338
kahulogan nga mga pulo sang mga indyo, kag may ngalan ka sang
imo p-pungsod!”
Si Consolacion nga sadto isa ka manogbunak, ginpulopikpik niya ang bukol ukon ang mga bukolbukol sa iya ulo, nagsulit sa pagmitlang nga nagsugod batyag sang kataka:
—Fe.. .Upe, Felipe.. .nas, Felipenas, amo bala?
Ang kabo naurongan nga nakita niya ang mga anino. Ngaa nga nahimo nga Felipenas sa baylo sang Felipinas? Isa sang duha: mitlangon mo nga Felipenas ukon isiling mo nga Felipi? Sa amo nga adlaw ginpakamaayo niya ang maghipos: binayaan niya ang iya asawa kag nangusisa sia sing maid-id sang mga binalhag. Diri lumambot sa putokputokan ang iya katingala; kinuso niya ang iya mga mata. — Tan-awon ta... paghinay...! —Filipinas ang siting sang tanan nga nabalhag nga may mga tigbato nga maathag: bisan sia ukon ang iya asawa wala sing katarungan.
—Ngaa man?—Kumod niya, — nagsayop bala ang maragtas? Wala paghambal ini nga libro nga si Alfonso Saavedra amo ang naghatag sini nga ngalan sa pungsod sa kadungganan sang bata nga si D. Felipe? Ano nga paghalit sini nga ngalan? Kon abi isa ka indyo yadto si Alfonso Saavedra?...
Ginpamangkot niya ang iya pagpangduhadoha kay sarhento Gomez, nga sang ini lanubb pa naghandum nga mangin-kura. Ini nga wala gani bisan magtulok lamang sa iya nga nagbuga sing aso, nagsabat sa iya nga may daku nga bugal:
—Sang mga panahon nga una ginmitlang nga Filipi sa baylo sang Felipe: kita nga mga uliheng’ tubb, sanglit nahimo kita nga pransyahanon, indi kita makauyon nga pasunuron ang duha ka i. Tungod sini ang mga tawo nga nakatuon, labi na gid sa Madrid, wala ka bala makapuyo sa Madrid? Ang nakatuon nga mga tawo, siling ko, nagasugod na sa pagmitlang nga: menistro, enritacion, embitacion, endino kag iban pa, nga am6 ang ginatawag nga pagkadto sa binag-o.
Ang kailo nga kabo wala makapuyo sa Madrid: diri sini kon ngaa wala niya paghangpa ang mabudlay nga butang... Ano ang mga butang nga matun-an sa Madrid!
—Gani nga karon dapat isiling... ?
—Sa dinumaan, tawo! Ini nga pungsod indi Da gid maalam, sa dinumaan: Filipinas! — Sabat ni Gomez nga may yaguta.
