chmielnicki w 1530 r. odpowiadał dzisiejszemu lityńskiemu. Dr. M.
Chmielnik (z Lisim Kątem, Kołem i Hajdukami), wś, pow. rzeszowski, 3768 m. rozl., wtem 2487 m. roli ornej, 307 dm., 2000 mk., par. w miejscu, dek. rzeszowskiego, istniała już w r. 1421 (liczy 3000 dusz), potwierdził ją zaś nowym przywilejem w r. 1438 Jan z Pilczy Pilecki, kasztelan krakowski, dziedzic Tyczyna; kościół murowany pod wezwaniem św. Bartłomieja wybudował w r. 1745 Stanisław Wacławski, paroch; poświęcił zaś w r. 1753 Wacław Sierakowski bisk. przemyski; kasa pożyczkowa gminna, położenie pagórkowate, gleba żytnia. M. M.
Chmielnik, 1.) wś, pow. poznański, 4 dm., 30 mk., 26 ew., 4 kat., 2 analf. 2.) Ch., dominium, pow. poznański, 10,675 morg. rozl.; 7 miejsc.: 1) wieś szlach. Chmielnik, 2) folw.: Dembno, 3) Wielka wieś (Grossdorf), 4) Oranienhof, 5) Tomice, 6) Wytobel, 7) kolonia Tomice; 41 dm., 689 mk., 171 ewang., 518 kat., 189 analf. Posiadłość króla niderlandzkiego. Stacya poczt. Stęszewo o 2 kil., st. kol. żel. Mosina o 11 kil. M. St.
Chmielnik, znaczny prawy dopływ Strugu, wpadającego do Wisłoku. Powstaje ze źródlisk leśnych w Hussowskim lesie, na granicy gmin Handzlówki, Zabratówki i Tarnawki. Płynie głębokimi debrami leśnymi na południe między lasami Grabnikiem (do gm. Zabratowki) a Lipnikiem (do Tarnawki), tworząc granicę między Zabratówką a Tarnawką; poczem wszedłszy w obr. gm. Zabratówki, gdzie przyjmuje nazwę Zabratówki, zwraca się na zachód, a potem półn. zach., opływając Grabnik, południową część lasu hussowskiego i zabierając wody od południa, jak Tanecznik potok i od północy; przerzyna Błędową słocińską śród domostw, a następnie gminę Chmielnik, w której od pr. brzegu bierze wody spływające od Woli rafałowskiej i potok Wylewnę; zwraca się poza dworem chmielnickim na połd. zach. i w obr. gm. Kielnarowej wpada z pr. brzegu do Strugu. Długość biegu 19 kil. Liczne potoki i strugi, spływające z sąsiednich stoków, zasilają jego wodę. Br. G.
Chmielniki, wieś w pow. sokólskim, gub. grodz., o 41 w. od Sokółki.
Chmielniki, niem. Hopfengarten, 1.) mała kol., nad jeziorem chmielnickiem, pow. bydgoski; 16 dm., 112 mk., 111 ew., 1 kat., 19 analf. 2.) Ch., st. kolei żelaznej poznańsko-bydgoskiej, pow. bydgoski, 28 mk., wszyscy ewang. i niemcy, urzędnicy kol. żel. Stacya ta leży na gruntach przyległej wsi Brzoza. M. St.
Chmielno albo Chmilno, wieś, pow. brodzki, nad potoczkiem wypływającym pod pobliską na wschód leżącą wioską Niemiłów a o 1 i pół mili na połud. wschód wpadającą pod Stanisławczykiem do Styru, odległą jest od Brodów na półn. zachód o 4 mile, od Łopatyna w tymże kierunku o pół mili, leży śród płaskiej piaszczystej, leśnej okolicy. Przestrzeń posiadłości większej: roli ornej 738, łąk i ogr. 353, pastwisk 4, lasu 1423; posiadłość mniejsza: roli ornej 679, łąk i ogr. 508, pastwisk 32 m. Należy do rz. kat. par. w Łopatynie, gr. kat. par. ma w miejscu, która liczy dusz gr. kat. obrządku w Chmielnie samem 722, we filii Niemiłów 572: razem 1294 dusz gr. kat.; należy do dekanatu hołojowskiego. Rzym. katol. jest w Chmielnie 56, izrael. 30, zatem wszystkiej ludności w Chmielnie 808. W tej wsi jest szkoła etatowa 1-klasowa i kasa pożyczkowa z funduszem zakładowym 100 złr. Właściciel większej posiadłości Kazimierz Stefan Młodecki. B. R.
Chmielno, niem. Chmelno, wieś włościańska w powiecie kartuskim, położona w nadzwyczaj uroczej okolicy nad trzema jeziorami: Kłodno, Białe i Rekowe; w pobliżu znajdują się wielkie jeziora: Brodno, Ostrzyce, Trzebnia i około dwie mile długie raduńskie jezioro; przez wszystkie przechodzi rzeka Radunia (ob.); wzgórza po nad jeziorem są po największej części zielonym lasem porosłe. Turyści, mianowicie z Gdańska, często zwiedzają tę okolicę, którą zowią „Szwajcaryą Kaszubską.“ Ważniejsze jest w Ch. w historyi; należy bowiem do najstarszych miejscowości Pomorza. Na wąskim przesmyku między jeziorem Białem i Kłodnem, gdzie teraz wiedzie droga do Kartuz, znajdował się gród prastary, fosami i okopami warowny; dziś jeszcze są po nim znaki, a lud zowie to miejsce „Ogrodziskiem.“ Jest ogólne mniemanie, że z chmielnieńskiego ogrodziska czyli ogrodu wyszli sławni książęta pomorscy, jako to Świętopełkowie, Samborowie, Mestwinowie i inni liczni, którzy następnie nad całem Pomorzem wschodniem zapanowali. Kiedy chmielnieńscy panowie przenieśli się jako książęta do miast znaczniejszych, np. Gdańska, Świecia, Gniewu, Starogrodu, w Chmielnie pozostał podwładny im kasztelan, który całą okolicą pobliższą zarządzał; pierwszy raz jest o nim wzmianka r. 1235; do pomocy miał chorążego, który był dowódzcą w boju, wojskiego do sądu i innych dworzan. Głównym dochodem kasztelana była trzecia ryba z połowu; słowiańscy, pomorscy mieszkańcy dzielili się w XIII wieku na szlachtę, rycerzy i na kmiotków (kmetones). Dopiero krzyżacy znieśli chmielnieńską kasztelanią i przyłączyli ją. r. 1390 do pobliskiego Mirachowa. Wieś Chmielno podarował r. 1280 książę Mestwin klasztorowi norbertanek w Żukowie. Kościół w Chmielnie (jak donoszą akta żukowskie) zbudowała księżniczka Damroka, córka Świętopełka, która umarła roku 1223 dnia
