Jump to content

Page:PL Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. T. 1.djvu/698

From Wikisource
This page has been proofread.

ściu za 2 fl., domu zaś wedle ratusza za 16 fl., i innego domu w rynku za 115 fl. R. 1532 cesarz Ferdynand I udziela Cieszynowi swobodę pieczętowania woskiem czerwonym (zamiast zielonym), co naówczas było wyłącznem prawem szlachty. R. 1541 Turcy zająwszy Węgry zbliżyli się do szląskiej granicy; dla tego był Cieszyn na nowo i mocniej obwarowany. R. 1545 Wacław Adam stawszy się pełnoletnim przyjmuje wiarę protestancką; magistrat i mieszczaństwo idą za jego przykładem; zakonnicy opuszczają Cieszyn; klasztor dominikanów zajmują niemieccy kaznodzieje luterańscy; klasztor franciszkański tak nazwany Bossak, został zburzony. R. 1552 wielki pożar zniszczył całe miasto, wyjąwszy kilku domów na. Srebrnej ulicy. R. 1570 straszne morowe powietrze panuje w Cieszynie. Książę Wacław Adam, jako największy dobroczyńca, osobiście ratuje i pielęgnuje nieszczęśliwych. R. 1581 Cieszyn otrzymuje prawo odbywania 4-go jarmarku od cesarza Rudolfa II, króla czeskiego, za wstawieniem się księżny Sydonii Katarzyny. R. 1583 gmina daje w zastaw prawo wyszynku wina stowarzyszeniu za 5000 talarów, początkowo na 10 lat, na akcye po sto talarów. W tymże roku sprzedała gmina browar i inne posiadłości. Majątek gminy upadł. Główną przyczyną tego było, że gmina dawała rękojmie za długi książąt, lubiących przepych i okazałość. R. 1585 księżna Sydonia Katarzyna darowała miastu miejsce dla zbudowania kościoła u św. Trójcy, pierwotnie drewnianego, później wymurowanego. Okropne morowe powietrze w tymże roku zmniejszyło liczbę obywatelstwa o 3000 dusz. Książę Adam Wacław postępuje z wielką nietolerancyą przeciw katolikom i oddaje wszystkie kościoły i szkoły protestantom r. 1598. W tymze roku było zaprowadzone czeskie prawo w Cieszynie. Morowe powietrze ponawia się i porywa wszystkich protestanckich kaznodziejów w Cieszynie. R. 1610 książę Adam Wacław powraca na łono katolickiego kościoła, przymusza mieszczan cieszyńskich do naśladowania go, wygania luterańskich kaznodziejów i nauczycielów, powołuje znowu dominikanów z Polski, oddaje im dawny klasztor i posiadłości, między temi Mnisztwo i Krasnąwieś. Mieszczaństwo i szlachta sprzeciwiają się tej zmianie, odwołują się do cesarskiego listu żelaznego (Majestätsbrief) i do książęcego przywileju z r. 1598. Książę jednak posiekał przedłożony sobie przywilej przez siebie udzielony na drobne cząstki i zawinąwszy je wraz z srebrnym kielichem spowiednim, odesłał magistratowi. Szczątki tego przywileju i kielich przechowano są w miejskiem archiwum. R. 1625 hrabia Mansfeld zajął Cieszyn i bronił się w nim od 1625 do r. 1627; przezeń otrzymali protestanci znowu kościoły i szkoły. R. 1629 Elżbieta Lukrecya wydaje zarządzenie, według którego żaden protestant nie śmie być przyjęty do jakiegokolwiek cechu, ani nabyć domu lub innej posiadłości. Cech stolarski i bednarski najprzód powracają do wiary katolickiej. Wojna, morowe powietrze i prześladowania religijne wyludniły miasto t. r. R. 1637 pierwszy izraelita (Jakób Singer, książęcy mytnik) nabywa prawo posiadania domu w Cieszynie. R. 1642 oddział Szwedów, z armii Torstensona, stanął pod Cieszynem, nałożył kontrybucyą i odszedł. R. 1645 miasto i zamek zajęli Szwedzi pod generałem Wrangel. Księżna schroniła się do Jabłonkowa. R. 1647 cesarski pułkownik Dewagy dobył zamek d. 21 kwietnia. Szwedzi uchodzą do Opawy. R 1653 Elżbieta Lukrecya umarła 19 marca. Z nią zmarł ostatni potomek rodu Piastów na Cieszynie. R. 1657 Cieszyn otrzymuje prawo odbywania 5 jarmarków. R. 1659 miasto Cieszyn zostaje od książęcych dóbr oddzielone jako osobny stan podatkowy, i otrzymuje podobnie jak mniejsze stany prawo wysyłania posła swego na sejm książęcy do Wrocławia. Cesarskie władze dają Cieszynowi zawsze tytuł: królewskie miasto. Tegoż r. zupełne zburzenie starego zamku Piastów, którego ostatniemi zabytkami są wieża i kaplica Wacława. Główna budowa warownego naówczas zamku wznosiła się na zachodniej części góry zamkowej, od strony Małej-Łąki. R. 1683 Jan Sobieski, król polski, z 20,000 ludzi ciągnie przez Cieszyn na odsiecz Wiedniowi oblężonemu przez Turków. R. 1709 protestanckie stany i spółwyznawcy ich zakupują ogrody pod Cieszynem na miejsce dla wybudowania kościoła. Rada miejska daruje na ten cel także część ogrodu. R. 1710 założenie węgielnego kamienia ewang. kościoła d. 13 października. R. 1715 morowe powietrze grasuje w Cieszynie. Mieszkańcy uciekają z miasta i obozują w budach i namiotach na Kamieńcu i na Małej łące; 1500 ludzi poległo na tę zarazę. R. 1720 straszny pożar obrócił 3 części miasta w perzynę. Tylko 29 domów zostało ocalonych, między nimi: pomieszkania jezuitów i klasztor dominikański z kościołem. R. 1733 saskie wojsko przechodzi przez Cieszyn do Polski Augustowi III w pomoc przeciw Stanisławowi Leszczyńskiemu. R. 1748 silne przechody wojska rossyjskiego pod księciem Repninem. R. 1757 Prusacy nakładają kontrybucyą Cieszynowi d. 7 czerwca. R. 1759 Prusacy powtórnie przybyli do Cieszyna. R. 1762 ostatni najazd Prusaków w ciągu 7-letniej wojny d. 31 maja. R. 1768–1771 mnóstwo wychodźców i malkontentów polskich bawi w Cieszynie, których bogactwa podniosły przemysł