dos sabot
[transeunt ad Cedron pro ligno crucis]
how otte an pren omma
nyn sus tecka yn wlas-ma
guren crous annotho warnot 2560
IVs TORTOR
yntre dev guren y trehy
rak cafus trus pren dethy
ha’y fastie gans ebyl pren
otte genef vy bony
me a’n trogh wharre gynsy 2565
ny’n sparyaf awos anken
Is TORTOR
ow benneth thy’s vynytha
rak an pren yv trehys da
ny alse vyth bones guel
y delly scon me a wra 2570
rag ebyl parys yma
th’aga fastye dyowgel
[hic parantur due cruces pro latronibus]
IIs TORTOR
aban yv an pren tellys
bethens an ebyl gorrys
drethe rag aga lacie 2575
ple kefyr dyv grous aral
rak an dev ladar hep fal
leuereugh thy’m cowethe
IIIs TORTOR
me a wor ple mons parys
rag an wesyon ordenys 2580
war ow ene
lemyn dreheueugh an gist
yv gurys crous war duscoth cryst
th’y don the dre
[hic ponent crucem super humerum Jhu]
IIIIs TORTOR
kemer y ty plos lorden 2585
syns war the keyn an grous pren
yma lour the saw thy’so
pur cowal ty a ynny
ha why losels pup huny
eugh yn kerth god yeve yow wo 2590
--------------------
L. 2585. kemer hy B.
[Maria transit per aliam viam propter multitudinem populorum]
MARIA
ellas a cryst ow map ker
yn mur payn pan y’th welaf
ellas dre kveth yn clamder
the’n dor prag na ymwhelaf
dre ov map pyth yv ow cher 2595
pup vr ol y’n bynygaf
ellas ny won py tyller
byth moy py le y trygaf
eyghan
rag y fynner - mara kyller 2600
gans paynys mer
ow dyswul glan
[hic maria dabit obviam Jhu in porta civitatis]
ogh govy ellas ellas
guelas ov map mar dyflas
gans tebel wesion dyghtys 2605
a vap the gueth rum lathas
na allaf gueles yn fas
kymmys daggrow re olys
50a. govy ny won pendra wraf
gallas ow colon pur claf 2610
dre pryderow
ny allaf seuel yn fas
war ow treys ellas ellas
rak galarow
[hic venit vernona et dicit]
et tunc ihc cecidit in terramet et illi obiabunt symon leprosus et dicent ei
Is TORTOR
gueres ty harlot iaudyn 2615
ha dok an grous war the geyn
rak nansyv ihesu fethys
L. 2599. eyghan is Englished in Pryce, “a moment;” and eyhan, the same word, in R l. 700 is rendered “abundance;” both versions made for the nonce. I have little doubt that we have here an interjection of bewailing; resembling, and perhaps cognate with, the Gaelic ochon (ohone!)
rag guander ef re cothas
res yv thy’so y thyffras
kemerr’y a thysempys 2620
[hic ligatur manus Jhu a tergo]
SYMON LEPROSUS
me a’s dek fest yn lowen
rag y thyffres a anken
dro hy thy’mmo war ow scouth
a thu aso why bylen
ov lathe guyryon hep ken 2625
whet vyngeans warnogh a gouth
MARIA IACOBI
ogh ellas gouy tru tru
gueles thy’so a ihesu
kemmys sham ha vyleny
me a pys an tas a nef 2630
re thanfono vngeans cref
warnough ol kyngys dybry
SALOME
a ihesu gouy ragos
mar tebel dyghtys the vos
ha ty ov kul kemmys da 2635
pup vr the othomegyon
ellas claf yv ow colon
the vos yn plyt a par-na
tunc ihc vertet ad eas et dicit:-
[et Johannes erit cum eis]
IHC.
