Page:Progreso - 3a yaro.pdf/242

212

PROGRESO

riprezentas inter­naciona sono, sed quar o kin soni extreme nefacila por stranjeri, e do esas trompilo.

P. D. Hugon.

Pri la direciono di derivo^[1].

Altra exempli di la praktikal uzebleso di la principo pri deriv-direciono esas la questioni di S^o Martineau en N^o 26, p. 97. La vorti plugar, shovelar, piochar, rastar omni apartenas a la 5^a klaso. Sed me opinionas, ke omna lingui sentas l’ instrumento quale origino e ni devos do dicar plugo, plugagar ; shovelo, shovelagar, e c. quale S^o Couturat juste rimarkis pri plugo. Anke l’analogeso kun spado postulas ta direciono. Nam ye ta vorto la verbo ne existas en D. E. de qui la vorto prenesis. Hike la autori di la vortaro sentis, ke spadar esus violaco di la neskribita regulo. De quo la til nun nereguloza herso, hersagar venis, me ne savas. De la sequanta exempli semblas nekorekta nur pistilo e veterinaro. La cetera formi diktesas da la natural lingui.

A. Wormser.

Pri la nomi di instrumenti.

On ja diskutis la nomi di instrumenti derivita per ‑ilo, pro ke kelki semblas kontrala a la naturala (ed inter­naciona) ordino di l’ idei. Yen altra konsidero pri la sama temo. Eventas ofte, ke nomo di vulgara utensilo adoptesas en la tekniko, pro analogeso di formo, por utensili o mashin-organi, qui ne exekutas la sama funciono. Ex. on havas, en ula mashini, brosili qui ne brosas, pektili qui ne pektas, e c. Kad on devas konservar tamen, per metaforo, la formi derivita per ‑il, o vicigar oli per primitiva vorti (ex. : broso, pekto), de qui on derivus la verbi di agado (bros-agar, pekt-agar) ?^[2] Logike, la du solvi esas equivalanta ed indiferenta ; on povas decidar nur per motivi di komodeso, mallongeso, naturaleso, e c. Pri la mallongeso, la nomo plu longa esas, en l’ unesma sistemo, la nomo di utensilo, en la duesma, la verbo^[3]. On devas lor questionar, qua esas plu freque uzata, la nomo o la verbo. Sed tala konsidero ne semblas apta a furnisar generala regulo o kriteryo.

La questiono esencala semblas esar ica : kad per la sama instrumento on povas facar plura diversa agi, o kad la sama ago

1. Adjuntajo a l’artiklo N^o 27, p. 154.
2. Rimarkez, ke Esp. ne havis selekto libera, pro ke ol ne havis (ne uzis) nia quaza sufixo ag ; pro to ol devis (se ol esis konsequanta) derivar omna nomi di instrumenti de la verbo kores­pon­danta (se nur ol existas).
3. Rimarkez cetere ke, se la verbi esas poke longa, la substantivi di ago, nemediate derivita, ne esas plu longa kam en nia lingui, qui derivas oli per specala sufixi : bastonago $=$ bastonnade ; martelago $=$ martelage ; pedalago $=$ pedalage ; e c.