Jump to content

Page:Noli-Me-tangere-Hiligaynon-IV-Ni-Jose-Rizal-1963.pdf/156

From Wikisource
This page has been validated.


140
NOLI ME TÁNGERE


akó pagpatalanga sang kinatsilâ nga indi bagay sa inyo. Kilala mo si manunudlo Ciruela?2 Hanti, si Ciruela isá ka manunudlò nga indi makahibaló magbasa kag nagbutáng sing buluthòan." Hawiran ko siá kuntani, apang sumulód sa iya hulót kag tinakpan niya sing mabaskog ang ganhàan. Anó sadto ang himùon ko, akó nga halos makakuhà sang akon suhol, nga inâ agúd masukót ko kinahanglan ko ang pagpakamaayo sang kura kag magkadto sa ulobanwa sang puód, anó ang saráng ko mahimò batok sa iya, ang nahauná nga pinuno sa kalág, sa politika kag sa mga timawà sa isa ka banwa3, nga ginsakdag sang iya kumboyahan, ginkahadlukán sang pangulohán, manggaranon, gamha nan, palamangkutan, ginpamatian, ginpatihan kag gin-atipán sa gihapon sang tanán? Kon pakahuy-an niya akó, dapat akó maghipos; kon sabton ko. pahalinón niya ako sa akon palangakoan, nga madula ko tubtob kon san-o ang akon palamugnan, kag indi tungód sina nga mapauswag ang pagpanudlò, sa pihák nga bahin, ang tanán maapin sa kura, sikwayón nila akó kag tawgon nga hanginón, bugalón, matinaastaason, malain nga kristyanos, malain sing tinun-an, kag kon indi, mabinatukon sa katsilà kag pilibustero Gikan sa manunudlò sang buluthòan indi mapaabot ang kinaalam kag pagtinguhâ; ang mapangayò lamang sa iya ang paghalín, pagpakahuyâ, katamad kag, patawara akó, Diwa ko, kon ginpabay-an ko ang akon ipalatugsiling kag kinamatarong, apang nabun-ag ako sa sini nga pungsod, dapat akó mabuhì, may isá akó ka ilóy kag ginpabay-an ko ang akon kapalaran subong sang isá ka bangkay nga ginahunos sang balód.

Kag, tungód sini nga kasablagan nadulàan na ikaw sing luyag tubtob kon san-o? Kag sa amó inâ nangabuhì ka sang ulihe?

_________________

(2) Manunudio Ciruela Pagpanabdong nga nagahamba! nga may kagamhengan sang isa ka butang aga wala niya mahibal-i.

(3) Ang nahauma nga pinuno sa kalag, sa politika kag sa mga timawa sa isá ka banwa Ang kalabanan sang mga pari gintun-an sa mga pasahi nga seminaryo sa España nga ginhimo nga mga misyonero. Sa pag-abót nila sa pungsod ginpadala silá sa isá ke kombento sa mga puód sa pagtuon sang hambal nga tumandok, kag sa ulihe hatagan sila sing diutay nga parokya kag ugaling isaylo sa isá nga dakudako, diin sila maunay tubtob sa katapusan nga tión sang ila kinabuhi. Ang kalabanan sini nga mga tawo naghalin sa labing' kubós nga bahin sang katilingban. Kon abi ang mga prayle may tinun-an nga tuman ka himpit katulad sang ila sang mga misyonereng' ingles, kuntani wala silá magsagad simpon sa mga timawa, nga amó ang nagkahanabo. Sa masunson ang pari amó lamang ang guya nga maputi sa bug-os nga isá ka duóg, tungód sini, indi lamang nga siá ang bakero sa mga kalág, kundi siá man ang tiglawás sang pangulohan, ang palamangkutan sang mga indyo, nga ang iya kabubut-on, labi na gid sa mga kaangtanan sang mga indyo sa mga maputi, indi na maliwȧt; wala sing mabug-at nga palaligban nga ang indyo indi magdangóp sa pari nga amó lamang ang makapaathag sa iya sang tanan nga butáng.