Page:Konkani Viswakosh Vol2.pdf/79

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
This page has not been proofread.

पिकविक पेपर्सा उपरांत ताचे साहित्यनिर्मणेक नवो चंवर आयलो.एका फाटोफाट एक अशो पाँच नवलिका तशेंच विंगड विंगड कथा,निबंद,रंगमाचयेखातीर साहित्य आनी साबार नाताल पुस्तकांताणें बरयलीं.तातूंतलें ‘अ क्रिसमस कॅरल’ ही संवसारीक पावंड्यावयली साहित्यकृती. ताच्यो हेर उल्लेख करपासारक्यो कादंब-यो अशो- ऑलिव्हर टविस्ट (१८३७-३९),निकोलस निकलबी (१८३८-३९),द ओल्ड क्युरिऑसिटी शॉप(१८४०-४१),बार्नबी रज् (१८४०-४१),डॉबी अॅसण्ड सन (१८४६-४८),डेवीड कॉपरफिल्ड (१८५०-आत्मकथात्मक नवलिका),ब्लीक हाऊस (१८५२-५३),हार्ड टायम (१८५४),लिटल डॉरिट (१८५५-५७),अ टेल ऑफ टू सिटीस (१८५९),ग्रेट एक्स्पॅक्टेशन (१८६०-६१),अवर म्युच्युअल फ्रॅंड(१८६४-६५).तेभायर ताची द मिस्टरी ऑफ अॅॅडविन ड्र्ड ही नवलिका अर्दकुटी उरली.

ताच्या लिखाणांतल्यान तत्कालीन समाजीक परिस्थिती, नितीमुल्यां तशेंच व्यक्ती आनी समाज हांचे मदली तफावत नदरेंत भरता. वाचप्याच्या भावविश्वाचेर पकड दवरप हें डिकन्साच्या येसाचें मूळ,ताचें साहित्यीक विश्व आनी नीज जीण हांचेमदीं लागशिल्लें नातें आसा.ओडलायणी शैली, पिकाळ प्रतिकात्मक भास आनी संवसाराचें बारिक निरिक्षण हातूंतल्यान जें रसरशीत व्हांवतें अणभव विश्व तो उबें करता,ताका तुळा ना.निखटे कथावस्तुचे घटसाणीचेर आदन दवरी नासतना पुराय साहित्यकृतींतल्यान एक जिनसी आशय घनता पातळावपांत डिकन्साचो हात धरपी थोडेच लेखक आसताले.

ताचींनितिमुल्यां खुबशीं किरिस्तांव धर्माच्या पारंपारीक मुल्यांकडेन नातें जोडपी आशिल्लीं. सकयल्या थरांतल्या मनशांचें प्रतिनिधीत्व करचे परस तो व्हिटोरियन मध्यमवर्गीयांचो प्रतिनिधी आशिल्लो.आपले नाट्यमय भाशेन आनी नदरेंत भरसारकें प्रतीक दरेका बरपांत केळोवन ताणें आपले साहित्य कृतीक खाशेलीतांक आनी संरचनात्मक एकवट मेळोवन दिला. -डॉ.किरण बुडकुले


डिझरेली,बेंजामिन: (जल्म:२१ डिसेंबर १८०४, लंडन; मरण: १९ एप्रिल १८८१,ह्युअंडन).

इंग्लंडाचो एक नामनेचो पंतप्रधान आनी मुत्सद्दी.इंग्लीश साहित्यांत कादंबरीकार म्हणुनूय ताची नामना आसा.ताचो बापूय आयझाक डिझरेली हो नामनेचो समीक्षक आनी इतिहासकार आशिल्लो. ताचो ग्रंथसंग्रह खूब व्हड आशिल्लो.ज्यू म्हणून आपल्या भुरग्यांक त्रास जावंचो न्हय देखून ताणें पुराय घराण्यासयत किरिस्तांव धर्म आपणायलो. बेंजामिनान घरचे घराच ग्रंथ संग्रहाचो फायदो घेवन आपलें गिन्यान वाडयलें.फुडें ताणें कायद्याचो अभ्यास करून कांय दीस वकिलीय चलयली.कांय काळ ताणें ‘मरे’ हे नामनेचे प्रकाशन कंपनीवतीन एक वर्तमानपत्र चलयलें.उपरांत ताणें ‘व्हिव्हियन ग्रे’(१८२६)नांवाची कादंबरी बरयली.तिचेर खूब टिका जाली. तिका कंटाळून तो १८२८-३१ ह्या काळांत भोंवडेक गेलो.ह्याच सुमाराक ताणें ‘द यंग ड्यूक’ (१८३१),’द प्रॅझॅंट क्रायसिक एक्झामिण्ड’ (१८३१),व्हॉट ईझ ही?’(१८३३),’व्हिंडिकेशन ऑफ द ब्रिटीश कॉन्स्टिट्युशन’ (१८३५),’कॉंटारीनी फ्लॅमिंग’ (१८३२) आदी पुस्तकां बरयलीं. ताचीं कांय उल्लेख करपासारकीं पुस्तकां अशीं- व्हिव्हियन ग्रे (१८२६),व्हेनिशिया(१८३७), हेंरिटा टॅंपल (१८३७),कॉनिग्ज्बी (१८४४),सिबिल (१८४५). उपरांत तो राजकारणांत पडलो. पयल्यो कांय वेंचणुको हारून १८३७त तो टोरी पक्षावतीन पार्ल्मेंटांत वेंचून आयलो. ह्याच वर्सा तो आपले परस १२ वर्सांनी व्हड आशिल्ल्या विनडम ल्युईस हे बायलेकडेन लग्न जालो.

