zastępcę, tudzież prezesa i jeneralnego sekretarza, potwierdza zaś wszystkich członków. 2) Zakład narodowy im. Ossolińskich we Lwowie, założony przez Józefa Max. hr. na Tęczynie Ossolińskiego w r. 1817; posiada własny gmach, w którym mieści się biblioteka i muzeum Lubomirskich, obejmujące galeryą obrazów, zbiór rycin i numizmatyczny, zbrojownię, a prócz tego jeszcze i zbiory przyrodnicze, nabyte w większej części od przyrodnika krajowego Konst. Pietruskiego. Zadaniem zakładu jest nietylko gromadzenie zbiorów naukowych lecz zarazem wydawnictwo i wpływ na szerzenie oświaty za pomocą publicznej czytelni, jak również wspieranie stypendyami ubogiej, kształcącej się młodzieży. Zakład ten zostaje również pod najwyższą protekcyą cesarza i pod bezpośrednią kontrolą gal. wydziału krajowego, a połączony jest w ten sposób z ordynacyą przeworską ks. Lubomirskich, że każdorazowy ordynat jest kuratorem zakładu; po wygaśnieniu zaś ordynackiej linii ks. Lubomirskich przechodzi ordynacya przeworska na własność zakładu. 3) Towarzystwo pedagogiczne we Lwowie z wielu filiami w calym kraju. 4) Literackie stowarzyszenia: Hałyćko ruska Matycia, Proświta i Towarzystwo imeny Szewczenka we Lwowie, mające na celu szerzenie oświaty pomiędzy ludem ruskim przez wydawanie książek w języku ruskim. 5) Towarz. polskie przyrodników imienia Kopernika we Lwowie; 6) lekarskie we Lwowie i Krakowie; 7) techników we Lwowie; 8) przyjaciół sztuk pięknych we Lwowie i w Krakowie; 9) muzyczne we Lwowie i w Krakowie.—Księgozbiory, muzea i galerye. Oprócz wymienionych powyżej bibliotek i muzeów i znajdujących się przy każdej szkole średniej pomniejszych księgozbiorów i gabinetów, zastosowanych do potrzeb szkoły, znajdują się w kraju jeszcze następujące znaczniejsze: 1) Biblioteki prywatne: a) hr. Branickich w Suchej, b) Potockich, wzbogacona nabyciem bibl. ś. p. Z. Helcla i c) hr. Moszyńskich w Krakowie d) ks. Czartoryskich (Puławska) w Sieniawie, zawierająca wiele rzadkich druków i rękopisów, obecnie przeniesiona do Krakowa, e) hr. Tarnowskich w Dzikowie, f) Pawlikowskich (medycka), posiadająca kosztowny zbiór rycin i wiele cennych rękopisów, g) hr. W. Dzieduszyckiego (poturzycka) i h) hr. W. Baworowskiego, wzbogacona nabyciem bibl. udnowskiej ś. p. A. Batowskiego we Lwowie, i) ks. Sanguszków w Podhorcach. 2) Archiwa: a) miejskie w magistracie krak. i b) grodzkie przy sądzie krajowym w Krakowie, c) mięjskie i d) dawne grodzkie i ziemskie pod zarządem sądu krajowego, w klasztorze bernardynów umieszczone i stąd zwyczajnie bernardyńskiem zwane, we Lwowie, e) kapituł: krakowskiej, obu lwowskich i przemyskiej obrz. grec., f) klasztorne u św. Jędrzeja w Krakowie, w Mogile, w Staniątkach i w Szczyrzycach. Przyszedłszy w posiadanie Galicyi, przyszedł rząd austryacki w posiadanie tej części aktów ziemskich i grodzkich, które się znajdowały w ziemiach i grodach wcielonych do cesarstwa województw polskich. Gdy w r. 1783 w miejsce sądów ziemskich i grodzkich sądy szlacheckie zaprowadzono, rozporządzono, aby akta zniesionych sądów przywieść do Lwowa, gdzie złożone w zabudowaniu klasztoru bernardynów za staraniem stanów galic. zostały uporządkowane i indeksami opatrzone. 3) Muzea: a) muzeum przyrodnicze krajowe hr. Włodz. Dzieduszyckiego we Lwowie, b) zbrojownia hr. Moszyńskich w Krakowie; c) muzeum archeologiczne i galerya obrazów w Podhorcach; d) galerye obrazów hr. Miączyńskiego i Dąbskich w Krakowie; e) muzea miejskie techniczno-przemysłowe w Krakowie i we Lwowie.—D. Księgarnie, drukarnie, i ruch wydawniczy. Księgsrń liczy Galicya 48, z których 10 jest w Krakowie, a 14 we Lwowie. Z 20 księgarniami połączone są czytelnie, których Kraków i Lwów mają po 3. Drukarń jest 36, z tych 8 w Krakowie, a 16 (włącznie z 4 żydowskiemi) we Lwowie. Pism politycznych, literackich tygodniowych i miesięcznych, fachowych, ludowych i humorystycznych, polskich i ruskich, wychodzi w Galicyi 54, z których większa część wydawaną jest w Krakowie i we Lwowie. Książek i broszur drukują rocznie około 2000.— XVI Urządzenia społeczeńskie. Do ułatwienia kredytu dla rolnictwa, przemysłu i handlu służą liczne dosyć w kraju banki, zakłady kredytowe, kasy oszczędności, towarzystwa zaliczkowe, zakłady ubezpieczeń i towarzystwa gospodarskie. a) Banki i zakłady kredytowe: 1) Filie uprzyw. austr. banku narodowego w Krakowie i we Lwowie, 2) filia uprzyw. austr. zakładu kredytowego dla handlu i przemysłu tamże, 3) galic. towarz. kred. ziemskie we Lwowie, 4) galic. akcyjny bank hipoteczny tamże z filiami w Krakowie, Tarnopolu i Czerniowcach, 5) galic. zakł. kred. włościański we Lwowie, 6) galic. bank dla handlu i przemysłu w Krakowie, 7) gal. zakł. kred. ziemski tamże z filią w Tarnowie, 8) gal. bank kred. we Lwowie, 9) ogólny rolniczo kredytowy zakł. tamże. b) Galic. towarz. wyrobu cegieł maszynowych i przedsiębięrstwa budowli we Lwowie. c) Kasy oszczędności: w Bochni, Krakowie, Jaśle, we Lwowie, w Nowym Sączu, Przemyślu, Rzeszowie, Samborze, Stanisławowie, Stryju, Tarnopolu, Tarnowie i Wadowicach. d) Pierwsze powszechne stowarzyszenie urzędników mon. aust. węg. we Lwowie. e) Banki zastawnicze: Zakł. zastawniczy
