Crosspark, Barnstaple, 18/5/10.
Estimata Sioro,
Me lektas en la « Conquest of Peru » da W. H. Prescott, ke la Incas, ante la adveno di la Hispani, trovante malfacileso interkomunikala de lia sempre kreskanta landi, substitucis linguo universala, nomita « Quichera » (Chap. 2a).
La mastri di Esperanto duras intrigar che la profesori, qui subskribis olim nia Peticiono, por obtenar de li, per trompo, o nur per komplezo, subskribi por sua « protesto ». On prizentas a li ta protesto, dicante ke ol signifikas, « ne ke li preferas Esperanto, sed ke li permisas a nulu asertar, ke li aprobas altra L. I. » E tale on igas li subskribar (sen lektar) ta ensemblo de faktala malveraji ! Sed pose on prizentos ta subskribi quale aprobi di Esperanto ! Ni havas do la yuro dicar, ke omna ta subskribi (malmulta kredeble, nam ni savas, ke multi rifuzis subskribar ta shaminda paperacho) esos obtenita per ruzo e fraudo. Tala esas la « honesta » e « loyala » moyeni, per qui on kombatas ni !
Ye fino di mayo aparis : International Language and Science, Considerations on the Introduction of an international Language into Science, by Couturat, Jespersen, Lorenz, Ostwald, Pfaundler, tradukita da Donnan, prof. di l’Universitato Liverpool (London, Constable, 1910 ; preco : 2 sh.). Angla edituro di la broshuro konocata, ja editita en germana ed en franca. La sola chanjo esas l’experimento di duopla traduko : on prenis texto da Prof. W. James, tradukita en Ido da Couturat, e So Hugon, ne konocanta l’originalo, tradukis ol en angla. La rezulto esis simila a la ceteri, e same kontentiganta, kun kurioza varyado per sinonimi. La tradukanto adjuntis mallonga prefaco, quan ni citas :
« La ciencala posturo di la mento esas necese kritikema, sed nultempe skeptika sen konvenanta exploro e konoco. La tradukanto esperas do, ke l’angleparolanta ciencisti ne judikos la questiono di int. linguo ante examenir quiete e sen pasiono l’argumenti tante habile expozita en la sequanta pagini. Ne questionesas pri « altra linguo » ; questionesas pri la finala solvo di una de la max granda ciencala problemi. Internacionigo di la penso esas la devizo di la dudekesma yarcento, la devizo sur la banero di la progreso. La cienco, la super-naciono di la mondo, devas duktar en ica kozo same kam en la ceteri. Meze la kriado e klamado di la politikal e komercala lukto, la quieta imperyo di
