gm. i par. Wojkowice kościelne. Wraz z koloniami: Lipie, Staro-Dąbie lub Podwale liczy 70 dm., 544 mk. i 407 morg. ziemi.
Chrober, dawne imię czy też przezwisko, od którego pochodzi przymiotnik Chroberz t. j. posiadlość Chrobra. Br. Ch.
Chroberz, wś nad rz. Nidą, pow. pińczowski, gm. i par. Chroberz, o 10 wiorst od Pińczowa i tyleż od Wiślicy odległa. Leży w nizinie nalewo od drogi bitej z Pińczowa do Skalbmierza. Posiada kościół par., szkołę gminną i dom schronienia dla starców i kalek (?) W 1827 r. było tu 90 dm. i 710 mk. Nazwa Chrobrza ma pochodzić od zamku zwanego Chroberzem a następnie Chrobrzem, zbudowanego przez Bolesława I po jego powrocie z Kijowa 1019 r. W r. 1290 zamek wraz z przyległościami otrzymał od Przemysława ks. krakowskiego na mieszkanie Jędrzej królewicz-węgierski, uchodzący przed nienawiścią brata swego. Wkrótce przybyło do Jędrzeja kilku Węgrów, którzy, udając, że są przesladowani i że przy nim szukają schronienia, upatrzywszy sposobności, utopili go w Nidzie. Ciało jego, najprzód w Korczynie u franciszkanów złożone, później za staraniem ciotki jego, świętej Kunegundy, do Starego Sandecza przeniesione zostało. Zamek tutejszy pamiętny był także pobytem Kazimierza W., który tu przez pewien czas leżał cierpiący, wracając 1370 r. z nieszczęśliwych łowów w lasach przedborskich. Ch. następnie stał się własnoscią Tęczyńskich a po nich Tarnowskich. Zamek pierwotny już w XVI w. przestał istnieć, gdyż Stanisław Tarnowski około r. 1550 wybudował dom murowany nakształt pałacu. W 17 w. Chroberz, należąc do ordynacyi pińczowskiej, miał mieć piękny pałac, z którego dziś nie ma śladu; pozostało tylko po za kościołem wzgórze zwane „zamczyskiem“, i znajdujące się tamże rumowiska świadczą o istnieniu zamku. Dzisiejszy pałac margrabiów Wielopolskich, z piękną biblioteką, znajduje się opodal, śród rozległego parku po nad Nidą położonego. Wzniósł go tu hr. Aleksander Wielopolski i następnie w 1850 r. przerobił według planów Markoniego na pomieszczenie biblioteki i zbiorów Świdzińskiego. Kościół Wniebowzięcia N. M. Panny, wybudowany przez Stanisława Tarnowskiego, według podania znajduje się na miejscu pierwotnego kościoła przez Bolesława Chrobrego wzniesionego. Marcin Białobrzeski sufragan krakowski, opat mogilski, poświęcił ten kościół w r. 1576. R 1830 r. został wyrestaurowany kosztem parafian. W kościele znajduje się okazały z białego marmuru grobowiec fundatora tej świątyni, zmarłego w Krakowie 1568 r., wzniesiony przez żonę jego Barbarę Drzewiecką. Pomnik ten przedstawia rycerza w zbroi, naturalnej wielkości, po bokach znajdują się dwa posągi, przy nich związane pęki broni; nad pomnikiem znajduje się płaskorzeźba, przedstawiająca wstąpienie Chrystusa na niebiosa a nad nią archanioł z trąbą. Na sklepieniu kościelnem są w płaskorzeźbie rozmaite herby. W Chrobrzu znajduje się administracya margrabstwa pińczowskiego, do którego należą następujące wsie i folwarki: Aleksandrów, Mozgawa, Młodzowy duże i małe, Zagórzyce, Byczów (kolonia żydowska), Zawarża, Stradów, Wola, Sadek, Kozubów. Par. Ch. dek. pińczowskiego, 3375 dusz liczy. Gmina Ch. naleźy do s. gm. okr. I w Pińczowie, gdzie teź i st. poczt. W gminie znajduje się szkółek początkowych 4, ludn. 7,000. O dobrach Ch. ob. art. Pińczów. Co do wiosek, to Chroberz ma osad 109, gruntu m. 940; Wajsławice osad 59, gruntu m. 569; Zagaje stradowskie osad 16, gruntu m. 142; Zawarza osad 29, gruntu m. 252; Stradów osad 33, gruntu m. 282; Aleksandrów osad 20, gruntu m. 272; Wola Chroberska osad 24, gruntu m. 319. A. Pal. i P. Rostk.
Chroboty, wś, pow. błoński, gm. Radziejowice, par. Mszczonów.
Chrobużna, wieś, pow. nowogradwołyński, gmina kustowiecka, włościan dusz 79, ziemi włościańskiej 219 dzies., ziemi dworskiej 385 dzies.; pierwej własność Ryżkowów, obecnie Czarneckich. L. R.
Chrolczyce, wś, pow. nowogródzki gub. mińskiej, ma kaplicę katolicką parafii Nowogródek.
Chrolin, wś, pow. zasławski, st. dr. żel. kijowsko-brzeskiej między Szepietówką a Połonnem, o 334 w. od Brześcia, o 12 w. od Szepietówki.
Chromakowo, wś, pow. mławski, gm. Rozwozin, par. Lutocin. W 1827 r. było tu 26 dm. i 194 mk.; obecnie liczy 28 dm., 326 mk. Dobra Ch. składają się z folwarku Ch. z przyległością Jakubowo i Paulinowo z wsiami tejże nazwy; od Płocka w. 56, od Mławy w. 35, od Sierpca w. 16, od Bieżunia w. 8, od rz. Działdówki w. 3. Nabyte w r. 1861 za rs. 45,900; ogólna rozległość wynosi m. 1188 a mianowicie: grunta orne i ogrody m. 686, łąk m. 113, pastwisk m. 45, lasu m. 300, nieużytki i place m. 43. Płodozmian 12-polowy, budowli murowanych 11, z drzewa 18, pokłady torfu. Wś Chromakowo osad 26, gruntu m. 156; wś Jakubowo osad 3, gruntu m. 9; wś Paulinowo osad 2, gruntu m. 30. A. Pal.
Chromiec, 1.) olędry, pow. pleszewski; 24 dm., 282 mk., 6 ew., 276 kat., 87 analf. Stac. poczt. Książ o 3 kil., st. kol. żel. Chocicza (Falkstaedt) o 6 kil. 2.) Ch., folw., pow. pleszewski, ob. Boguszyn.
Chromin, wś, pow. nowomiński, gm. Iwowe, par. Latowicz. Wieś Ch. i Łopaciankę w r. 1855 oddzielono od dóbr rządowych Pra-