myrghes a ierusalem
na olough na na wreugh drem 2640
warnaf vy nag onan vyth
sav warnough agas honan
ha war ‘gas flehes vyan
ken the ole why a’s byth
rak certan y tue dythyow 2645
may fenygough an torrow
na’s teve vythqueth flehes
ha kekyffrys an bronnow
na thenes flehesyggow
guyn aga beys er bones 2650
yn vr-na whreugh pyiadow
may coththo an mynythyow
warnough rag evn vthekter
ha why a pys an runyow
th’agas gorhery hep gow 2655
kymmys vyth an ponveter
Iis TORTOR
a harlot gans the whethlow
annethe ty ny fyth prow
war ow ene
pur oges yv the ancow 2660
toul an grous the’n dor hep gow
the wrowethe
Ill~ TORTOR
ye a . . . cowyth da ye
leuereugh thy’mmo wharre
mar cothough ple ma kentrow 2665
yn pren crous rak y fastie
eugh the wovyn hep lettye
worth an gof yn marghes row
50b. et tunc IVs tortor ibit ad fabrum et dicit fabro
IVs TORTOR
heil ferror lowene thy’s
vs teyr spik vras genes gurys 2670
lauar thy’m del y’m kerry
L. 2663. A syllable is wanting in this line.
rag takkye an fals profus
yn pren crous gylwys ihesus
mar nynsus scon ke gura y
FABER
my ny allaf ru’m leaute 2675
gul kenter thywhy bythyth
rak mar claf yv ow dule
ny alla handle toul vyth
tunc uxor eius increpando eum dicit
UXOR FABRI
pur gow a leuer the vyn
pan sefsys hythew myttyn 2680
certan yagh ens aga ieyw
dysweth y a than the glok
guyv vyes the gafus crok
me a’n te re’n geyth hythew
FABER
my a’s dyswe yn lowen 2685
nynsus warnethe croghen
nag yv trogh ha dyruskys
[ostendit manum]
thy’mmo vy mar ny gresough
ottengy a wel ol theugh
kepar ha del leuerys 2690
UXOR
a gadlyng god yeue the wo
ty re worthyas war nep tro
an fals losel
yagh ens hytheu by my fo
nep hus ef re wruk thotho 2695
pur thyovgel
ha the thulef claf kyn fons
hep kentrow byth ny vethons
yn surredy
dus omma scon the whethe 2700
ha me a thalleth wharre
aga gul y
FABER
a ihesu re by gorthys
the vos dev ha den keffrys
lemmyn me a wor yn ta 2705
guyn vys ynno nep a grys
rak the weres yv parys
the’th seruygy yn bys-ma
[faber retrahit se ab eis]
Is TORTOR
me a whyth auel guas da
nynsus den vyth yn pow-ma 2710
a whytho guel
ny won gof yn ol kernow
a whytho gans mygenow
certan byth wel
UXOR
ty a whyth auel caugh guas 2715
whyth war gam vyngeans y’th glas
ny dryk gryghonen yn fok
powes lemmyn losel was
ha knouk an horn tys ha tas
mar ny wreth ty a fyth crok 2720
Is TORTOR
me a wysk so god me cach
ha henna gans mur a rach
may thy’s tenno a uel cor
nynsus mab gof yn wlas-ma
a wasko certan mar tha 2725
ha henna pup ol a wor
51a. UXOR
guask war an myn - reth fo drok pyn
a harlot pur
bommyn dreys keyn - mar pethe yeyn
ny thue the gur 2730
sau kyn fens y morthelek
the weth vythons the’n cronek
ha garow yn y thule
otte del wysk whym wham
ty uyl losel guask war gam
ha compys yfl mot thow the
Is TORTOR
me a wysk wythowto blam
mar sens garow the voy scham
the’n fleryys
myserough tol th’y thule 2740
ha tol th’y trys hep lettye
bythens scon gurys
IIs TORTOR
me a teyl tol rag an nyl
nynsus guas a west the heyl
an tollo guel 2745
doro kenter er the fyth
ha me a tak y luef gleth
gans ol ow nel
IIIs TORTOR
my a dyl tol rak hybeen
a thysempys hep ankon 2730
rag tempre an harlot fol
ty losel foul y perhen
ystyn the vregh war an pren
ru’m fey ny thue sur then tol
L 2729. dreys keyn, here as in l. 2273, appears to imply something done improperly
IVs TORTOR
ny thue y luef sur the’n tol 2755
IIIs TORTOR
na wra cowyth by my pol
war trois hys me a wor guyr
IVs TORTOR
na fors kyn na threhetho
ken tol ny vyth gurys ragtho
ny a’s ten may fons lour hyr 2760
[hic parantur cordae ad trahendum brachia Jhesu]
Is TORTOR
me a gelm scon lovan tha
worth conna brogh a’n adla
ha why tynnough agas try
bys may hetho hy the’n tol
hag onan a nel pyth fol 2765
guyskyns kontor scon ynny
IIs TORTOR
my a ten by god ys fast
may hetho the’n tol yn hast
hale tynneugh kettep pen
y vellow kettep onan 2770
dyscavylsys yns certan
lemmyn kentr’y worth an pren
IHC.
