1877 r. Neuwehr. Nad jez. broniewickiem, między wsiami B. i Janikowem, na tamie pośród wód i na gruntach wsi Janikowo leży st. dr. żel. zwana Amsee, niekiedy zwana też Broniewice. M. St.
Broniewko, ob. Broniewek.
Broniewo, ob. Broniew.
Broniewo, 1.) wieś, pow. wyrzyski, nad Rudną rzeczką, uchodzącą do Łobżonki, pobocznej Noteci, 14 dm., 117 mk., 20 ew., 97 hat., 28 analf. 2.) B., domin., powiat wyrzyski, 5523 m. rozl., 4 miejsc.: 1) B. 2) folw. Izabela, 3) Rajgród; 4) B. młyn, niem. Mathildenmühle; 7 dm., 94 mk., 26 ew., 68 kat., 20 analf. St. poczt. w Mroczeniu o 7 kil., st. kol. żel. Nakło o 14 kil. 3) B., wieś, pow. inowrocławski, na. granicy Królestwa Polskiego, 28 dm., 316 mk., 102 ew., 214 kat., 134 analf. St. poczt. Złotniki (Güldenhof) o 6 kil., st. kol. Inowrocław o 24 kil., Kruszwica o 16 kil.
Broniki, wś, pow. koniński, gm. Dąbroszyn, par. Kuchary.
Broniki, wś, pow. nowogradwołyński, gm. romanowiecka, leży przy drodze bitej żytomiersko-brzeskiej, miała st. p. Włościan dusz męz. 131, ziemi włościan 826 dz. Należała niegdyś do dóbr zwiahelskich Lubomirskich; obecnie należy do klucza nowo-zwiahelskiego Mezeńcowej, z domu Uwarównej. L. R.
Bronikowo, 1.) wieś, pow. kościański, 46 dm., 295 mk., 2 ew., 293 kat., 72 analf. Kościół parafialny dekanatu szmigielskiego, fundacyi Bronikowskich. Rodzina ta, za panowania Zygmunta Augusta porzuciwszy wiarę przodków, oddała kościół protestantom, którzy go dzierżyli do XVI w. W połowie XVII w. Franciszek Zbyszewski podźwignął podupadły kościół. Za Jana Kazimierza w czasie wojny szwedzkiej zrabowano wszystkie kosztowności i sprzęty. Do kościoła bronikowskiego należy filialny w Boguszynie. 2.) B., niem Brunke, domin. i wś szl., pow. kościański, 4918 m. rozl., 4 miejsc.: 1) B., 2) folw. Boguszyn, 3) Podszmigiel; 4) młyn Błutkowo; 19 dm., 348 mk., 54 ew., 294 kat., 140 anal.; st. p. w Szmiglu o 6 kil., st. kol. żel. Stare Bojanowo (Alt-Boyen) o 8 kil. 3.) B., folw., pow. międzyrzecki, ob. Kościeszyn. M. St.
Bronikowo, 1.) niem. Brunk, inaczej Brynki po polsku, wś, pow. wałecki, ludności 332, kat. 295. 2.) B., niem. Bronikowen, wś, pow. ządzborski, st. p. Ządzbork.
Bronilas, wś, pow. sieradzki, gm. i par. Wierzchy.
Bronina, wś, pow. stopnicki, gm. i par. Busk. W 1827 roku było tu 25 domów, 116 mieszk.
Broniów, wś i folw. Krawara, pow. radomski, gm. Orońsk, par. Chlewiska. W 1827 roku było tu 11 dm., 146 mk.; obecnie zaś 20 dm., 221 mk., 274 m. ziemi włośc. B. wraz z przyległą Krawarą stanowi jedne dobra, mające 1110 m. ziemi dworskiej. Br. Ch.
Broniowice, ob. Broniewice.
Broniówka, wś, pow. proskurowski, gmina Sarnów, 274 dusz męz., 505 dz. ziemi wlośc. a 668 dz. ziemi używalnej dominium. Należy do sukcesorów Wilhelma Zaleskiego.
Bronirzyszki, majątek ziemski, pow. szawelski, par. Szukinów, w pobliżu drogi od Kurszan do Żagor, o milę od st. kol. żel lip. romeń. Popielany. Należy obecnie do Cezarego Wysockiego. Fel. R.
Bronisław dawne imię, źródlosłów wielu nazw, głównie w skróconej formie Bronisz, jak: Bronisze, Broniszewo, Broniszewice; nazwiska takie jak Bronisławów, Bronisławka i t. p. są świeżego pochodzenia i powstały w bieżącem stuleciu, głównie w ostatnich czasach. Br. Ch.
Bronisław, 1.) wś i folw., pow. nieszawski, gm. Radziejów, par. Bronisław. Od Radziejowa nie całą milę, od Inowrocławia prawie trzy mile odległa. Na północ ma kanał Bachorzy i wieś Kobielice, na zachód graniczy z wsiami Skotniki i Papros w w. ks. poznańskiem. Rozległość ogólna wynosi włók 53, oprócz pastwisk dość obszernych nad Bachorzą. Osad włościańskich ma 28, z których cztery liczą po 20 m. roli, inne od 40 do 60 morgów, razem włók 29; folw. ma przeszło 22 włóki, a 20 uwłaszczonych rolników, każdy na 3 morgach, oraz kilku jeszcze innych, obsiewają około 2 włóki gruntu. Rola wszędzie prawie pszenna, żyzna i dobra. Wieś ta ma kościół parafialny i szkołę, do której uczęszcza dzieci (r. 1879) 46, to jest 35 chłopców i 11 dziewcząt. Jest tu komora celna 4 klasy, w budynku drewnianym. Kiedy wieś ta założoną została, nie wiadomo. Należała podobno do dóbr książęcych, a przy fundacyi klasztoru panien norbertanek w Strzelnie, przez Aleksandra Ziemowita księcia kujawskiego r. 1124, dostała się z innemi wspomnionym zakonnicom. Zdaje się, iż norbertanki ją założyły, czego dowodzi nazwa od błogosławionej Bronisławy, zakonnicy norbertańskiej, w Krakowie r. 1259 zmarłej. Wiadomo z dokumentów, że r. 1315 dnia 10 maja, Jan proboszcz norbertanek w Strzelnie, wieś tę i trzy inne zamienił z Gerwardem biskupem kujawskim na dziesięciny z wsi Łojewo i Dulsk, przyczem norbertanki miały dostać w dodatku 140 grzywien denarów toruńskich i 100 korcy (mensura) żyta, wartości ówczesnej 20 grzywien. W istocie d. 13 lipca t. r. biskup spełnił swe zobowiązanie i wypłacił klasztorowi, z czego pokwitowanie otrzymał. (Rzyszczewski i Muczkowski, Codex diplom. t. II pag. 202 i 204). Wkrótce jednak, bo już w następnym wieku, wieś Bronisław jest własnością norbertanek klasztoru św. Maryi Magdaleny za murami m. Płocka, a Piotr, ich pro-
