Jump to content

Page:Noli-Me-tangere-Hiligaynon-IV-Ni-Jose-Rizal-1963.pdf/81

From Wikisource
This page has been validated.


65
MGA HANDUMANAN


man ka binilanggo nga nagbatyag sing kalipay sa iya kaugalingon nga sia nagpangastigo man sa ibán. Mataas sila nga mga tawo, nga maligdong sing mga pangguyahon nga wala gid maiwagi sing bisán diutay nga silak sang yuhóm; ang ila mga kalimutáw, wala'y sapayán nagkililán kon ang látigo nga naghagunós magtupâ sa ila mga abaga, ukon ang mga naglalabay mag-itsa sa ila sang upos sang isa ka tabako nga daw humog sing laway kag nagkapadpad; kuhaon sang labing' malapit kag taguon niya gilayon sa iya sadok: ang iban matulok lamang sa iban nga naglalabáy sa sinang' panulok nga may kinatuhay. Daw ginpamatian niya gihapon ang rinagasras sang mga bató nga ginbubò sa pagtabon sang mga batsi kag ang tunog nga masadya sang mabug-at nga mga talikalâ sa ila mga batiis nga natais. Nadumdomán ni Ibarra nga nagkurog gihapon ang isa ka butang nga iya nakita nga nagpilas sang iya handurawan sang diutay pa sia: isá yadto ka udto nga naghulog sang iya labing' mainit nga mga silak. Sa silong sang isá ka karo nga kahoy naghamyang sa isa ka tawo, nga nagpapalang-uy-oy, ang iya mga matá halos nagkipot; ang duhá ka tawo, mahipos nga nagkaayo sang isá ka papagpapag nga kawayan nga walá pagpamulugsò, walâ paghinakit, walâ sing kataká, nga amó ang ugali sang mga tumandok.— Karon ikaw, bwas kami naman, —hambal ang sang isá sa isa. Ang mga tawo naglilibot nga walâ magsapak sa iya nga masako; ang mga babae nagliligad, gintulok nila kag ginpadayon ang ila paglakát; ang hitabô naanaran na, nakibulan na ang mga tagipusuon; ang mga karwahe nagdinalagan nga ang ila binarnisan nga kalawasan nagkilan sa mga silak sang masili nga adlaw sa langit nga wala sing gal-um; sa iya lamang, isá ka batà nga napulò kag isá ka tuig, nga bag-o lamang nagsampot gikan sa banwa, nakapatandog sa iya, sa iya lamang nakapakugmat ang amó nga hitabo sang pagkagab-i.

Wala na yadto'ng maayo kag dungganon nga Puente de Barcas,1 yadto'ng taytay nga tunay nga pilipinhon, nga naghimò sang tanan nga masarangán sa pag-alagad wala'y sapayán sang madamò niya nga kakulangán, nga maulbo man kag makulpà sa
_____________________________

(1) Puente de Barcas — Sa atubangan sang ganhaan sang Parián, may isá ka daku nga taytay nga salsalon nga nagaangót sa Manila sang arabal sang Binondo. Iní nga matahúm nga tulay nga ang iya mga kasangkapan ginhimo sa Paris, ginbuksan sang nahauná sang Enero, 1876, nga ginhingalanan nga Puente de España. Ang duóg nga nahamtangán sadto sang amó nga taytay nahamtangán karón sang Taytay Jones.