Page:Konkani Viswakosh Vol3.pdf/438

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
This page has not been proofread.

भिसे,रघुवीर दत्तू फेटो बांदतात.तांच्यो बायलो कास मारुन घागरो व्हेसतात आनी दाट निळ्या वा तांबड्या लुगटाचो पोलको घालतात.

दक्षिण भारतांतल्यो आनी गुजरातातल्यो कांय भिल्ल बायलो साडी-पोलको न्हेसतात आनी साडयेचो पदर माथ्यावयल्यान घेतात.

भिल्ल दादल्या-बायलांक अलंकाराची खूब आवड. दादलो कानांत बाळी आनी हातात रुप्याचीं कडी तशेंच मुदयो घालतात.बायलो कांकणां,हातांतलीं कडीं,कानांत रुप्याचो वा(कथिलाच्यो)बाळी,नाकांत नथ,गळ्यांत कंवचेच्या मणयांच्यो,खड्यांच्यो वा सिंपल्यांच्यो माळो आनी हांसळी नांवाचो रुप्यचो वा(कथिलाचो)हार घालतात.दादले आनी बायलो आंगार पाडून घेतात.

गावच्या मपखेल्याक वसावो म्हण्टात.भुतांखेतांचेर भिल्ल लेकांचो खूब विस्वास.भुताखेतांक ते मातयेचीं आयदनां,घोडो दितात.दिवाळी,दसरो,आनीहोळी हे हिंदूंचे सण ते मनयतात.तशेंच महादेव,राम,कालिका,इद्राज ह्या देवांक ते बजतात.ते भायर महाराष्ट्र आनी गुजरातांत डुंग-या देव,शिव-या देव ह्या देवांकूय ते भजतात.

परमपराक लग्न पद्दतींत वधूमूल्या दितात.हे पद्दतीबगर आनिकूय लग्न पद्दती आसात.च्यो अशोःसेवा-लग्न,अदलाबदल लग्न,घुसखोरी लग्न,जबरी लग्न.मध्य प्रदेशांतल्या भिल्ल लोकां भितर बयव वा शादी,नत्र,उदल वा आइवराई,गरजपाइ,भगोरिया,धिजिल्ल्य आनी झगडा अशे लग्नाचे प्रकार आसात.भिल्ल कुटुंबाक वासिलु म्हण्टात.सततीचे इत्सेन वा कामाखातीर हक्काचो मनीस मेळचो ह्या हेतान दादले एकेकदां एकापरस चड बायलो करतात.चड करुन पयले बायलेचे भयणीकडेन वा नात्यांतलेच बायलेकडेन लग्न जातात.जोनूय बायलांक वेगवेगलें घर मेळटा पूण तें एकूच घर अशें मानतात.आनी पयले बायलेचे आज्ञेंत हेर बायलो रावतात.गुरवारपणांत पांचव्या म्हयन्या सावन गर्भ जीव धरता हे समजुतीन गरिभपात करिनात.बाळंटेरा उपरांत चार वा पांच दीस सुयेर पाळटात आनी पांचव्या दिसा बारसो करतात.

भिल्ल लोकां भितर ल्हान भुरग्याक मरण आयल्यार पुरतात आनी जाणट्यांक लासतात.बायल-घोव हांचे मदल्या एकल्याक मरण आयल्यार मडें व्हरचे पयलीं जितो आशिल्ल्या एकल्याक थोजो वेळ मेल्ल्या मनशांम्ह-यांत न्हिदचें पडटा. उपरांत मेल्ल्या मनशाक हून उदकात न्हाण घालतकच ताच्या तोंडांत नाणें दवरतात.बाराव्या दिसा सोय-यांक,इश्टांक जेवण घालतात.१४ दिसा सुतक पाळटात.बुरुडा कडल्यान निसण करुन घेतात.हे निसणीच्या आदारान मृतात्मो सर्गांत वता अशी तांची समजूत आसा.