राजसत्ताघट आसची आनी धर्मीक राजकारणांत मानाची सुवात मेळची अशें ताचें मत आशिल्लें. १८५२त तो टोरी पक्षाचो मुखेली म्हणून कॉमन्सांत वेंचून आयलो.त्याच वर्सा ताका लॉर्ड डर्वी हाच्या मंत्रीमंडळांत अर्थ मंत्र्याची सुवात मेळ्ळी. १८६०त तो प्रधानमंत्री जालो.पूण कांय तेंपाभितर ताचो पक्ष वेंचणुकेंत हारलो.काळांतरान टोरी पक्षाचें मताधिक्य आशिल्लें संसदेंत तो प्रधानमंत्री जालो.१८७६ वर्सा राणयेन ताका १८७६ अर्ल ऑफ बिकन्सफिल्ड ह्या नांवाचें उमरावपद दिलें.आपले १८७४-८० हे कारकिर्दींत ताणें जायतीं म्हत्वाचीं विधेयकां मान्य करून घेतलीं.तातूंत्लें १८७४ फॅक्टरी अधिनियम आनी १८७८ ची गरिबांखातीर केल्ल्या कायद्यांतली दुरुस्ती हें म्हत्वाचें विधेयक आशिल्लें.तेभायर ताणें सुएझ कानालाचेर ब्रिटनाचो अधिकार उरचो देखून इजिप्ताच्या खेदिवा कडल्यान भरपूर शॅर्स विकते घेतले; व्हिक्टोरिया राणयेक भारताची सम्राज्ञी हो किताब दिलो.रशियेन भारताचे वायव्येकडेन बळिश्ट जावंचें न्हय देखून फावो ते उपाय घेतले आनी प्रिन्स बिस्मार्कच्या आदारान बर्लिन परिशदेंत वांटो घेवन भोवमानान तह घडोवन हाडलो.

राजकारणांत ताणें जायत्यो सुदारणा केल्यो. आर्विल्ल्या कन्झर्वेटीव पक्षाची निर्मिती ताणेंच केल्ली.

फुडें १८८० चे सार्वत्रिक वेंचणुकेंत ताचो पक्ष हारलो.ग्लॅडस्टनच्या हातांत सुत्रां दिवन तो १८८०त ह्युअंडनाक रावपाक गेलो आनी थंयच स्वासनलिकेच्या दाहान ताका मरण आयलें. -कों.वि.सं.मं.


डिझ्नी लॅंड: अमेरिकेंतल्या कॅलिफोर्निया राज्यांतल्या अॅ नाहीम नगरांत आशिल्लें एक अदभूत नगर. लॉस अॅंरजेलीसाचे आग्नेयेक सुमार ३५ किमी.अंतराचेर हें नगर आसा. १९५५त नामनेचो व्यंगचित्रपट निर्मातो वॉल्ट डिझ्नी हाणें हें नगर उबारिल्लें.ह्या नगराचें क्षेत्रफळ ६४.७५ हॅक्टर आसा. हांगा अप्रूप आनी धाडसी कथांतल्यान वर्णन केल्लीं काल्पनीक थळां आनी मनीस साकार केल्यात.ह्या नगराचे मुखेल विभाग अशे आसात- ‘फाल्यांची नगरी’ हातूंत भविश्यांतल्या जगाची