आसता. खंयच्या नखेत्राचेर जल्म जाला हाका ह्याच कारणाकलागून म्हत्व आसा.
3) होरा : ह्या स्कंधांत मनशाच्या जल्मकाळाच्या गिऱ्यांचे स्थितीवयल्यान ताच्या जिवीतांतल्या सगळ्या सूखदुख्खांचो विचार थरयतात हो विशय हातूंत आस्पावता. हाकाच जातक स्कंध म्हमटात.
जातस्कंधांत 12 भाव, 12 राशी, 27 नक्षत्रां, 9 गिरें हांचो एकवटीन विचार करुन फलादेश सांगतात.
12 भाव, 12 राशी, 27 नक्षत्रां, 9 गिरें हांच्या फलादेशाचे भुमिकेंतल्यान जी म्हायती विचारांत घेतात ती कोश्टकरुपान मांडटात. गिऱ्यांच्यो जल्म कथा विज्ञानीक भुमिकेंतल्यान मांडिल्ल्यो आसात. आनुवंशीक प्रभावान कोणाय मनशाचें व्यक्तीमत्व घ़डटा. ग्रहांभायल्या वस्तुच्या प्रभावान परिस्थिती घडत आसता. ह्या दोगांचोय संकलीत परिणाम म्हणजेच मनशाचो जीवीत प्रवास.
पूर्व प्ररब्ध, अनुवंशीकता हांचे जोडीक गिऱ्यांचे शूभ आनी अशूभ परिणाम मनशाचेर जायत आसतात. ह्या परिणामांक लागूनूच दर एका मनशाच्या जल्मकाळांतले गिऱ्यांचे स्थितीवयल्यान त्या मनशाचो स्वभाव, शरीराची घडणूक, त्. मनशाची अवतिकाय ह्यो गजाली दिसतात. गिऱ्यांची स्थिती जशी जशी बदलता ते प्रमाण त्या मनशाच्यो बऱ्यो- वायट वतिकायो जातात. हाचो विचार फलज्योतीश शास्त्रांत जाता. पूण येवपी बदल मनीय यत्नांनी बदलपाक शकता.
सुर्वेक राजे- राज्य पावसाविशीं बी भविश्या सांगतालें. मनशाची पयली कुंडली केली ती रामाची उल्लेख रामायणांत (18.8.9) आसा. कृष्णाचे भविष्य नंद घरा गर्गचार्यान सांगिल्ल्याचो उल्लेख भागवतांत(10.8) मेळटा. बुध्दाच्या जल्माउपरांत बालगौतमाचें भविश्य सांगतना “हो भुरगो जगाक मोलादीक अशें धर्मगिन्यान दितलो” अशें विद्वानांनी सांगिल्लें.
देश- राजा जावं हेर भौशीक समाजाच्या संबंदांतल्या भविश्य कथानक मोदीनीय भविश्य कथन म्हणून वळखतात.
रामायण, महाभारत, भागवत ह्या ग्रंथांत ज्योतिः शास्त्राकडेन संबंद आशिल्लें योग, वार, तिथी, नखेत्र हांचो उल्लेख आयिल्लो आसा. फलादेशाचो संदर्भ आशिल्लेय उल्लेख मेळटात. ह्या ग्रंथांत नखेत्रांचेर मुखेलपणान भर दिल्लो आसा. महाभारतांत कालगमनेच्या संदर्भातय व्यापक विचार केल्लो आसा. वनपर्वात विस्तारान विवेचन केलां. तशेंच शांतिपर्व, उद्योगपर्व, अनुशासन पर्व, शल्यपर्व, भीष्मपर्व, हातूंतूय ज्योतीश संदर्भ आयिल्लें आसात.श्रीमदभागवताच्या पंचम स्कंधांत ज्योतीश विवेचन वाचपाक मेळटा. हातूंतल्यान 21 ते 24 अध्यायांनी ज्योतिश्र्वक्रवर्णन, कालचक्रवर्णन, ग्रह नक्षत्राची स्थिती आनी हेर म्हायती वाचपाक मेळटा.
कालनिर्णय : व्यक्तिच्या भविश्य कथनांत ताका येवपी कालखंड खंयचो आनी कसो ह्या विचारांखातीर कालनिर्णय ज्योतीशाक म्हत्वाचें मानतात. आमच्या पोरण्या ज्योतीश ग्रंथात कालनिर्णयाखातीर पत्रिकेप्रमाण दशा पद्दतीचेर भर दिल्लो आसता. ज्या काळांत ज्या गिऱ्यांची दशा चालू आसता त्या गिऱ्यांचे जल्मपत्रिकेंतलें बगळें विचारांत घेंवचे आनी तो दशाकाल कितें फळ दितलो हाचो विचार करचो. बृहतपाराशरी आनी लघुपाराशरी ह्या ग्रंथांत दक्षाविचार विस्तारान मांडिल्लो आसा. अश्टोत्तरी दशा 108 वर्सा आयुश्य मतींत धरुन), विशोत्तर दशा (120 वर्सा आयुश्य मतींत धरुन) आनी योगिनी महदशा (36 वर्सा एक चक्र मतींत धरुन) अशें तीन प्रकार आसात. विशोत्तरी दशा चड प्रमाणांत आसा.