स्वांतत्र्या उपरांत भारतांतले बजलपी समाजीक आनी अर्थीक परिस्थितीचो भिल्लांचे आदिवासी जिणेचेर परिणाम जाला.भारत सेवक समाज,भिल्ल सेवा मंडळ ह्या समाजीक संस्थांनी भिल्लांचे जिणेंत सुदारणा घडोवन हाडल्यात.भिल्ल लोकांमदल्या कांय सुशिक्षीत लोकांनी जालोद(गुरात)हे सुवातेर १९५४ वर्सा आदिवासी भिल्ल पंच ह्या नांवान एक परिशद भरयली आनी वधूमूल्याचे रकमेचेर नियंत्रण घालें.कांय को-ऑपरेटिव्ह क्रॅडीट सोसायट्यो भिल्ल लोकांक उण्या दरान रिण मेळचेखातीर वावुरतात.

भिसे,रघुवीर दत्तू:(जल्मः२८ नोव्हेबर १९२८,कोठबी केपें).

सुटके झुजारी.नॅशनल काँग्रेस गोवा हे संघटनेचो तो वांगडी आशिल्लो.सुटके झुजारी मोहन नायर हाच्या फुडारपणाखाल तो वावर करतालो.चिंचोणे पुलिस ठाण्याचेर ताणें स्फोट घडोवन हाडलो.५ एप्रिल १९५५ ह्या दिसा मडगांव नगरपालिके कडेन ताणें सत्यग्रहांत वांटो घेतिल्लो.पुलिसांनी ताका दरलो.ताका न्यायालयान सात वर्सां सादे बंदखणीची ख्यास्त आनी दोन वर्सां खर बंदखणीची ख्यास्त फर्मायली.भरत सरकारान ताम्रपत्र दिवन ताचो भोवमान केलो.

भींगःएक वा दोन वक्रपृश्ठांनी अंतरीत केल्ल्या पारदर्शक माध्यमाच्या खंडाक भींग अशें म्हण्टात.

कंवचेचो पोकल गोल पारदर्शक द्रवान भरलो जाल्यार तातूंतल्यान वस्तू(तांच्यो प्रतिमा) व्हड जाल्ल्यो दिसतात.ही गजाल पुर्विल्ल्या ग्रीक आनी रोमन शास्त्रज्ञांक खबर आशिल्लया.इ.स १५० त टॅालेमी(क्लॅाडियस टॅालेमस)ह्या फामाद ग्रीक शास्त्रज्ञान आपल्या optics ह्या ग्रंखांत अशा गोलांच्या कांय गूणधर्मांचे नर्णन केलां.इकराव्या शेंकड्यांतल्या अलहॅझेन(इब्म अल हैथम)ह्या अरब शास्त्रज्ञानूय आपल्या ग्रंथांत ह्या स्वरुपाच्या भिंगाविशीं चर्चा केल्ली आसा.

वक्लांच्या बहिर्गोल भिंगाविशींचो उल्लेख मायन सर हाणें तेराव्या शेंकड्यांत केल्लो आसा.तशेंच अंतर्गोल भिंगांचो निर्देश निकोलाऊस फोन कुझा पंदराव्या शेंकड्यांच्या मध्याक केला. हाचे उपरांत बिंगांच्या उपेगान दूरदर्शक,सुक्ष्मदर्शका सारकिल्लीं उपकरणां तयार करपाक यातात म्हणपाचे सोद लागले.भिंगाविशींचो सैध्दांतिक वा प्रयोगिक अभ्यास पियॅर द फेर्मा,सी.एफ.गौस,जे.एल.लाग्रांझ्य,आय झॅक व्युटन पियॅर,एच.एल.एफ.पोन हेत्महोल्टस,अर्न्स्ट अॅबे ह्या शास्त्रज्ञांनी केला.

सदच्या वापरांत येवपा भिंगां सामान्य कंवचेचीं केल्लीं आसतात.खास उपेगाखातीर क्वॅार्टझ फ्ल्युओरायट जावं प्लस्टिकाचींय भिंगां करतात.भिंगांच्यो दोनूय बाजू वक्र आनी दुसरी समतल(सपाट)आसता.वक्र बाजू चड करुन गोलाचो एक भाग आसता.अशो बाजू आशिल्ल्या भिंगांक गोली भींग अशें म्हण्टात.खास उपेगाखातीर दंडगोलकार,विवृत्ताकार(लांबवाटकुळाकार)आकाराची बाजू आशिल्लीं अगोलीय भिंगांय केन्ना केन्नाय वापरतात.