gos kanila pagbulag sa katilingban ug makapilit pagpatay kun
pagpakamatay. Ang panghulga sa mga sibil makapugong ka
nila pagbasul sa ilang mga sala, ug, sanglit ang usa ka tulisan labing maayong makig-away ug manalipod dito sa bukid kay
sa usa ka sundalo nga iya lamang bugalbugalan, ang mahitabo
mao nga kita dili makahimo pagsumpo sa kadaut nga atong gimugna. Hinumdumi ang nahimo sa kabuot nga gipakita ni
Kapitan Heneral De la Torre usa ka higayon niana: ang pasaylo nga iyang gihatag nianang mga alaut nakapatuo ng diha
nianang kabukiran adunay mga kasingkasing nga andam sa mga
maayong pagbati ug nagahulat lamang sa pasaylo. Ang panghulga magapulos lamang kon ang lungsod ulipon, kon ang kabukiran walay mga langob, kon ang kagamhanan magabutang ug bantay nga magpasalikub luyo sa tagsatagsa ka punoan sa kahoy ug kon ang sulod sa lawas sa ulipon pulos lamang
koto-koto ug mga tinai; apan kon ang tawo nga nawad-an sa
paglaum ug makigbugno aron paglaban sa iyang kinabuhi makaila nga kusganon ang iyang mga bukton, nga nagagimok
ang iyang kasingkasing ug nagabukal sa kasuko ang dugo sa
iyang kaugatan, ¿makahimo ba pagpalong ang panghulga sa
sunog nga kanunay iyang ginasugnoran?
—Nalibog ang akong ulo, Elias, sa pagkadungog ko sa imong mga pulong; kon ako wala pay kaugalingong hunahuna, tuhoan ko unta nga ikaw may katarungan. Apan ayaw hika lirnti ang usa ka butang, —ayaw lamang kahimangod niini, kay ikaw gipinig ko man ug giisip nga lahi sa uban; —tan-awa kinsang mga tawhana kanang nangayo sa kausaban sa atong kahimtang karon. ¡Hapit ang tanan pulos mga tawo nga nakalapas kun nanaghunahuna paglapas sa balaod!
—Mga malapason kun nanaghunahuna paglapas sa balaod! Apan, unsa man ang ilang naingnan? Tungud kay gitugaw ang ilang kalinaw, gilaknit ang ilang kalipay, gipanamastamasan ang labing mga malumong pagbati sa ilang kasingkasing, ug sa pagpangayo na nila nga labanan unta sa mga Hukmanan, nakita nila nga ang panabang ilang gipangayo anha da gayud nila igakita sa ilang kaugalingon. Apan nasayop ikaw, ginoo, kon nagatuo nga mao day nangayog hinabang ang mga malapason sa balaod; suroya ang kalungsoran ug kabalayan; paminawa ang mga panghupaw sa kabanayan ug makita nimo nga ang
— 416 —
