włośc. 210. Gospodarstwa dominialne w stanie średnim, z wyjątkiem majątku Starce, w którym gospodarstwo prowadzone podług wszelkich wymagań nauki agronomicznej, i dlatego, jakkolwiek ziemia piaszczysta i nieurorodzajna z natury, doprowadzone zostało do stanu kwitnącego; produkcya podniesiona do znakomitych rezultatów, jak również hodowla inwentarza, prowadzona racyonalnie, nietylko przynosi odpowiedni dochód, lecz zaopatruje zarazem okolice w egzemplarze rozpłodowe, i przyczynia się do poprawienia rasy. Gospodarstwa włościańskie średnio-zamożne, a w niektórych miejscowościach, jak np., we wsi Gozdy, ubogie, z powodu piaszczystego gruntu i nieumiejętności, a bardziej nieudolności uprawy. Ludności w ogóle dusz 4805; w tej liczbie: katolików męż. 2328, kob. 2434, prawosławnych m. 1, k. 1, ewangelików m. 17, k. 17, izraelitów m. 3, k. 4. Zajęcie ludności wyłącznie rolnicze; z rzemiósł znajdują się kowalskie i tkackie, zaspakające miejscowe potrzeby. Kościołów parafialnych 2, we wsi Brzeźno i Kliczków mały; szkółek elementarnych 2 w tychże samych wsiach. Z zakładów fabrycznych istnieje tylko gorzelnia we wsi Nowawieś, z produkcyą 2000 wiader, oraz 5 młynów wodnych i 6 wiatraków, przerabiających do 4000 korcy zboża. Ż. 2.) B., wś, pow. koniński, gm. Brzeźno, par. Konin. Leży w stronie wschodniej od Konina o 4 w., od rz. Warty w. 2 i pół, na lewym jej brzegu, przy szosie warszawsko-poznańskiej, w pięknem położeniu, dobrze zabudowana, zajmuje obszaru 4123 m. W 1827 r. było tu 40 dm. i 371 mk., obecnie 928 mk., grunt szczerkowaty, w części piaszczysty, obszerne łąki i tuż pod powierzchnią obfite pokłady węgla brunatnego, który z powodu małej spoistości nie może być przewożony i na miejscu tylko z korzyścią zużyty być może. Dobywany bywa na miejscową potrzebę. Prócz tego istnieją tu łomy piaskowca drobnoziarnistego, odznaczającego się białością i twardością dorównywającą granitowi; waga 1 stopy kubicznej dochodzi do 200 funtów; oba powyższe przymioty niekorzystnie odziaływają na rozwój kopalni, z powodu bowiem twardości obróbka jest bardzo kosztowna, duży zaś ciężar, przy braku kolei żelaznej lub uregulowanej komunikacyi wodnej, czyni prawie niepodobnem przewożenie większych sztuk na dalsze przestrzenie, i dla tego z wyrobów piaskowca brzezińskiego mogą tylko korzystać okolice bliżej położone; jakoż robotnicy, rekrutujący się z miejscowej ludności, zajęci są wyrabianiem nagrobków, stopni schodów, płyt do przykrywania kanałów i t. p. najprostszych robót, któremi zasilają kopalnię mieszkańcy Konina i bliższych okolic; kopalnia zatrudnia średnio 4 kamieniarzy. Znajdują się tu także gniazda wapienia, który niegdyś był eksploatowany; obecnie z powodu wyczerpania gniazd dawniej odkrytych wypalanie wapna zarzucone zostało, kopie się zwir, glina i piasek biały drobnoziarnisty, dla huty szklanej wielce przydatny. Z zakładow przemysłowych istnieje: gorzelnia parowa i cegielnia. Do dóbr Brzeźno należą następujące folwarki: Potażniki, Kociętowy, Rożek, Szczepidło i Wrząca. B. gmina należy do s. gm. okr. II w Paprotni, st. p. w Koninie, 3667 mk. J. Ch. 3.) B., nad rz. Mień, pow. lipnowski, gmina Bobrowniki. Na terytoryum objętem tą nazwą i obejmującem do 6 w. kw. po wyciętych lasach mieszczą się dwie wsie, t. n. folwark i tak zwane rumunki t. j. znaczna liczba kolonij, mających odrębne nazwy jak: Banachy, Czarnarola, Dębowiec, Jeziorne, Łąki, Konstantynów, Lipowiec, Nieszawka, Oparczyska, Olszowe błoto, Pieńki, Trzciniak, Wilczyska. Kolonie te należą częścią do parafii w Bobrownikach, częścią zaś do par. w Kikole i Lipnie. Parafia ewangelicka w Ossówce. W samem B. znajduje się kaplica katolicka, ewangelicki dom modlitwy i szkoła początkowa. Wieś B. w par. Bobrowniki ma 58 dm., 426 mk. i 461 m. obszaru. Wieś B. w parafii Lipno liczy 42 dm., 318 mk. i 659 m. ziemi samej ornej. Folw. B. ma 10 dm., 62 mk. i 4662 m. ziemi; wtem 1196 m. ornej. W obrębie B. znajdują się dwa jeziora, jedno z nich ma 15 m., drugie 5 m. obszaru. (Według notatek F. O.) 4.) B., wś, nad jeziorem, pow. nieszawski, gm. Straszewo, par. Ostrowąs. Posiada szkołę. W 1827 r. było tu 15 dm., 156 mk. 5.) B., wieś i folw. nad rz. Orż, pow. ostrołęcki, gm. Czerwiń, par. Goworowo. Roku 1827 było tu 23 dm., 156 mk., obecnie 392 mk. włośc. i drobnej szlachty; rozl. 2036 m. 6.) B., wś i folw., pow. szczuczyński, gmina Szczuczyn, par. Niedźwiadna. Ma rozległości 767 m. 7.) B., wś rządowa, pow. jędrzejowski, gm. i par. Brzegi. R 1827 było tu 28 dm., 174 mk. Br. Ch.
Brzeźno, 1.) niem. Briese, pow. czarnkowski, ob. Wieleń (Filehne). 2.) B., niem. Briesen, gmina, pow. czarnkowski, 2 miejs.: 1) B. wś, 2) sołtysostwo B.; 444 m. rozl., 48 dm., 494 mk., 146 ew., 348 kat., 122 analf. 3.) B., domin., pow. czarnkowski, 5502 m. rozl., 2 miejsc.: 1) B., 2) folw. Sobolewo; 10 dm., 189 mk., 14 ew., 175 kat., 2 analf. St. poczt. Czarnków o 5 kil., stacya kol. żel. Trzcianka (Schönlanke) o 22 kil. Własność Bol. Kościelskiego. 4.) B., niem. Briesen, wś, pow. średzki, 36 dm., 389 mk., 324 ew., 65 kat., 61 analf., st. p. Nekla o 4 kil., st. kol. żel. Pobiedziska (Pudewitz) o 18 kil. 5.) B., niem. Briesen, wś, pow. obornicki, 16 dm., 179 mk., 91 ew., 88 kat., 86 analf., st. poczt. Długa Gośli-