a tas whek gaf thethe y
rag ny wothons yn teffry
py nyl a wrons drok py da 2775
hag a cothfons yredy
ny wrussens ov dystrewy
a tas ker gaf rak henna
L. 2757. This version is justified by the Coventry Crucifixion, p.319:-
“This is short, the devyl hym sped,
“Be a large fote and more.”
L. 2765. I have given the version from Pryce. In the precisely similar phrase in P.182. 2, where also a Jew is represented driving a nail into the cross, avell pyth foll is translated by Keigwin, “like a very fool.” Both are wrong obviously, but I have nothing better to ofer.
L. 2767. my a den B.
IIIs TORTOR
a’y gyfyens me ny ref bram
yn dyspit the vap the vam 2780
kenter scon dre the dev tros
my a’s guysk may fo drok lam
ha why kelmogh an dew gam
yn dyw crous kyns bos prys bos
[hic ligantur duo latrones in crucem]
51b. IVs TORTOR
me a gylm an nyl wharre 2785
otte ow louan gyne
rak y gylmy
Is TORTOR
ha me a gylm y gyle
alemma kyns tremene
yn surredy 2790
PILATUS
syrys me re wruk scrife
agas cheson th’y lathe
tackeugh e a hugh y ben
[hic scribit titulum causae mortis Jhesu]
ottense parys gyne
ef yv ihesu nazare 2795
yy myghtern a’n yethewen
CAYPHAS
na scrif myghtern yethewen
sau scryf ynno an bylen
the leuerol y vos ef
myghtern yethewen certan 1800
yn della kettep onan
y’n lyuerys my a pref
L. 2784. Pryce translates prys bos, “before it be too heavy.” This is a mere makeshift. The equivalent phrase pryd bwyd is common in Welsh for “meal time.” See also l. 2632, where we have kyngys dybry, “before eating.”
PILATUS
me a worthyp theugh wharre
an pyth a scrifys scrifis
na ken ny scrifaf neffre 2805
awos dout bones lethys
PRINCEPS ANNAS
drou e thy’mmo the tackye
a vgh y pen gans mur greys
may hallo pup y redye
gour ha benen kekyffrys 2810
IIs TORTOR
yn hanow a’n tas Satan
drehefough an grous yn ban
ha dyllefryeugh hy th’y le
[sublevat crucem]
how hale kettep onan
gesough hy a bart malan 2815
yn morter skuat the gothe
IIIs TORTOR
hemma yv sur iag a’n pla
y gorf yw krehyllys da
certan ganso
en thyv grous erel yn ban 2820
dreheveugh kettep onan
god yeue yow wo
IVs TORTOR
me ha’m cowyth yn certan
a dreha dismas yn ban
gueres lemmyn me a’th pys 2825
L. 2816. The meaning of this line is suggested by a passage in the Townely Crucifixion:
Let it into the mortase fall,
And that shall gar him brest [burst]
.. .. .. .. .. .. .. ..
