SA AKON MGA KAUPOD SA PAGKABATA(1)
KON nagahigugma sing tunay ang banwa
sang hambal nga amo’ng ginbugay sang Diwa,
sia magahimud-os man sa kaluwasan
nga subong sang pispis sa kahitaasan.
KAY tungod sa ila hambal ginahukman
mga banwa, danay,(2) mga ginharian;
tagsang’ banwahanon subong sang iban
tinugang’ mga anak sinang’ kaluwasan.
HAMBAL tang’ tumandok ang gapasipala
malain sa sapat, isda nga malangsa,
gani nga bagay gid higugmaon sing pilit
subong sang iloy gapalangga’y himpit.
HAMBAL nga tagalog sang latin kasubong,
kinatsila, ingles; nga sang anghel pulong,
kay ang Makaako sa tanan gabantay
sia sina sa aton amo’ng nagbugay.
ANG aton nga hambal sang iban kasahi
nga “may kaugalingon nga tigbato, ugali,”
nga sa sakayan sa unos naalimunaw
sa gab-i sang mga panahon sa linaw.
1 Hilway nga lubad, gikan sa tunay nga tinagalog, ni Gg. Epifanio de los Santos Cristobal.
Sinulat ni Rizal ini nga binalaybay sa Calamba sang 1869, sang halos pa lamang sia walo (8) ka tuig. Talupangdi ang panghambal sang isa ka bata, nahanungod sang banwa, sang kaluwasan, nga ang mga banwa ginahukman sa ila hambal, nga ang aton hambal sa unos naalimunaw (colonizacion) ...
Ang tunay nga hwad sini nga binalaybay nasunog sang panahon sang paglwas sang Manila.
Ang mga hwad naggulowa sa mga masunod: 1. Cruz, Herminigildo: “Kung sino ang Kumatha ng Florante,” Manila, 1906, pp. 187-188. (Tinagalog) 2. Gwekoh, Sol. H.: “Poesias del Dr. Rizal”, pp. 7-8 (Kinatsila) 3. Philippine Review, Enero 1917. (Iningles) 4. Philippine Review, Dis. 1916. (Kinatsila ni Epifanio de los Santos) 5. Tolentino, Guillermo E.: “Ang wika at baybaying Tagalog,” p. 175. (Tinagalog) 6. Veyra, Jayme C. de: “Poesias de Rizal,” p. 1. (Kinatsila) 7. Zaide, Gregorio F.: “Jose Rizal, Life, Works and Writings,” p. 264. (Iningles) (2) Danay — region sa kinatsila.
