- 423
ko ang iya kaayuhan, gani nga ginapatindog ko ang isa ka buluthban; ginapangita ko ina paagi sa pagtudlb, sa amat-amat nga
pag-uswag; kon wala sing kasanag wala sing alagyan.
—Kon wala man sing inaway wala sing kaluwasan! — Sabat ni Elias.
—Indi ako makauyon sina nga sari sang kaluwasan!
—Kon wala sing kaluwasan wala man sing kasanag. — sabat sang timonil nga may kakisay. — Nagasiling ka nga diutay ang nahibal-an mo sang imo pungsod, nagapati ako sina. Wala mo makita ang away nga ginaaman, wala mo makita ang panganod sa gindut-an; ang inaway nagasuged sa bahin sang mga kaisipan sa pagpanaog sa patag, nga magapula sa dugo; ginapamatian ko ang tingog sang Diwa, ay, kailo man yadto’ng may luyag sa pagpamatok! Tungod sa ila wala masulat ang maragtas!
Nagliwat ang bayhon ni Elias; nagatindog, wala sing kalu, ang iya dagway nga lalakin-on, ginasilakan sang bulan, may diutay nga pagkatumalagsahon. Inuyog niya ang iya madabong nga buhok kag magpadayon sa paghambal:
—Wala mo makita nga ang tanan nagabugtaw? Ang damgo nagdugay sing ginatos ka tuig, apang isa ka adlaw nahulog ang isa ka linti, kag ang linti, sa paglaglag, tumawag sang kabuhi (4) kutob sadto ang bag-o nga mga kaisipan nagtuhaw sa mga kalag, kag ini nga mga kaisipan, nga sa karon nagalinapta, magabilog isa ka adlaw nga tuytoyan sang Diwa. Ang Diwa wala magpabaya sa iban nga mga banwa, indi man sia magpabaya sa aton; ang iya kawsa amo ang kawsa sang kaluwasan.
(4) Ang lintit sa paglaglag, tumawag sang kabuhi — Ang pagpatay sang mga paring’ pilipmhon nga sanday Burgos, Gomez kag Zamora sang Tuig 1872. Ang tutuo nga pagkabun-ag liwat sang balatyagon sa pagka-makipilipinhon nagsugod sang patyon sang mga katsila sanday Burgos, Gomez kag Zamora nga amo ang gintunaan sang nagsunod nga mga ribok sang 1896 kag 1898. Ang nahauna nga pagbugtaw sang amo nga balatyagon nahanabo sang pag-abot ni Kapitan Magallanes sa Mactan, Cebu sang tuig 1521. Si Magalla nes nagsugo sa isa ka komersyanteng’ moros nga singganon ang mga tumandok nga sakop ni Lapulapu nga kon sa haring’ kristyanos maluyag sila magkilala nga ginuo, magtuman sila sa hari sang Espana kag magbayad sa ila sang ginapangayo nga dulot (tribute), kag ang kapitan mangin-abyan nila; apang kon indi sila magsugot, tilawan nila kon and ang pagpilas sa mga tumandok sang ila mga bankaw. Apang ang mga tumandok wala magbatyag sing kahadlok. Nagsabat sila: kon ang mga katsila may mga bangkaw, sila may ila man nga mga kawayan kag kahoy nga ginpatig-a sa kalayo. . . Hanti ang mga indyo nga naggamit sang mga bangkaw nga kawayan nga may mga utbong nga salsaion, may mga talibdng kag iban pa nga mga hinangiban, ginpatay nila si Magallanes nga amo ang kasanag kag taggahit sang mga mananalakay nga katsila.