It will breke ilk jonte in him.
L. 2817. Something erased, looking like p . . yr, [pur wyr?] where sur is inserted by B.
ha why dreheueugh ybeyn
may farwe an thew vylen
quyk hep hokkye bethens gurys
Is TORTOR
me a wra gans bones mal
hale hale op as schal 2830
dun mar syv prys
geseugh y the thysplevyas
ha heilyough an myghtern bras
a thysempys
[genuflectit illudens dominum Jhesu]
CAYPHAS
mygthern yethewon y’th se 2835
heil thy’so ha lowene
gentyl ythos ysethys
a garsesta bynene
mar mynnyth war ow ene
me a gergh onan dek thy’s 2840
[hic partiuntur sorte vestes Jhesu]
52a. IIs TORTOR
me a vyn lemmyn ranne
yntrethon ol y thyllas
ha my a’s ran dygh wharre
hep fout vyth ol renothas
III TORTOR
dyeth mur yy thy’m skuerdye 2845
na terry pous a’n plos was
teulel pren myl wel vye
pan vons squerdys ny vyth vas
[hic IIIs tortor sit coopertus et dabit sortes super tunicam Jhesu]
L. 2826. hy B. ybeyn is the Breton eben, it is used in the feminine only, and refers therefore to the cross. B has added the h unnecessarily, to make the feminine. See l. 2749, and O. 2816.
Ivs TORTOR
otte III pren gyne vy
Is TORTOR
tan hemma gor ganse y 2850
ha henna yv pyswere
IIs TORTOR
lemmyn dyskuth ha lauar
pyv an pren abew hep mar
pous ihesu an nazare
IIIs TORTOR
henna aspew yn certan 2855
why a wor kettep onan
py pren ywe
IVs TORTOR
re synt iouyn me aspew
kymerens pup ran a’y tu
degens the dro 2860
hic incipiunt principes sacerdotum et scribe salutare genuflectando ante eum et diridendo eum
CAYPHAS
fy thy’so pan leuersys
temple dev y’n tystrewys
hag arte kyn pen try dyth
guel ys kyns y’n dreheuys
mar sos map dev a yer brys 2865
ym-saw scon a throkeleth
PRINCEPS ANNAS
mara sose map dev mvr
dyeskyn a’n vynk the’n lur
ha dyswe ran a’th veystry
hag yn vr-na martesen 2870
the’th lauarow y kresen
hag a’th caruyth bynary
L. 2853, 5, 8. For abew and aspew, see the Grammar.
CAYPHAS
ef a allas dyougel
del glowys y leuerel
yn lyes le 2875
savye bewnens tus erel
lemmyn y honan ny yl
sur ym-sawye
PRINCEPS ANNAS
mar syv myghtern israel
leueryn ol thotho heil 2880
hag a’n grous dyeskennes
mar a qureva yn della
crysy thotho ny a wra
y vos profus bynyges
CAYPHAS
yn y thev y wruk fythye 2885
lemmyn gurens y thyllyffrye
mar myn a throk
menough ef a wruk bostye
y vos map dev th’y lawe
arluth a’n gok 2890
[et tunc transeunt dominus pilatus cayphas et princeps annas]
et tunc latro in sinistra parte imperando ei dicens
52b. JESMAS
mar soge cryst map dev ker
ym-sav scon yn nep maner
na vy marow
ha saw ny gynes yn weth
na’n beyn mar hager thyweth 2895
na mar garow
tunc alius latro in dextera parte increpando latronem et dicit ei
DISMAS
taw foul a soge gocky
na thowtyth dev a vercy
ha ty dampnys the’n mernens
kepar hag ef on crousys 2900
ha dre wyr vreus quyt iuggys
rak agan drok ober kens
ny wruk an den-ma vythqueth
war an bys-ma drokoleth
na ny peghes war nep cor 2905
arluth cryst me a’th pysse
a prydiry ahane
pan vyse yn the wlascor
IHC.
