Page:PL Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. T. 2.djvu/20

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
This page has been proofread.

siadacz Józef Pioch dawał do klatztoru 21½ tal. czynszu, jednę gęś, odrabiał 9 dni szarwarku, 6 dni z uprzężą i 9 dni przy przędzeniu.

Dębniak z Lubianką, rzeka, wpada do Zgłowiączki.

Dębniaki, wś, pow. włocławski, gm. i par. Kowal. R. 1827 było tu 30 dm., 274 mk.

Dębniaki, folw. na wyniosłej górze, pow. trocki.

Dębniałki, 1.) wś, pow. kaliski, gm. Brudzew kaliski, par. Brudzew. 2.) D., wś, pow. turecki, gm. Strzałków, par. Lisków.

Dębnica, wś i folw., pow. iłżecki, gm. Miechów, par. Tczów. Rozległość wynosi m. 267; wieś D. osad 10, gruntu m. 76.

Dębnica, wś, pow. odolanowski; w pobliżu liczne jeziora, źród. Baryczy; 90 dm., 772 mk., 174 ew., 583 kat., 412 analf. Poczta w Przygodzicach o 5 kil., st. kol. żel. Ostrowo o 12 kil. 2.) D., wś, pow. gnieźnieński, 33 dm., 261 mk.; wszyscy kat., 74 analf. Kościół parafialny, należy do dekanatu gnieźnieńskiego ss. Petri et Pauli. 3.) D., domin., pow. gnieźnieński, 2552 mor. rozl., 2 miejsc. 1) D., 2) folw. Birkenrode; 9 dm., 209 mk., 32 ew., 177 kat., 106 analf. Stac. poczt. Kłecko o 7 kil., st. kol. żel. Gniezno o 7 kil. M. St.

Dębnica 1.) niem. Damnitz, wś włośc., pow. człuchowski, par. i poczta Człuchowo, szkoła w miejscu. Istniała od prastarych czasów, urządzona początkowo na prawie polsko-pomorskiem. R. 1352 Ludwik Hacke, komtur człuchowski, zaprowadził nowe prawo chełmińskie; włók było wtedy 62, z których sołtys miał wolne 6. Obecnie D. obejmuje obszaru 6209 mórg, budynków 147, dom. mieszk. 61, kat. 282, ewang. 270. 2.) D., niem. Dembnitz, os. należąca do Kielna, pow. wejherowski, o 3 mile od Wejherowa. Kś. F.

Dębnica, al. Damnica kaszubska, Raths-Damnitz, wś, pow. słupski na Pomorzu.

Dębnica, niem. Dambitsch, wś w dobrach strabórskich, pow. mielicki, par. Prusice.

Dębnik, 1.) wś, pow. nowo-radomski, gm. Konary, par. Kłomnice. 2.), D., wś pow. włoszczowski, gm. Radków, par. Kossów. 3.) D.-Łętownica, wś szlach., pow. łomżyński, gm. i par. Zambrowo.

Dębnik, wioska, raczej przysiołek wsi Paczołtowic, pow. chrzanowski; należy do oo. karmelitów na Czernej, a składa się z 18 osad. Na gruncie tej wioski znajdują się kopalnie marmuru, twardszego niż szwedzki (Rzączyński „Hist. nat.“ 29), zbitego i piękny połysk przyjmującego, a przez swą kilkostopową miąższość ławic zdatnego do wszelkich rzeźbiarrskich robót. Głównych barw tego marmuru da się odróżnić dziesięć, nie licząc przeróżnych odcieni. Włościanie D. zręcznie wyrabiają rozmaite kształtne sprzęty i ozdoby, blaty stołowe, z kwadracików marmurowych w najpiękniejszych barwach nakształt szachownicy składane. Łomy te marmuru odkryto w dalekiej przeszłości, albowiem Hartman Schädel, doktor z Norymbergii, opisując Kraków r. 1442 w dziele swojem „Commetariolus de Sarmatia“ już o tych marmurach wspomina. Zygmunt I według Naruszewicza wspierał wszelkie kopalnie, a więc także dębnickie (Dyar. podr. król. II, 264). Królowa Bona oddała Włochom w zarząd te kamieniołomy. Ich staraniem stanął w kościele św. Franciszka w Wilnie z tych dębnickich marmurów nagrobek dla Elżbiety, żony królewicza Augusta, zmarłej r. 1545. Za przywóz tych marmurów (1552–1558) zapłacono 226 złp. 5 gr. według Justa Decyusza. Na początku wieku 17 pozostawały łomy te pod stałym zarządem dwóch Włochów Bartłomieja Stopano i Szymona Spadi. Trzymali oni kamieniołomy za kontraktem, płacąc właścicielom Paczołtowic olbornego po złp. 2 od łokcia sześc. marmuru i po zlp. 8 od kopy posadzki; kwoty zaś przez nich płacone dochodziły rocznie 1,000 złp. W r. 1644 objęli łomy oo. karmelici na Czernej. W r. 1661 (20 stycznia) król Jan Kaźmierz osobnym przywilejem pozwolił tutejszym robotnikom około marmurów, w całym kraju wszelkich podejmować się robót, a na przeszkadzających im karę 100 czer. zł. naznaczył. Najwięcej do podniesienia tych łomów przyczynił się król Stanisław August, który od oo. karmelitów wziął je w dzierżawę za kwotę roczną 4,000 zlp., sprowadziwszy biegłych w sztuce dobywania i odrabiania majstrów z Włoch. Marmur dębnicki zdobi wielki ołtarz w kościele św. Szczepana w Wiedniu, grobowiec Adama Arzata w kościele św. Magdaleny w Wrocławiu, następnie posadzkę w kościele oo. bernardynów we Lwowie, zrobioną w r. 1738 kosztem 3754 złp. przez Józefa Potockiego, starostę szczerzeckiego. Ob. A. Grabowski, „Kraków i jego okolice“, Kraków 1866. Józef Louis, „Paczołtowice“ Kraków, 1874. Br. G.

Dębnik, niem. Damnick, os. należąca do Bojanu, pow. wejherowski, o 3¼ mili od Wejherowa.

Dębnik, 1.) niem. Damnik, folw. dóbr Borkowice, pow. olesiński. 2.) D., niem. Damnik, kol. w dobrach Urbanowice, pow. kozielski. 3.) D., Damnig, wś, pow. namysłowski, par. Namysłów. 4.) D., niem. Damnig, kol. i folw. dóbr Boguszyce, pow. oleśnicki.

Dębniki, 1.) wś szlach., pow. łomżyński, gm. Kossaki, par. Rutki. R. 1827 było tu 25 dm. i 139 mk. 2.) D., ob. Dębinki.

Dębniki (z Rybakami), wś, pow. wielicki, o 4 kil. od st. p. i par. rz. kat. w Podgórzu. Dm. 62, mk. 424. Własność większa ma grun.