Page:Konkani Viswakosh Vol2.pdf/27

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
This page has not been proofread.

झांझिबाराच्या अध्यक्षांचे परवानगेन अध्यक्षान नेमणूक केल्ले झांझिबाराचे २० मेरेन वांगडी असतात.

थळाव्या शासनाखातीर टांगानिकाचे १७ आनी झांझिबार आनी पेंबा हांचे ३ विभाग केल्ले आसात.नगरपालिका,नगरमंडळां आनी जिल्हे वा प्रादेशिक मंडळ हांचेकडेन थळावें शासन आसता.थळावे कर,परवाने,अनुदान हांचेर ह्या मंडळांचो कारभार चलता.मुळावें शिक्षण,शेती,बाजार,जंगल,पशुसेवा,भलायकी,उदका-पुरवण आनी थळावें दळणवळण हें सगळें हीं मंडळां पळयतात.

न्यायालयांचेर पयल्या,दुस-या आनी तिस-या व र्गांचे न्यायाधीश आसतात आनी तांकां दिवाणी तशेंच फौजदारी अधिकार आसतात.ते कारभारी अधिकारीय आसूं येतात.उच्च न्यायालयांत आनी इस्ट आफ्रिकन अपील कोर्टाकडेन अपील करुं येता.झांझिबार आनी पेंबांत मुस्लिम न्यायालयां,लग्न,घटस्फोट,वारसो हक्क हांकां न्याय दितात.

अर्थीक स्थिती-वाख,काजू आनी लवंगां हांचे संवसारीक पुरवणेचो व्हड वांटो ह्या देशाकडेन आसा.टांझानिया शिलिंग हें थंयचें अधिकृत चलन.टांझांनिया हो शेतकी देश आसून ९०% लोक शेतीवडीचेर आदारुन आसतात.मको,तांदूळ,ज्वारी हीं थंयचीं मुखेल अन्नपिकां आसात.झांझिबार आनी पेंबांत तांदूळ,केळीं,कड्डण,मको आनी ज्वारी हीं मुखेल अन्नपिकां आसात.दोनूय जुंव्यांचेर नाल्ल हें म्हत्वाचें पीक आसा.दूद,मास,कातडें ह्या रुपांनी राश्ट्रीय संपत्तेंत मोलादीक भर पडटा.न्हंयो,तळीं,दर्या हांची नुस्त्यासंपत्तीय खूब आसा.

टांझानियाचो सुमार १२% प्रदेश रानाखाला आसा.मॉहोगनी,पोडोकॉर्पस,कापराचीं झडां,सागवान हे म्हत्वाचे रुख आसात.दक्षिणेंकडेन आनी व्हिक्टोरिया तळ्यांचे उदेंतेक भांगर मेळटा.ज्वालामुखींच्या फोंडांनी हिरे मेळटात.अस्तंत भागांत कथील आनी टंगस्टॅन आसा.मध्य आनी उदेंत भागांत अभ्रक आसा.दक्षिण भागांत शिंशें,तांबें,रुपें आनी भांगर मेळटा.नैर्ऋत्य भागांत कोळसो आनी लोखण हांचे व्हड सांठे आसात.चुनखडक,जिप्सम,मीठ,केओलीन,फॉस्फेट हे किनारी आनी तळ्यांच्या प्रदेशांनी मेळटात.कांय सुवातींनी टांझानायट आनी हेर मोलादीक खडे मेळटात.

पानगानी न्हंयेवयलें हाले आनी पानगानी फॉल्स ४१,२०० किवॉ.चीं जलविद्युतकेंद्रां आनी दारेसलामचे ३०,४०० किवॉ.चीं औश्णिक केंद्रां हीं दारेसलाम हांगा आनी मोरोगोरो हांकां वीजपुरवण करतत.किडाटू हें २०० मेवॉ.उत्पादनाचें नवें केंद्र.टॅनझॅम ह्या १,७२८ किमी.च्या तेलनळावरवीं झांबियाक खनीज पदार्थ निर्यात जातात.