pur wyr a lauaraf thy’s
gynef hythow ty a vyth 2910
rak the fey yn paradys
kyngys hanter dogha geyth
IVs TORTOR
ty a fyth cowal drok lam
ny vyn an vyl harlot cam
awos an bys dywethe 2915
kerghyn longys an guas dal
gans guv the wane an gal
yn y golon dybite
Is TORTOR
henna me a wra ru m soul
rak ny won yn beys guel toul 2920
thy’n the wruthyl the’n kaugeon
L. 2908. vysta B.
L. 2912. Pryce gives dogha geyth, “afternoon,” and makes dogha the preposition “after.” Dogha is probab]y a subjunctive mood, from the irregular verb due, “to come.”
L. 2916. Longius, Longeus, Longinus, Longyus, Longes: the names of a blind soldier who pierced the side of Christ. See the Gospel of Nicodemus, and the Chester Plays, vol. ii. p.66.
pan fo guv yn y thule
me a hyrgh thotho hertye
hag a’n gy evn th’y golon
IHC.
benen a welte the flogh 2925
myl wyth dyghtys ages brogh
gans nep mylgy
ha iowan otte the vam
yn della syns y hep nam
hedre vywhy 2030
MARIE
ellas ellas ogh tru tru
yn ov colon a syw bern
pan welaf ov map ihesu
a dro th’y pen curyn spern
hag ef map dev a ver tu 2935
ha gans henna guyr myghtern
treys ha dyvlef a pup tu
fast tackyes gans kentrow hern
ellas
es byth deyth brues - mur a anfues 2940
y kyk ha’y kues
nep a’n guerthas
ogh gouy rak ow map ker
the weles yn keth vaner
may whelaf lemmyn dyghtys 2945
ellas na varwen yn weth
na fe kynse ow dyweth
ys dyweth ow map yn beys
L. 2924. gye B. L. 2926. weth B.
L. 2927. The value I have attributed to mylgy is a mere guess.
L. 2935. The version given is a little forced: a vertu may be perhaps “of virtue.”
L. 2940. The first word is written ef.
53a JOHANNES
a vam whek na porth a wer
rak neffre yn pup maner 2950
me a vyth prest parys thy’s
both the vap yw yn della
rak selwel kemmys yv da
aban fue adam formys
IHC.
a tas ely eloy - lama zabatany 2955
os ow dev ker
prag y’m gyssys - tuch theworthy’s
yn neb maner
Is TORTOR
yma ow kelwel ely
aspyugh lemmyn bysy 2960
mar a tue the thylyffre
mar a’n dylyrf yredy
ny a wra ynno crygy
hag a’n gorth pur wyr neffre
[hic paratur spongium cum felle et aceto]
et tunc centurio in tentu suo et dicit
CENTURIO
me a vyn mos the vyras 2965
fattel yw gans ihesu ker
dyeth vye the den mas
bos gurys mar ver a vysmer
ape ue den drok y guas
ny alse yn nep maner 2970
pur wyr cafus mar mur ras
rak sawye tus dro vn ger
[descendit centurio]
L. 2968. The Anglo-Saxon bismer
IIs TORTOR
nynsyv ely a gylwa
seghes sur thotho yma
ef a’n geve drok wyras 2975
[extendit spongeam]
ottense gynef parys
bystel eysel kymyskys
wassel marsus seghes bras
IHC.
seghes thy’mmo vy yma
IIIs TORTOR
otta dywes thy’s omma 2980
prag na wreta y efe
kyns ty a wre meystry thy’n
lemmyn a’n grous dyyskyn
ha ny a wra the worthye
IHC.
