Page:Konkani Viswakosh Vol3.pdf/264

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
This page has not been proofread.

प्रतिनिधित्त्वाचेर निशाणी करपा खातीर गोंयकारांचो प्रतिनिधी म्हणून लक्ष्मीदास हाची निवड केल्ली. ताणें आपले बरपावळींतल्यान गोंयचे सुटके चळवळीक नेट हाडपाचो यत्न केल्लो.हाका लागून ताका बंदखणीची ख्यास्त जाल्ली.पुर्तुगेज सरकारान गोंयची रेल्वे येरादारी स्थगीत केल्ली म्हणून १८ में १९५५ दिसा ताणें नाथ पै हाच्या फुडारपणाखाला कॅसलरॉकाक सत्याग्रह घडोवन हाडिल्लो. ‘प्रजा समाजवादी पक्ष’ आनी ‘सेवा दल’ हांचे कडेन ताचे लागीचें संबंद आशिल्ले.१९५८त तो गोवा नॅशनल कॉंग्रेसीच्या मुंबय फांट्याचो अध्यक्ष जालो.’लोकसत्ता’ ह्या मराठी दिसाळ्याचो तो मुखेल उपसंपादक आशिल्लो.उपरांत १९७८-१९८३ ह्या काळांत तो ‘नवप्रभा’ ह्या मराठी दिसाळ्याचो संपादक जालो.हाचे भायर ताणें राष्ट्रमत आनी समाचार ह्या दिसाळ्यां खातिरूय कांय तेंप वावर केला. -कों.वि.सं.मं.


बोरकार,वसंत दत्ता: (जल्म: १९३०,फोंडें). सुटकेझुजारी. ताणें मुळावें शिक्षण मराठींतल्यान घेतलें.१५ ऑगस्ट १९५४ ह्या दिसा अॅटन्थनी द सौझ हाच्या फुडारपणाखाला काणकोणच्या पोळें वाठारांत जो सत्याग्रह जाल्लो,तातूंत ताणें वांटो घेतिल्लो.पोलिसांनी ताका धरलो आनी पाँच वर्सांखातीर बंदखणींत दवरलो. तशेंच एक वर्सभर ताका नदरकैदेंत दवरलो आनी १५ वर्सांखातीर ताचे राजकीय हक्क काडून घेतले.भारत सरकारान ताम्रपत्र दिवन ताचो भोवमान केलो.१८ जून १९८५ ह्या दिसा गोंय सरकारान ताम्रपत्र दिवन ताचो भोवमान केलो. -कों.वि.सं.मं.


बोरकार, हरी पांडुरंग: (जल्म:१९१५, ढवळी-फोंडें; मरण: १९८५).

सुटकेझुजारी. ताणें वैदिक शिक्षण घेतिल्लें.१९५४ सावन तो ‘नॅशनल कॉंग्रेस गोवा’ हे संघटनेचो वांगडी आशिल्लो.पत्रकां वांटप,वण्टीपत्रकां लावप,सुटकेझुजा-यांक पुलिसांविशीं म्हायती दिवप असलीं कामां तो करतालो.सालाझाराक तेंको दिवपी कुस्तोदियु फेर्नादीश हाच्या खुनाच्या दुबावान ऑगस्ट १९५५ त पोलिसांनी ताका धरलो.फुडें प्रदेशीक लश्करी न्यायालयामुखार ताची चवकशी जावन ताका बंदखणींत घाल्लो.पूण फावो तो पुरावो मेळूंक नाशिल्ल्यान ताका २८ डिसेंबर १९५६ दिसा सोडलो.१८ जून १९८५ दिसा गोंय सरकारान सुटकेझुजांतल्या ताच्या वावराखातीर ताचो भोवमान केला.वैदिक शास्त्री म्हण ताका व्हड नामना मेळ्ळी. -कों.वि.सं.मं.

