prayle kita nahulog sa mga kamut sa mga encomendero: Apan dili; ilhon ko nga ush ka bug-os nga pagtuo ug matuod nga paghigugma sa Katawhan maoy mitultol sa unang mga misyonero
nga nanunggo dinhi sa atong kabaybayonan; ilhon ko ang
atong utang-kabubut-on alang niadtong mga kasingkasing hamili; nasayud ako nga niadtong panahona midagsang sa Espanya ang nagkalainlaing mga bayani sa tinuhoan, ingon man
usab sa politika, sa pamunoan ug sa gubat. Apan tungud kay
ang mga katigulangan lonlon mapuanguron, pasagdan ta na ba
lamang diay ang mga kalapasan nga himuon sa ilang mga kaliwat nga malaksot na? Tungud kay kita ilang gihatagan usa
ka dakung kaayohan, makasala ba diay kita kon atong santaon
ang kadaut nga buut nila himuon kanato? Ang lungsod wala
mangayo nga kuhaon ang mga Ordenes religiosas, mao day
iyang gipangayo mga kausaban nga mahiangay sa mga bag-ong
kahigayonan ug sa mga bag-ong kinahanglan.
. . . Nahagugma ako sa atong yutang-natawhan sama sa imong paghigugma kaniya, Elias; nakasabiit ako ug diyutay sa iyang gipaninguha, gipamati ko pag-ayo ang tanan mong gisulti. apan bisan pa nianang tanan, higala ko, gituhoan ko nga dagway nalubog ug diyutay ang atong pagtan-aw mining mga butang atong gihisgotan gumikan sa mainitong mga pagbati sa atong kasingkasing: nakita kb nga dinhi sa ato labi kitang wala magkinahanglan nianang mga kausaban kay didto sa laing mga dapit.
Makatuo ba kaha ikaw niana, ginoo? —nangutana si Elias sa dakung kaluya sa buot dungan ang pagbukhad sa iyang mga kamut; —wala ba ikaw makakita sa pagkakinahanglanon nianang mga kausaban, ikaw nga nakatagamtam sa kapaitan sa mga kadaut nga midangat sa imong banay? . . .
—Ah, hikalimtan ko ang akong kaugalingon ug hikalimtan ko ang mga kadaut nga modangat kanako sa atubangan sa kalinaw sa Pilipinas, sa atubangan sa mga dagkung butang sa Espanya! —mipakgang pagkalit si Ibarra. —Aron ang Pilipinas dili mahibulag sa Espanya, kinahanglan magpad ayon ang kahimtang karon sa mga prayle, ug sa pakighiusa nato sa Espanya anaa ang kaayohan sa atong lungsod.
Si Ibarra nakatapus na pagsulti, apan si Elias namati giha-
— 420 —
