SA HINGAPUSAN SANG OKTUBRE. si don Santiago de los Santos kinilala sa ngalan nga Kapitan Tiago, nagdulot sing isa ka panihapon, nga wala’y sapayan nga ginpasayod sang amo nga hapon, batok sa iya pamatasan, amo na ang halambalon sa tanan nga sulosugilanon sa Binondo, sa iban nga mga puok kag tubtob sa Intramuros. Si Kapitan Tiago ginkilala nga isa ka tawo nga labfng maalwan, kag nasayran nga ang iya puloy-an, katulad sang iya pungsod, wala pagtakop sang iya mga ganhaan sa bisan kay sin-o, kon indi sa palatikangan ukon sa tanan nga kaisipan nga bag-o ukon makahas.
Katulad sang tinay-og nga kilas dumalagan ang balita sa kalibutan sang mga humalamboy, mga manunoblag ukon mga lihuliho nga gintuga sang Diwa sa iya wala’y katapusan nga kaayo, kag sa tuman ka makaluluyag nagdamb sa Manila. Ang iban nagpalangita sing biton sa ila mga botas, ang iban, mga butones kag mga korbata; apang ang tanan nagpalibog sa gawi sang paghatag sing katahuran nga labing’ mahamuot sa tagbalay sa pagpahangop sang naandan nga pagkilalahay, ukon sa pagpangayb sang pagpasaylo kon pananglitan maulihe sa pagdugok.
Ginhiwat ini nga panihapon sa isa ka balay sa Dalan Anloague1 kag, kay indi na naton madumdoman ang isip sang balay, ilaragway naton ini sa bagay nga ini makilal-an pa, kon wala
pa ini maguba sang mga linog. Indi naton mapatihan nga pinaguba ini sang tag-iya, kay ini iya nga hilikuton sa masunson ginabut-an sang Diwa ukon kinaugali, nga sa aton pangulohan may
madamo man nga hilikuton nga ginpangakoan. Isa ini ka balay
nga tuman kadaku, nga binuhat katulad sang kadamoan sa pungsod, nga nahamtang sa bahin nga isa ka sanga sang Pasig, nga ginatawag sang iban nga suba sang Binondo, kag nga nagadala katulad sang tanan nga suba sa Manila, sang madamo nga kapuslanan
___________
(1) Calle Anloague. — Karon bahin sang dalan Juan Luna kutob sa Plasa Calderon de la Barca tubtob sa Plasa Cervantes. Ang “Anloague” nagikan sa tinagalog nga “anluwagi” kon sayuron panday, tungod nga sa amo nga dalan madamo ang mga panday.
