Page:Konkani Viswakosh Vol3.pdf/60

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
This page has not been proofread.

गायक आशिल्लो. दर वर्सा हांगा ‘उस्ताद फैय्यझखाँ जयंती उत्सव’ मनयतात आनी तातूंत भारतांतले नामनेचे गायक – वादक वांटो घेतात. – कों. वि. सं. मं.

बत्तीस लक्षणाः मनशाच्या शरिरावयलीं बत्तीस शुभ लक्षणां असो हाचो अर्थ जाता. काशीखंड, बौध्द धर्मसारसंग्रह हातूंत ह्या लक्षणांची वळेरी दिल्या.

बौध्दांनी म्हापुरुसांची म्हळ्यार बुध्दाचीं बत्तीस लक्षणां मानल्यांत. हीं लक्षणां बुध्दाच्या शरिराचेर दिसतालीं शें सांगलां. तीं लक्षणां अशी- १) उष्णीष (केंसांची उंचाय), २) मुदयाळे केंस(दाव्यांतल्यान उजवेवटेन वळिल्ले) ३) रूंद कपल ४) ऊर्णा (दोनूय भुंवयां मंदी केंसांचें झोंप) ५) बैलाच्या पापण्यांभशेन पापण्यो ६) तेजिश्ठ काळे दोळे ७) एकाच आकाराचे चाळीस दांत ८) दांत एकामेकांक दशिल्ले आसप ९) धवेफुल्ल दांत १०) ब्रह्मदेवाभाशेन आवाज ११) उत्तम रुचीज्ञान १२) मोटी आनी लांब जीब १३) शींवाभाशेन जबडो १४) पुश्ट खांदे १५) पुश्ट हात १६) दोनूय खांद्यांमदलो भाग १७) भांगराकांती १८) आजानुबाहू (उबो रावतकच हात धोंपरांमेरेन पावतात) १९) शरिराचो फुडलो भाग शीवाभाशेन २०) वडाच्या झाडाभशेन आकृताय २१) देहाच्या दरेका छिद्रांतल्यान एकूच केंस उदेवप २२) केंसांचीं तेंका मुदयाळीं जावन उजवे वाटेन वळप २३) जननेंद्रीय सैमीक तरेन धांपिल्लें आसप २४) मांडयो वाटकुळ्यो आनी पुश्ट २५) हरणाभाशेन तंगड्यो २६) नाखटां आनी बोटां लांब २७) ऊंच चवडे २८) लांब खोंट २९) नाजूक हात-पांय ३०) हातपांयांच्या बोटांमदीं पातळ पड्डो ३१) तळपांयांचेर सहस्त्रार चक्राचें चिन्न आनी ३२) पसरिल्लो पांय आनी पदक्षेप दृढ. – कों. वि. सं. मं.

बत्तीस विद्याः गिन्यानाचे प्राप्तीखातीर जे विंगड विंगड प्रकार सांगल्यात, तांकां विद्या अशें म्हणटात. ह्या विद्यांची संख्या बत्तीस आसून, त्यो विंगड विंगड उपनिषदांनी मेळटात. ह्या विद्यामचीं नांवां अशीं – १) ईश्र्वर २) परको दादलो ३) सव्दिद्या ४) आनंदमय ५) परंज्योती ६) शांडिल्य ७ पर्यंक ८) उद्दालक ९) क्षराक्षर १०) भूम ११) गार्गीअक्षर १२) सत्यकाम १३) दहर १४) अंगुष्ठमात्र १५) ज्योतिष-ज्योती १६) मैत्रेयी १७) गायत्री १८) उषस्ति कहोळ १९) अंतरादित्य २०) अकोशल २१) मधू २२) बलाकी २३) आकाश २४) प्राण २५) प्रातर्दन २६ नचिकेत २७) वैश्र्वानर २८) संवर्ग २९) पंचाग्नी ३०) अक्षी ३१) भृगुवारुणी आनी ३२) श्रीमन्यास.

तशेमच उद्गीथ आनी पुरिष ह्यो आनीकूय दोन विद्या सांगल्यात. हातूंतल्यो चडशो विद्या निर्गुण ब्रह्माची ह्या ना त्या स्वरुपांत उपासना सांगतात. वेदान्तसुत्रां प्रमाण दुरितक्षय, ऐश्यर्यप्राप्ती आनी क्रममुक्ती अशें विद्येचें त्रिविध फळ आसा. – कों. वि. सं. मं.

बदकः विभागः पृश्ठवंशी, वर्गः एव्स् (), उपवर्गः न्यूओरनिथेस, गणः अँसेरी फोर्मेस, कूळः अँनॅटिडे, उपकूळः अँनॅटिनी, जातीः अँनास आनी प्रजातीः प्लेटिरींकोस.

अँनॅटिनी ह्या उपकुलांत साबार जाती आसून संवसाराच्या विंगड विंगड भागांनी त्यो मेळटात. भारतांत काश्मीर, उत्तर प्रदेश, बिहार, आसाम, अस्तंत बंगाल, ओरिसा, मध्य प्रदेश, गुजरात आनी उत्तर महाराष्ट्रांत बदकां चडा प्रमाणांत मेळटात. दक्षिण भारतांत तांचे प्रमाण खूब उणें. रानवटी बदकांचें प्रमाण खूब उणें जालां.


सादारणपणान बदकाचो आकारमान कोंबडेभाशेनूच आसता. ताची लांबाय सुमार ६० सेंमी. इतली आसता. नर बदकाचें वजन ११३५ ते १९०० ग्राम. तर मादयेचें ७३५ ते ११९५ ग्राम आसता. बदक हें पृश्ठवंशी सवणें आसून तकली, मान आनी धड अशी ताचे कुडीची विभागणी केल्ली आसा. कुडीच्या मानान ताची मान आनी पांय चड मोटवे आसतात. बगकाचे पांय धडा परस खूब फाटीं आसतात. ताचो ते उबे रावपाखातीर वा पेंवपाखातीर उपेग करतात. ताचे पांय हळदुवसार आसून ताका मुखार तीन आनी फाटल्यान तीन अशीं स बोटाम आसतात. मुखावयल्या बोटांमदीं पातळ कात आसता. हांचो ते उदकांत व्हडल्याभाशेन उपेग करतात. तोंच व्हड, पातळ आनी रूंद आसता.

कुडीवयलीं पांखां खूब दाट आसतात. पून तांचो शेंपाडो खूब मोटवो आसता. ते पाणसवणें आशिल्ल्यान पांखां सदांच तेलकट आसतात. सादारणपणान नर आनामादी हांचे रंग मातशे वेगळे आसतात. पोशिल्ल्या बदकांचो रंग चडसो धवो आसता. पूण काळ्या आनी गोबऱ्या रंगाच्या बदकांचें प्रमाण चड आसा. कांय बदकांचें धड धवें जाल्यार मान आनी तकली काळ्या रंगाची आसता. ताच्या आंगार मोव पांखां आशिल्ल्यान शियांळ्यांत तांचे कुडीची उश्णताय तशीच उरता.