Page:Progreso - 3a yaro.pdf/244

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
This page has been proofread.
214
PROGRESO

bandaj‑, bicikl‑, biologi‑, botanik‑, dent‑, harp‑, higien‑, hoboy‑, humur‑, ironi‑, kemi‑, klarinet‑, kor‑, kornet‑, kriminal‑, leg‑, lingu‑, motor‑, novel‑, okul‑, orgen‑, panegir‑, pastel‑, peizaj‑, pian‑, portret‑, psalm‑, satir‑, stil‑, strategi‑, violon‑, violoncel‑, zoologi‑. Ni trovis mem kelka nomi, qui ne apartenas a la « liberal arti » : kopi‑, liquor‑, mashin‑. Esas evidente neposibla sakrifikar una de ta du klasi, e rezervar la sufixo ‑ist, sive a la partiani, sive a la profe­sionani. Nek la optimisti, nek la linguisti renuncos formacar sua nomo per ‑ist !

Por la sufixo ‑er, ni trovis inter altri : Ajiot‑, ambasad‑, ambulanc‑, aventur‑, bak‑, balay‑, bank‑, barb‑, batel‑, bibliotek‑, bot‑, box‑, brokant‑, garden‑, gondol‑, grenad‑, horloj‑, inquest‑, inspekt‑, instrukt‑, interpret‑, invent‑, jongl‑, juvel‑, kamiz‑, kanot‑, kantin‑, karb‑ (o karbon‑), karpent‑, kas‑, kaval‑, kolport‑, komision‑, konsil‑, konstrukt‑, kontraband‑, kontrol‑, kostum‑, kur‑, kurtaj‑, lanc‑, lapid‑, libr‑, limonad‑, linj‑, lukt‑, manufaktur‑, milit‑, min‑, mision‑, munt‑, musket‑, parfum‑, pasment‑, peruk‑, plaji‑, plent‑, plunj‑, pord‑, port‑, post‑, predik‑, pump‑, rafin‑, raport‑, redakt‑, reviz‑, salv‑, serur‑, shifon‑, sorc‑, sufl‑, tond‑, torn‑, ucel‑, uzur‑, vend‑, vitr‑, voyaj‑, zink‑.

On vidas nul esencala difero inter ica seryo e la 2a seryo di ‑ist : certe ol kontenas plu multa nomi di vulgara (materyala) mestieri, ed olta plu multa nomi di « liberal arti » : sed la sufixo ‑er havas anke tre eminenta funcioni, quale ambasad‑, inspekt‑, predik‑, ed adminime intelektala mestieri, quale bibliotek‑, instrukt‑, mision‑, redakt‑. Ni devas adjuntar ke, se la muzikisti preferas tre decideme la sufixo ‑ist (pian‑, harp‑, violon‑)[1], la plastika arti semblas preferar la sufixo ‑er : grabero, piktero, skultero, statuero, semblas plu naturala kam la kores­pondanta ‑isti.

On ne povas anke repartisar la radiki inter la du sufixi segun ke li esas verbala o nomala (ne verbala) ; nam, se la sufixo ‑ist aplikesas preske exkluzive a nomi[2], la sufixo ‑er aplikesas indiferente a nomi (bank, barb, batel…) ed a verbi (milit, plaji, plent, plunj). Esus neposibla rezervar la sufixo ‑er sive a la nomi, sive a la verbi.

Semblas ke en kelka kazi la sufixo ‑er signifikas proxime : « karak­terizata per », ex. en grenadero, lancero, fusilero. On perceptas hike distingo reala ed utila inter ta qua fabrikas (o vendas) instrumento, e ta qua uzadas ol (e konseque karak­terizesas per ol). Sed ta distingo balde esvanas, kande on konsideras botero, horlojero, juvelero, kamizero, kostumero, librero, linjero, parfumero, pasmentero, perukero… Se on donus ad ‑er la senco di la

  1. Kun kelka ecepti : timbalero, trumpetero.
  2. Videz tamen pacif-isto, kopi-isto.