gńrskiego Czortką zwanego (1259 m.) z pod Czorcina (1178 m.), ramienia na północ odrywającego się od Czortki, i obejmującego od płn. zach. i płn. dolinę potoku Czorcina, oddzielając ją od doliny Buchtowca (ob.). Płynie leśnymi debrami na płd. wsch. i po krótkim, bo 4 kil. biegu, uchodzi do rz. Bystrzycy nadworniańskiej z lewego brzegu. Br. G.
Czorcze, wieś, pow. kowelski, gm. Choteszów, niedaleko rz. Turyi, majątek Leona Starczewskiego, 1266 dz. ziemi. Włościanie, 86 dm., 604 dusz, mają 2390 dz. gruntu. Gleba popielatka i torfiasta na pokładzie iłowym. Narzecze rusińskie. A. Br.
Czornecy, niem. Tscharnitz, wieś na serbskich Łużycach, w pow. budyszyńskim. Ludności serbskiej 75. A. J. P.
Czorne Noslicy, niem. Schwarz-Nausslitz, wieś na Łużycach, w pow. budyszyńskim, ludności serbskiej 208. A. J. P.
Czornica, niem. Schwarzwasser, rzeka na saskich Łużycach, wypływa z pod gór łużyckich, płynie od południa ku północy, przyjmuje z prawej strony Warnołcicę, od wsi Bukojny (Buchwalde) w Prusach zwraca się nieco w kierunku zachodnio-północnym i pod Wojerecami wpada do Halsztrawa. A. J. P.
Czornienka, ob. Czernianka.
Czornisz, jeden ze źródłowych potoków Seretu.
Czorniszcze, ob. Czerniszcze.
Czornoboh, góra w pasmie łużyckiem, na południe od Budyszyna, w bliskości stacyi Budystecy. Z wieży ad hoc zbudowanej piękny i daleki widok. Ulubiony cel letnich wycieczek mieszkańców Budyszyna. Jest zwyczaj, że Serbowie tłumnie zbierają się na tej górze w dzień Zielonych Świątek. A. J. P.
Czornow, niem. Tschorna, wieś na saskich Łużycach, w pow. lubijskim, ludności serbskiej 176. Druga wieś tegoż nazwiska w pow. kamienieckim, ludności serbskiej 47. A. J. P.
Czornowo, wieś, pow. piński, gm. Lemieszewicze, w 3 okr. policyjnym, dawniej funduszowa unickich biskupów pińskich, dziś Niesłuchowskiego, 73 mk., 400 dz. ziemi.
Czorny Halsztraw, ob. Halsztraw.
Czorny Khołmc, niem. Schwarz Collm, wieś na pruskich górnych Łużycach; kościół parafialny ewangelicki. A. J. P.
Czorny Szepc, ob. Szepc.
Czorsztyn, wś w pow. nowotarskim, przy gościńcu wiodącym z Nowegotargu przez Krościenko do Szczawnic i N. Sącza, a przez Niedzicę do St. wsi na Śpiżu. Od strony Spiża granicę tworzy Dunajec, od Hałuszowy potok Cegielny, a od Sromowiec wyżnich również potok bezimienny, przyjmujący Cegielny p., i wpadający w obr. gm. Czorsztyna do Dunajca. Odległy od Nowegotargu o 22 kil., od Nowego Sącza o 56 kil., od Krościenka 15 kil., od Krakowa 107 kil. Parafia łac. w Maniowach, 5 kil. odległych. Stacya pocztowa w miejscu. Według obliczenia z r. 1869 liczy 28 domów i chat, a 172 mk. (87 męż., 85 kob.). Według szematyzmu dyecezyi tarnowskiej z r. 1880 jest w Czorsztynie 175 dusz rz. kat. Przestrzeń posiadłości większej: roli ornej 152, łąk i ogrodów 30, pastwisk 77, lasów 139; posiadłość mniejsza: roli ornej 65, łąk i ogrodów 13, pastwisk 16 morgów. Dziś własność Marcelego Drohojowskiego. Na obszarze dworskim: młyn, tartak, kościarnia, gorzelnia, wapielnia; włościanie, prócz rolnictwa, trudnią się rybołówstwem (łososi) i wożeniem turystów na łodziach do Szczawnic. W tejże wsi na znacznej górze wznoszą się zwaliska zamku czorsztyńskiego. Gmach tego zamczyska stoi na południowym boku tejze góry, wznoszącej się w miejscu rozwidlenia drogi nowotarskiej na dwie odnogi: jednę północną starą drogę krościeniecką, drugą zaś południową wiodącą do Niedzicy. Góra ta jestto amonitowa różowa skała, stromo spadająca ku południowi. Z ruin zamku prześliczny widok na dolinę nowotarską, Babią Górę, pasmo Tatr, na przeciwległy zamek dunajecki czyli niedzicki. Od zamczyska ciągnie się w prostym kierunku ku wschodowi kilka skalistych czubków, wyższych od niego, z których pierwszy nazywa się Nadmajerz, wznosi się bowiem nad gospodarskiemi zabudowaniami dworskiemi; drugi, na wschód położony i najwyższy (607,6 m.) z wszystkich otaczających zamek, zwie się Czubatą. Równolegle do tych skał ku północy ponad starą drogą do Krościenka wznosi się inny szereg skał, których czubki zwą się Wapielnikiem, Babkami, Szeroką. Między tymi rzędami skał jest wąski, lecz najwygodniejszy przystęp do zamku od wschodu. A że ten przystęp mógł być łatwo bronionym, któż wie, czy tędy nie była kiedyś do zamku droga; jakoż tylko od wschodu lub północnego wschodu możliwy był przystęp do zamku. Zbocze zachodnie góry czorsztyńskiej, będące pastwiskiem, zowie się Sadek. W podaniu ludowem miał tu być ogród zamkowy. Skałki między drogą z Czorsztyna do Niedzicy wiodącą a potokiem z pod Snoszki płynącym, stromo ku łąkom naddunajeckim spadające, zowią się Obłazem. Od Obłazu odrywa się ku południowi tuż nad samą wodą Dunajca stroma, dzika skała, prostopadle do wód spadająca. Zowie się Skałką nad wodą. Wzgórze wznoszące się na północny zachód, od skrętu starej drogi do Krościenka popod zamkiem czorsztyńskim, zowie się Wroniną. Jest podanie ludowe, niczem niepoparte, że na tem wzgórzu było niegdyś miasto, które się zapadło, i że w pewien dzień słychać w niem dzwonienie dzwonów. W za-