दिनवर्ष पध्दती : इंग्लिशींत हाका PROGRESSSION म्हणटात. ही पद्दत अस्तंती राश्ट्रांनी चड प्रचारांत आसा. जल्म दिसाउपरांतच्या दर एकादिसाची कुंडली ही जल्माउपरांतच्या दर एका वर्साची कुरू. एक दीस हो एक वर्सासमान मानतात. देखून हाका दिनवर्ष पद्दत अशें मराठींत म्हणटात.
परिभ्रमण पध्दती : कै. जीवनरावजी चिटणीस हाणें ही पद्दत प्रचारांत हाडली. पं. राम नारायण हाणें आपल्या ग्रंथात हिचो व्यापक विचार केला.
हे पद्दतींत दर का गिऱ्याचो परिभ्रमण काळ मानिल्लो आसा. त्या अनुरोधान त्या गिऱ्यांचें बारा राशींतलें परिभ्रमण पूर्ण करतात अशें मतींत धरुन त्या खाशेल्या काळाचें दाखयल्लें फळ विचारांत घेतात. हें फळ दाखोवप विचारांत घेतना- 1. जल्मलग्न कुंडलीत ह्या खंयच्या स्थानांतल्यान इश्टाकालीन गिऱ्यांचें परिभ्रमण चालूं आसा? 2.जल्मकाळांतल्या कुंडलींतल्या गिऱ्यावांगडा इश्टकालीन गिऱ्यांचे खंयचे योग जातात? 3. इश्टकालीन कुंडलींत इश्टकालीन गिरे खंयच्या स्थानांत आसात? 4. इश्टकालीन गिऱ्यांचे एकामेकांकडेन खंयचे योग जातात? ह्या चवगांयचोय विचार करुन शूभ आनी अशूभाचो फलादेश मांडटात.
राशि-नक्षत्रगोचर : पयलींच्या काळापसून ह्यो पद्दती प्रचारांत आसात. जल्मलग्नाची राशी वा जल्मकाळांतल्या चंद्राची राशी हांचेपसून इश्टकालीन गिऱ्यांचे स्थान खंयचे राशीर आसा हें पळोवन ताचेप्रमाण इश्टकालाच्या शूभ आनी अशुभत्वाचो विचार करतात तें राशी गोवर. जल्मकाळाच्या वेळार ज्या नक्षत्रांत चंद्र आसा त्या नक्षत्रापासून दर एका नक्षत्राचें फल विचारांत घेवंचे. ही मांडावळ अशी-
जन्मसंधाध्दि पत्क्षेमः प्रत्वर: साधकस्तधा । नौधनो मित्रवर्गश्च परमो मैत्र एवच ।।
पयलें उत्पतिकार, दुसरें संपत्ती, तिसरें विपत्ती, चवथे क्षेत्र, पांचवें प्रमाण्ड, सवें साधक, सातवें मृत्युदायक, आठवें इश्ट आनी णववें जिवाभावाचो इश्ट हे प्रमाण 27 नक्षत्रांनी क्रमान विभागणी करची. भोंवडेंत गिरो खंयच्या नक्षत्रांत आसा हे पळोवन ताच्या आदारान फलादेश सांगतात.
ताजिक पध्दती : बलभद्र ज्योतीशान आपल्या “हायनरत्न” ग्रंथात हे पद्दतीची माहिती दिल्या. यवनाचार्यान वर्षफलादेश जाणपाचें. हें शास्त्र मूळ फारसी भाशेंत रचलें नी ते उपरांत तें संस्कृत भाशेंत रचलें. यावनी देशांतल्यान ही पद्दत भारतांत आयलीं. हे पद्दतींत फलादेश पळयतना पल्या आयुश्यांतल्या ज्या वर्साचो फलादेश पळोवपाचो आसा त्या वर्साच्या सुरवातीच्या काळाची लग्न कुंडली मांडून त्या वयल्यान फलनिर्णय करचो. हे कुंडलीक वर्ष प्रवेश लग्नकुंडली अशेंय म्हणटात.
रमलविद्या : फांशे तयार करुन त्या फाश्यांच्या आदारान तयार जावपी आकृतायेवयल्यान भविश्य सांगतात. रमलविद्या मुसलमानी राजवेवस्थेंत चड प्रचारांत आशिल्ली. तांचेकडल्यान भारतीयांनी ही विद्या घेतली.
हस्तुमद्रिक शास्त्र : कुंडली मांडून जे प्रमाण फलादेश सांगतात ते प्रमाण मनशाचो हात आनी ताचेवयल्यो रेशा, उंचसकयल भाग हांच्या आदारान सांगिल्लो फलादेश म्हणजे हस्तमुद्रिक शास्त्र.
