Jump to content

Page:Noli-Me-tangere-Hiligaynon-IV-Ni-Jose-Rizal-1963.pdf/444

From Wikisource
This page has been proofread.


428

NOLI ME TANGERE

Napamatbatan sing amo ini ang isa ka babae, pakamalauton niya ang adlaw nga ang iya anak maggwa sa kasanag: ang mahanabo nga waay labot nga madugangan pa ang mga pag-antos, magabugras sang mga balatyagon nga iluynon. Apang wala’y palad nga ang babae nanganak nga malipayon, kag wala’y palad man nga ang anak natawo nga mabakod. Duha ka bulan sang ulihe natuman ang pamatbat sa dakfi nga kalipay sang mga tawo, nga sa sina nagpati sila nga natuman nila ang ila katungdanan. Indi na sila malinong sa sini nga kabukiran, nalagyo sia kaupod sang iya duha ka anak sa kaingod nga puod kag didto magpangabuhi katulad sang mantas nga mga hayop: nga nagdumot kag gindumtan. Ang magulang sa duha ka mag-utod, nga nakadumdom sa tunga sang tuman nga kaiwaton sang iya malipayon nga pagkabata, nahimb nga tulisan gilayon sang mabatyagan niya nga sia may mga kusog na. Madali nga ang duguon nga ngalan ni Balat lumapang halin sa isa ka puod pakadto sa isa man ka puod, nga nanginkalahadlukan sang kabanwahanan, kay sa iya pagtimalos ang tanan gindala niya paagi sa dugo kag kalayo. Ang manghod nga nakabaton gikan sa kinaugali sing isa ka tagipusuon nga maayo, nag­ baton na lamang sang kapalaran kag kahuloy-an sa luyo sang iya iloy; nagpangabuhi sila sa mahatag lamang sang talunan, nagpanapot sila sang mga gision nga ginhaboy sa ila sang mga naglalabay sa bukid; wala na makilal-i ang ngalan sang babae, ginkilala lamang sia sa mga hayu nga binilanggo, manogpalahi, ginhanot; ang anak ginkilala lamang nga anak sang iya iloy, kay tungod sang kaayo sang iya pamatasan indi nila mapatihan nga anak sia sang manogsunog, kag tungod man nga ang tanan sarang maduhadohaan sa kaayo sang pamatasan sang mga indyo. Sa katapusan, ang bantog nga si Balat nahulog isa ka adlaw sa gahum sang hustisya, nga pinasabat sia sa malabik nga lista sang mga krimen nga iya nabuhat, ang hustisya nga wala sing nahimb sa pagtudlo sa iya sang butang nga maayo; kag isa ka aga, sang pangitaon sang pamatan-on ang iya iloy, nga nagkadto sa talunan sa pagpanguha sing mga uhong kag wala pa makabalik, nakita niya sia nga naghugsoy na sa duta, sa higad sang dalan, sa silong sang isa ka kahoy nga algodon, ang nawong nagtangla sa langit, ang mga mata nagbuslo, unay ang pagtulok, ang mga tudlb nagtiliskog nga nagkliko, nalubdng sa duta, nga sa ibabaw sina makita ang bulit sang dugb. Nagtubb sa hunahona sang pamatan-on ang magbatak sang iya panulok