बोर,नील्स हेन्रिक डेव्हिड: (जल्म: ७ ऑक्टोबर १८८८५,कोपेनहागेन; मरण:१८ नोव्हेंबर १९६२,कोपेनहागेन). डॅनिश भौतिकशास्त्रज्ञ. ताणें शिक्षण कोपेनहागेन विद्यापिठांत जालें आनी थंय ताणें भौतीकशास्त्र विशयांत एम.एससी.(१९०९) आनी डॉक्टरेट (१९११) ह्यो पदव्यो मेळयल्यो.तेउपरांत ताणें जे.जे.थॉमसन हाच्या मार्गदर्शना सकयल कॉंब्रिजांतले कॅव्हॅंडिश प्रयोगशाळेंत ताणें शिक्षण घेतलें.फुडें एक वर्स ताणें मॅंचेस्टर विद्यपिठांत शिकोवपाचें काम केलें आनी तेचपरी थंय अर्नेस्ट रदरफोर्ड हाचे वांगडा आणवीय संरचनेचेर संशोधन केलें.१९१३-१४त ताणें कोपेनहागेन विद्यापिठांत आनी १९१४-१६त मॅंचेस्टरांतल्या विक्टोरिया विद्यापिठांत अध्यापक म्हणून काम केलें.१९१६त कोपेनहागेन विद्यापिठांत सैध्दांतिक भौतिकीच्या प्राध्यापकपदाचेर ताची नेमणूक जाली.ताच्या कार्याच्या प्रभावाक लागून ह्या विद्यापिठांत ताचेखातीर ‘इन्स्टिट्यूट ऑफ थिऑरेटिकल फिजिक्स’ ही संस्था स्थापन केली आनी १९२० सावन अखेरमेरेन ताणें हे संस्थेचो संचालक म्हणून काम पळेलें.

दुस-या म्हाझुजांट नाझींनी डॅन्मार्क घेतकच बोर डॅन्मार्क सोडून स्विडनाक गेलो.झुजाचीं निमाणचीं दोन वर्सां इंग्लंडांत आनी अमेरिकेंत राबितो केलो.अमेरिकेंत ताणें अणुबॉंब निर्मितीच्या प्रकल्पांत अणुबॉंबाच्या क्रियाप्रवर्तनाचे मुळावे अवस्थेविशीं मोलादीक कार्य केलें.विद्यार्थी आसतना पृश्ठताणाविशीं ताणें केल्ल्या सैध्दांतिक आनी प्रायोगिक संशोधनाखातीर ताका कोपेनहागेन अॅशकॅडेमी ऑफ सायन्सीसचें भांगरापदक मेळ्ळें.डॉक्टरेटखातीर ताणें ‘धातूंचो इलेक्ट्रॉन सिध्दांत’ ह्या विशयाचेर प्रबंध सादर केल्लो.

मॅंचेस्टरांत ताणें आल्फा किरणांच्या शोशणाविशीं पयलीं संशोधन केलें आनी उपरांत रदरर्फोर्ड हाच्या अणुकेंद्राच्या सोदावरवीं आणवीय संरचनेच्या अभ्यासाक सुरवात जाली.त्या काळांत सैध्दांतिक भौतिकशास्त्रांत मुखेल सुवातीमेरेन पाविल्ल्या माक्स प्लांक हाच्या पुंज सिध्दांतांतल्या संकल्पनांचो उपेग करून बोर हाणें आणवीय रचणुकेचें प्रतीमान १९१३त येशस्वीपणान मांडलें.ह्या प्रतीमानाक ‘बोर अणू’ अशें म्हण्टात.बोर हाणें अणुकेंद्रा भोंवतणच्या ‘थीर’स्थितींतल्या इलेक्ट्रॉनांचे गतीच्या विवरणाखातीर रूढ यामिकीचो उपेग गृहीत धरिल्लो.पूण हातूंतले एके स्थितींतल्या दुसरे स्थितींत जावपी संक्रमणाचें वर्णन करपाखातीर पुंज सिध्दांताची गरज आशिल्ली.हे खेरीज रूढ,विद्युत,गतिकीच्या आदारान प्रारणाच्या उत्सर्जनाचें स्पश्टीकरण दिवप शक्य नाशिल्लें.एके थीर स्थितींतल्या दुसरे थीर स्थितींत जावपी संक्रमणां आनी गतीचे वेगवेगळे हरात्मक घटक हांचेभितर एके तरेचें व्यापक सारकेंपण आसा,अशें बोर हाका जाणवलें.

हें सारकेंपण अशा स्वरूपाचें आसा- ताणें मांडिल्लो वर्णपटाविशींचो सिध्दांत हो रूढ प्रारणा सिध्दांतांचें व्यापकीकरण आसा, अशें ताका