sko-grudziąskim, w niskiem położeniu nad strugą, także Gacią oddawna zwaną. Obejmuje obszaru ziemi mr. 892, budynk. 32, dom. mieszk. 21, katol. 5, ewang. 186. Par. Okonin, szkoła w miejscu, poczta i stacya kolei żel. Grudziądz, dokąd odległość ⅓ mili. G. należała dawniej do starostwa pokrzywińskiego (Engelsburg). Początek tej osady nie przechodzi XVII wieku. Tam gdzie teraz wś stoi, zaraz opodal na nizinie ciągnie się struga albo raczej rów utrzymywany (Grenzgraben), oddawna nazywany Gacia, który stanowił granicę pomiędzy pokrzywińskiem a grudziąskiem starostwem. Znaczny obszar tej ziemi zbytecznie wodą przesiąkłej leżał zazwyczaj odłogiem. Dopiero w r. 1614 wojew. chełmiński i starosta pokrzywiński Ludwik Mortęski wydał tę ziemię mieszczaninowi grudziąskiemu Chrystyaninowi Lindenauer w dzierżawę. Włók było wtedy rozmierzonych 2 i mr. 21. Dzierżawca miał tę ziemię trzymać przez 40 lat, użyć lub obsadzić jak chciał, piwo i gorzałkę albo sam warzył, albo zkąd chciał sprowadzał, mleć także mógł w młynie, w którym chciał, czynszu dawał od morgi gr. 30. Od innych ciężarów i podatków do zamku był wolnym. Taki jest początek osady G. Niebawem i karczmę założono nad traktem, z kawałem roli. Wieś potem zwykle puszczano w dzierżawę. R. 1705 dzierżawca G. ma rozkaz most wiodący przez Gacię strugę utrzymywać i kiedy potrzeba naprawiać. Karczmę osobno wydawano. R. 1820 po zaborze nowy rząd pruski oddał tę wieś na własność Karolowi Hinz i towarzyszom, włók było podówczas 9 mr. 28; od dotychczasowych podatków i ciężarów zamkowych zwolnieni zostali za rocznym czynszem tal. 196½. Osobny przywilej na karczmę wygotowano r. 1822. Kś. F.
Gacie, ob. Gać.
Gaciek, os., pow. błoński, gm. Kaski, par. Grodzisk.
Gacisko, wś, pow. suwalski, gm. Czostków, par. Bakałarzew. Liczy 4 dm., 31 mk.
Gacki, wś i folw., pow. stopnicki, gm. i par. Szydłów. Posiada szkołę początkową. W r. 1827 było tu 41 dm. i 286 mk. Folw. należy do Borkowskiego.
Gacki, niem. Gatzki, osada, pow. świecki, na prawym brzegu Czarnej wody, przeszło 1 milę od stacyi kolei żel. w Terespolu. Obszaru ziemi zajmuje mórg 2316, budynk. 90, domów mieszk. 41, katol. 178, ewang. 134. Parafia Drzycim, szkoła w miejscu, poczta Terespol. Wieś G. istnieje od najdawniejszych czasów. R. 1266 książę pomorski Mestwin II wydał ją na dziedziczną własność rycerzowi Ściborowi ze wszystkiemi użytkami, jakie się w ograniczeniu znajdować mogły. „Poddanych tej wsi wyjmujemy nadto od zwykłych szarwarków i ciężarów, jak to: „a naraz, a poradlne, a podworne, a stationario, a tentorio, a falcone, a vacca, a porco, a bove, a frumento, a conductu farinae et farina, a canibus et ab equis, ab expeditione, a pontium et castri edificatione et ab ejus custodia, ab omnibus angariis quibuscunque nominibus censeantur.“ Dajemy też wszelkie sądy nad mieszkańcami tej wsi wielkie i małe ze wszystkiemi winami, które dla siebie może zatrzymać. Mieszkańcy jej przed nikim na sąd nie staną tylko przed nami, jeżeli pod pieczęcią naszą zawezwani będą. Pozwalamy także sprzedać lub zamienić wieś tę, wyjąwszy kościołowi lub klasztorowi (praeter claustro et ecclesiae).“ R. 1415 księgi czynszowe krzyżackie podają: Wieś Gacki ma włók 40, z których sołtys wolnych 3½, od innych dają od każdej po 3 wiardunki, 1 gęś i ½ korca owsa; obsadzonych włók 10. R. 1420 było obsadzonych 24 włók. Widać ztąd, że wieś G., za książąt szlachecka, stała się za krzyżaków i jest dotąd włościańską. Kś. F.
Gacki, kol., pow. raciborski, należy do wsi Ganiowice.
Gackie, wś szlach., pow. szczuczyński, gm. i par. Białaszewo. W 1827 r. było tu 7 dm., 40 mk.
Gackowo, wś kurpiowska, ob. Gaczkowo.
Gacna lub Gaczna, młyn. pow. skierniewicki, gm. Doleck (ob.), par. Jeruzal.
Gacno 1.) al. Gaczna, niem. Gatzno, 2 posiadłości, pow. tucholski, w okolicy lesistej i bagnistej, przy granicy pow. świeckiego, około 1 i pół mili od Tucholi. 1) G.-wielkie, niem. Gr. Gatzno, włośc. wś, obszaru ziemi mórg 383, budynk. 17, dm. mieszk. 7, katol. 51. Parafia Śliwice, szkoła Budziska, poczta Louisenthal. 2) G.-małe, niem. Kl. Gatzno, wś z osadą Małe Budziska, należy do Budzisk wielkich, budyn. 32, dm. mieszk. 21, katol. 82, ewang. 32. Parafia Pol. Cekcyn, szkoła i poczta jak wyżej. 2.) G. al. Gaczno, niem. Gatzen, osada do Jarcew, pow. chojnicki, w lesistej okolicy między dwoma jeziorami, na wschód wielkiego jeziora charzykowskiego (Müskendorfer See), przeszło milę od Chojnic. R. 1653 nie istniało. G. liczy budyn. 2, dm. mieszk. 1, katol. 10, ewang. 1. Parafia i poczta Chojnice, szkoła Jarcewy (Zandersdorf). Kś. F.
Gacoń, pow. warszawski, gm. Ożarów, par. Borzęcin.
Gacs (węg.), Galicz, Halicz, miasto węgierskie z zamkiem w hr. nowogrodzkiem. Zdaniem Bielowskiego dawne królestwo Galicyi (węgierskiej) w Słowaczyźnie wzięło nazwę od tegoż Galicza. Zarański.
Gacsalk, ob. Gaczalto.
Gacz (niem.), ob. Gać.
Gacz, niem. Gatsch, ob. Gacia.
Gaczalto, Goczałtów, węg. Gacsalk, wś w