a tas yntre the thule 2985
my a gemmyn ow spyrys
dre the voth thy’s kemer e
the’n bys del y’n danfensys
[et tunc morietur ihc] [hic sol obscuratur]
IVsTORTOR
a thev iouyn luen a ras
hemma yv tewolgow bras 2990
fattel e ny war tu tre
an hovl y lyw re gollas
me a grys ny re peghas
hytheu bras worth y lathe
Is TORTOR
[Hic fit terre motus]
yma an dor ow krenne 2995
seuel vn wyth ny yllyn
ny won fattel eu the tre
gouy vyth pan y’n lytthyn
L. 2978. marthus B.
IIs TORTOR
[hic sepulcra aperiunt se]
ha’n bethow ow thegery
me a’s guel war ow ene 3000
mar strechyn omma na moy
ny agan byth y drege
---------------------
53b IIIs TORTOR
longys reys yv thy’s gyne
vn pols byan lafurye
dre worhemmyn a’n iustis 3005
[et ducit longeum ad cruces et dat lanceam in manum ejus]
LONGEUS
me a geneugh yn lowen
mar callen guthyl hehen
a socor nag a seruys
IVs TORTOR
nebes seruys ty a wra
tan syns y’th dorn an giu-na 3010
ha herthy’e gans nerth yn ban
LONGEUS
me a’n herth guel ha gyllyf
na vlamyough vy kyn fyllyf
rak dal of ny welaf man
[hic perforat cor Jhu]
Is TORTOR
benet sewys syre longys 3015
synt iouyn whek re’th caro
henna yv pyth a thyuys
gallas lemmyn lour ganso
tunc fluat sanguis super lancea usque ad manus longii militis et tunc terget oculos et uidebit et dicit
LONGEUS
arluth thy~m gaf - del y’th pysaf
war pen dewlyn 3020
an pyth a wren - my ny wothyen
rag ny wy]yn
hag a quellen - my ny’n grussen
kyn fen lethys
rak del won sur - map dev os pur 3025
yn Beys gynys
a vaghtyth glan - vn vap certan
os the’n das du
ow ham wyth bras - gaf thy’m a tas
dre the vertu 3030
[tortores ient domum
-----------------------
LUCIFER
ogh my re bue boghes coynt
hagh eth yn rak re a poynt
pur wyr pan wruk the pylat
lathe Cryst rag ef gans cam
a gergth thyworthy’n adam 3035
hag eua ha lyes smat
ha rag henna satenas
ha belsabuk dun toth bras
the prenne agan yettys
rag mar tue th’agan porthow 3040
ef a ter an darasow
hag a thylyrf an chettys
BELSEBUC
w arluth ker lucifer
dyspleytys yw y uaner
ha kelmys worth an grous pren 3045
mar ethuk yv the weles
may tyglyn an tybeles
pan y’n guellons kettep pen
54a. SATANAS
me a bar daras a’n yet
na gergho alemma chet 3050
kyn fo mar fol
rag mar a tuefe yn chy
ef a’s gor theworthy’n ny
yn kettep pol
LUCIFER
belsebuc whek wheyth the corn 3055
ha galwy dre a pup sorn
an thewolow
mara keller y wythe
a chy na alla yntre
the’n darasow 3060
BELSEBUC
me a whyth gans mur a grys
kynyuer dyaul vs yn beys
certan yn ta may clewfo
rak mara kylle entre
agy the’n yet ru’m leute 3065
ef a wra thy’nny drok tro
[flat cornu]
