Page:Progreso - 3a yaro.pdf/284

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
This page has been proofread.
254
PROGRESO

vorti o membri, por ke la tuto povez max bone e max facile harmoniar e korespondar max posible a la logikaleso.

Yen pro quo me tute aprobas la simpligo dil konsonanti, tante plu ke on havas konvinkant exemplo en la hispana linguo, qua esas, se ne plu sonora e plu robusta kam l’italiana, certe plu orto­gra­fiale preciza kam olca.

Me admisas, quale vu, ke la duopligo dil konsonanti en la max multa kazi donas a la vorti aspekto plu naturala e plu bela, ex. : terra, terra, terre, e c. Tamen, admisante la duopla konsonanti en irga L. I., on kreas malfacilaji, qui esas fonti de erori. On adjuntez ke ta kriteryo ne povas aplikesar normale e precize ad omna vorti sen kontresar la spirito di ula linguo e la naturaleso, por qua on tante pledas, o, adminime, sen kontentigar la uni por mal­konten­tigar l’altri. Ex. : L. communicare ; F. communiquer ; I. comunicare ; E. to communicate ; S. comunicar, e c. Qua esas o pretendas esar justa ?

Pluse, on ne devas oblivyar, ke en la max multa europana lingui on tendencas, se me ne eroras, pronuncar la duopla konsonanti, quale se li esus simpla, precipue Franci, Angli e Germani. Pro quo on volas do konservar restajo dil pasinto ?

Pro quo, segun vu, senatano, unionano, e c. devus shokar l’orelo ? Forsan ol shokas l’orelo di ulu, qua nur audas de latina starpunto. Ol ne povas shokar l’orelo di nelatina populi, e to esas, segun me, sat konsi­derinda.

Vu dicas mokeme ke la simpligo di omna konsonanti esas nur mashino sen-in-ter-na-cio-na-li-gan-ta. Mealatere, me opinionas, ke ol esas potenta « faciligilo », t. e. instrumento por faciligar, dum ke l’ adopto di la duopla e di la simpla konsonanti, kontrala a la kriteryo di preske omna autori di artifical idiomi, esas nur fonto di erori e di malfacilaji por la max multa uzanti di I. L.

Vu dicas, ke mankas a nia societo la libereso, quan vu, kontre, prodigas senlimite ad omna partiani di irga interlinguo. To, me iton agnoskas, honorizas vu, sed me tre dubas, ke ta senlimita libereso pri la uzo di la L. I. povos produktar bona frukti por nia komun ideo.

Segun vua tre liberala teorio, omni, skribante en irga interlinguo, povas uzar vorti, frazi e konstrukti segun sua propra gusti e kaprici, tute quale che la espe­ran­tisti. To esas, unvorte, la max bel idealo anarkiista aplikata a la L. I. Me sincere konfesas ke, quankam me esas (filozofiale parolante) liberesano en politiko, me ne esas tala en L. I.

Senlimita libereso en la uzo di irga L. I. esas bela kozo, yes ; sed ol kreas babilonatra diskuti e senfina disputachi, quo duktos preske sempre a kaosatra sistemo, ed ica a la sen­kredi­tigo di l’ ideo ipsa. Omnakaze, ol ne povos donar bona frukti. Libereso en omna diskuti, yes, sed ne en la uzo di la linguo, nam ca lasta