Page:Progreso - 3a yaro.pdf/323

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
This page has been proofread.
293
LINGUALA QUESTIONI

vus la derivaji per ‑ilo nur por la (tre multa) utensili, qui derivas reale de verbo : absorb‑, acens‑, amorc‑, aviac‑, bor‑, destil‑, dush‑, ejekt‑, elev‑, filtr‑, frot‑, injekt‑, izol‑, kloz‑, lig‑, muel‑, obtur‑, perkut‑, pist‑, pres‑, projekt‑, purg‑, raz‑, rivel‑, rost‑, shirm‑, sket‑, skrap‑, sond‑, stop‑, sufl‑, suport‑, teg‑, tond‑, lorn‑, vis‑, vish‑, e c., e c.[1]

Riglo.

So Wormser propozis (ed uzis en la Teknikala Vortolibro) la vorto riglo por tradukar D. Schieber, E. slide-valve, F. vanne, I. saracinesca, S. valvula de compuerta. To esas klozilo tre diferanta de ordinara valvo, nome, pordo qua agas glitante en sua plano tale ke ol obstruktas (parte o tote) kanalo, tubo, e c. La sama vorto servus por tradukar (en la vapor­mashini) D. Schieber, E. slide-valve, F. tiroir, I. cassetto, S. distri­buidor. — Pro quo ne uzar la vorto valvo, qua esas plu inter­naciona, precizi­gante ol per shovo-valvo o glit-valvo, segun bezono ed okaziono ? — Pro ke on devas distingar la distributo per riglo de la distributo per valvi (o per robineti, ex. la Corliss-distributo) ; l’uzado di valvo esus do ambigua, e l’uzado di glit-valvo o shovo-valvo esus nekomoda. Kompreneble, on ne povas uzar distri­butilo, generala termino qua embracas omna aparati di distributo. — Riglo devus adoptesar vice la nuna riglilo, nam existas esencal analogio di formo e di funciono inter ta aparati : li glitas o shovesas paralele en sua plano (per translaco) por klozar ulo. Lor on devus dicar : riglizar pordo, riglagar, o riglo-klozar pordo.

Pri teknikala nomi en ‑toro.

En la teknikala vortaro on renkontras multa nomi di instrumenti, aparati, qui finas per ‑tor (‑ator, ‑itor), e qui esas tote inter­naciona, ex. : generator, kondensator, alternator, trans­formator, indikator, radiator, regulator ; kolektor, induktor, rotor, stator. Ni havas ja : akumulator, motor, elektro­motor, equator, faktor, numerator, denominator, sektor ; sen parolar pri doktor, kantor, orator, rektor, amator, e c. qui indikas personi. Semblas necesa admisar ta vorti integra, pro lia interna­cioneso e familiareso (por la teknikisti adminime), vice derivar oli de la verbo kores­pondanta per la sufixo ‑ilo, qua chanjus lia fizionomio. On havas por to plura motivi : ofte la nomo ne derivas reale (juste) de la verbo : on povas apene dicar, ke akumulatoro esas instrumento por akumular ; alternatoro, por alternar ; generatoro, por genitar ; radiatoro,

  1. Kp. No 28, p. 212, e artiklo da So Wormser (No 27, p. 156). Ica autoro uzis ex. en la Teknikal Vortolibro limo vice limilo, pro ke ta esas plu komoda e preske necesa en la multa kompozaji, quin eniras l’ideo di l’instrumento, ne ta di l’ago (limomancho, limtalyisto, limhardigar, e c.)