SATANAS
sytteugh gystys worth an yet
agas dywscoth kettep chet
hertheugh worty hy yn weth
mar tue aberueth certan 3070
an harlos kettep onan
ef a’s dyllyrf war ow feyth
LUCIFER
a harlos yn kettep guas
hertheugh vynyons y ges glas
py ken why a’s byth drok lam 3075
rag yma ef sur deffry
ov toen ol agan maystry
me a grys ny dal uyth bram
------------------
CENTURIO
yn guyryoneth an den-ma
yv map dev a’n nef aban 3080
droka ober o henna
lathe map dev y honan
an houl ny golse y lyw
awos map den the verwel
na corf dasserhy the vew 3085
na dor grys yn tyougel
y vos map dev da y syw
pan dorras queth a’n tempel
drok pys of re’n geyth hythew
mar vskys ef the verwel 3090
du a syv emskemunys
nep re ordenes y lathe
pur wyr y fythons dampnys
the tan yfarn droka le
govy y vones lethys 3095
kemmys dader prest a wre
y thadder yw drok tylys
pan y’n lathsons dy byte
tunc venit iosep baramaeus et nichodemus et pecient corpus ihua
NICHODEMUS
josep baramathia
whyla corf map maria 3100
theworth pylat an iustis
L. 3077. toes B.
a Et nichodemus is scratched out by B, and pecient altered to peciet.
L. 3099. baramathia = ab Aramathaea.
rag marow yn grous yma
y enclethyes vye da
map dev o thy’n danfenys
)
54b. JOSEP
marsyw marow ihesu ker 3105
neffre theweth vyth ov cher
lyes torn da yn bys-ma
re wruk the vohosugyon
sawye pup eghen clefyon
a vewhe yn bewnans da 3110
et tunc eat ad pilatum
heyl thy’s nob a syre iustis
ro thy’m kummeas me a’th pys
a kymeres corf ihesu
yv yn pren crous tremenys
may hallo bos anclethys 3115
yn beth men the voth marsyw
PILATUS
me a grys hep falladow
nynsyv ihesu tremenys
centurie lauar hep gow
an guyryoneth me a’th pys 3120
CENTURIO
the a’n drow nans o marow
ha daskerys y spyrys
rag an houl y lyw golow
a gollas pan eth a’n beys
PILATUS
me a vynse y wythe 3125
ha ny yllyn cammen vyth
pup ol ese ow crye
y lathe awos trauyth
yn lowen thy’s kemer e
rak neghys by ny bethyth 3130
hag yn beth men anclath e
y cafus aban vynnyth
L. 3130. byhny B.
IOSEP
grant mercy syre iustis
ef a vyth sur anclethys
yn le na fue den bythqueth 3135
yn alabauster grauys
ragof y fue ordynys
maga whyn auel an leth
[paratur sepulcrum et lapis superponitur]
NICHODEMUS
iosep vs thy’so cummyas
an corf ker the anclethyas 3140
dun th’y gymeres the’n lur
marsues grannt thy’so grantyys
otte myr gynef parys
cans puns ha henna yv mur
[hic habeat Nichodemus pync.]
IOSEP
nychodemus cowyth da 3145
cummyas grantyys thy’m yma
th’y anclethyas yn lowen
fystynyn thotho wharre
vs pynsor thy’s the tenne
an kentrow yn mes a’n pren 3150
NICHODEMUS
otte pynsor da parys
me a’s ten a thysempys
an thyv yn mes a’y thywle
hag a’y thew tros kekyffrys
iosep whek resceu e thy’s 3155
hag y’n cendal glan mayly’e
[Joseph accipiet Jhm in brachia et portat cindone]
L. 3136. Pryce has granys.
L. 3154 dros B.
55a. IOSEP BAR.
pur lowen re’n arluth dev
ha lowenne a pe bev
drou e yntre ow dywvregh
otte cendal glan a les 3160
parys rag y enclethyes
a’n lathas mur yv y begh
MARIA
arlythy caradowyon
dreugh thy’m ow map cuf colon
ha gesough vy th’y handle 3165
[Maria accipiet Jhm]
ellas rak y gallarow
yensen ov bones marow
yn della y voth a pe
ellas a vap myghtern y’th tron
ellas gueles tol y’th colon 3170
marow na vef
ellas bones the treys squerdys
ol the yscarn dyscavylsys
tel y’th dyvluef
sav bytegyns pan y’th welaf 3175
bos hep hyreth my ny allaf
ha nyn syv marth
myres y gorf del yv squerdys
yscarn map dev dygavelsys
ha dev warbarth 3180
a ihesu ow map ellas
yssyw hemma trueth bras
bos the corf ker golyys
gans tebel popel ogh ogh
namnag yv ow colon trogh 3185
rak galarow ha peynys
L. 3169. This stanza and the next are the only ones I find of eight syllables, without rhymes in the middle.
my a yl bos morethek
guelas ow map mar anwhek
dyghtys del yv
nep yv arluth luen a ras 3190
gouy vyth ellas ellas
ragos ihesu
a thu guyn ov bys neffre
the gorf ker galles handle
rag map dev os me a grys 3195
NICHODEMUS
gas vy lemmyn th’y hure
yn queth kyns ys y vayle
gans aloes mer keffrys
hag y a wyth y vody
na potre bys vynary 3200
kyn fe yn beth myl vlythen
[hic ungetur corpus Maria unget caput Maria Magd. unget pedes et alia unget cor ejus]
na’y groghen vn wyth terry
vrys da yv yredy
lemmyn mayl e yn lyen
IOSEP
me a’n mayl scon war ow feyth 3205
lemmyn gorryn ef yn beyth
ewnyn an men warnotho
[sepellitur ihesus]
y worthye thy’n y teleth
rak y worthye an eleth
a fue danfenys thotho 3210
[hic eunt Johannes et alii genuflectentes ad sepulcrum et dant gratias patri et recedunt]
55b. NICHODEMUS.
ewne an men me a wra
a wottense ewnys da
dun ny lemmyn war tu tre
an tas dev a wruk pup tra
joy the pup vs yn bys-ma 3215
yn bevnans gulan dywethe
--------------------
gosloweugh ol a tus vas
bennath ihesu luen a ras
theugh keffrys gor ha benen
fatel fue cryst mertheryys 3220
rak kerenge tus a’n beys
why a welas yn tyen
why a preder a’y passyon
pup den ol yn y colon
hag a’n guyth stedfast ha len 3225
ny fue ragtho y honan
y~n gothefys ef certan
mas rak kerenge map den
dysque thotho kerenge
gans the colon y worthye 3230
gura deth ha nos
pan fy a’n bys tremenys
gans cryst y fythyth trygys
agy th’y clos
bennath ihesu theugh neffre 3235
ha henna prest me a pys
eus pop ol war tuhe tre
an guary yw dywythys
ha deug avar
avorow my agas pys 3240
the welas fetel sevys
cryst mes a’n beth cler ha war
L. 3242. The last words cler ha war are found in Mount Calvary, 252.2, written cleyr ha whar, and translated “dear
and carefull:” “dear” is probably a mistake “for clear.” I prefer in this case to compare the words with the Welsh claer and gwar.
{Note to R.E. presumably “for clear.” has the “ in the wrong position, and it should be a mistake for “clear.”
Jhc. CIIII Jacobus minor I
Petrus XXIII Philippus I
Andreas IIII Is tortor XXVI
Sathanas XII IIs tortor XX
Johannes X Thomas II
Bartholomeus II IIIs~ tortor XX
Deus pater II IV5 tortor XXI
Michael I Ancilla ostiarum II
Gabriel Il Is Miles III
Jacobus major V Nuncius VII
Matheus III Is Doctor X
Is puer III IIs Doctor XI
IIs puer III IIs miles II
IIIs puer III Herodes XII
IVs puer II Consultor I
Vs puer II Carcerarius XVII
VIs puer II Garcio XV
VIIs puer II Lucifer VI
Cayphas LIII Belsebuc VI
Pannarius III Uxor pilati III
56a. Mercenarius III Dismas III
Pilatus LV Maria XI
Cecus II Maria Jacobi I
Claudus II Maria salome I
Symon leprosus V Ffaber III
Judas Scariot XVII Uxor fabri VI
Maria Magdalena III Jesmas I
Crocerius V Centurio V
Princeps Annas XXVII Longeus V
Paterfamilias III Nichodemus X
Famulus I Joseph abarimat VI