दारेसलामांत अन्नपदार्थ,मद्यां,कापड,जोतीं,तेलशुध्दी,रबर,शिमीट,मोटारीचे भाग जोडप;टांगांत वाखाचो दोर,फर्निचर,अन्नप्रक्रिया,सारीं;आरुशा आनी मोशी गांवांनी अन्नपदार्थ,पेयां,कापड आनी फर्निचर;म्वांझांत अन्नपदार्थ,पेयां आनी कापड हे उद्देश चलतात.उद्देगीक उत्पादनाचो ९५% भाग देशांतल्या देशांतूच खपता.झांझिबारांत पोतयो,राजू,शाबू,शिंपल्यो,हतयादांत आनी एबनीवयलें नक्षीकाम,धातूकाम हे उद्देग आसात.तशेंच अॅल्युमिनियमाचीं आयदनां,विटो आनी नळे,रासायनिक पदार्थ,शेंद-यो,कंवच्यो,खिळे,कातडी सामान,रंग,कॉंक्रीट,वस्त-यांचीं पातीं,रबराच्यो वस्तू,धातूच्या पत्र्याच्यो वस्तू,किटकनाशकां ह्या वस्तूंची निर्मिती जाता.

१९६६ वर्सा इस्ट आफ्रिकन करन्सी बोर्डाबदला बॅंक ऑफ टांझानियाची स्थापणूक जाली १९६७ वर्सा सगल्या बॅंकांचें राश्ट्रीयीकरण जालें.उपरांत नॅशनल बॅंक ऑफ कॉमर्स,पिपल्स बॅंक,रुरल डॅव्हलपमेंट बॅंक,इन्वेस्टमॅंट बॅंक आनी टांझानिया हाउसींग बॅंक ह्यो बॅंको आयल्यो.ध नॅशनल इन्शुरन्स कंपनी,ध नॅशनल पेओव्हिडंट फंड,ध टांझानिया पोस्ट ऑफिस,सेविंग्स बॅंक,ध पर्मनंट हाउसींग अॅंड फायनान्स कंपनी,ध टांझानिका डव्हॅलपमॅंट फायनान्स कंपनी,ध नॅशनल को-ऑपरेटीव्ह बॅंक,ध नॅशनल डव्हॅलपमॅंट क्रॅडीट एजन्सी आनी नॅशनल लॉटरीस हांचेवरवीं अर्थीक गरजो भागोवप जाता.सगळे कर मध्यवर्ती सरकार वसूल करता.

१९६७ वर्सासावन भौशीक क्षेत्राचें म्हत्व एकदम वाडलें.बॅंको,आयात-निर्या कंपन्यो,गिरण्यो आनी अन्न-उत्पादनाचे वेवसाय हांचें राश्ट्रीयीकरण करपाची कार्यावळ नेटान सुरू जाली.१९७०-७१ वर्सा टांझानियाचें राश्ट्रीय विकास म्हामंडळ,पर्यटन म्हामंडळ,शेती आनी अन्न म्हामंडळ,च्या प्राधिकरण,वीजपुरवण कंपनी,वेपार म्हामंडळ हांचेर व्हड भांडवली खर्च केलो.

टांगानिका स्वतंत्र जातकच १९६१ वर्सा तिचें इस्ट आफ्रिका कॉमन सर्व्हिसीस ऑर्गनायझेशन हातूंत रुपाम्तर जालें.१९६७ वर्सा केनया,युगांडा आनी टांझानिया हांच्या मुखेल्यांची,कांपाल शारांत एक कबलात जाली आनी इस्ट आफ्रिकन कम्युनिटी ही संघटणा अस्तित्वांत आयली.हे संघटनेचीं पांच मंडळां आसात.कॉमन मार्केट काउन्सील,कम्युनिकेशन्स काउन्सील,इकॉनॉमीक कन्सल्टेटीव्ह अॅंड प्लॅनिंग काउन्सील,फायनान्स काउन्सील आनी रिसर्च अॅंड सोशल काउन्सील.रेल्वे,बंदरां,विमानमार्ग आनी पोस्ट-टेलिकम्युनिकेशन्स हांचीं म्हांडळां एका सम्चालक मम्डळाच्या नियंत्रणाखाला वेपारी तत्त्वाचेर कार्य करतात.

टांगानिका आनी व्हिक्टोरिया तळ्यांतल्यान जावपी उदकायेरादरीक लागून केनया,युगांडा,झाईरे,बुरंडी आनी झांबिया ह्या देशांकडेन संपर्क जोडूंक मेळटा.दारेसलाम हें मुखेल बंदर आसून टांगा आनी मटवारा (मिकींदानी) हीं बंदरां अनुक्रमान चड करून वाख आनी काजू हांचे निर्याती खातीर आसात.म्वांझा हें व्हिक्टोरिया तळ्याम्तलें बंदर आसा.

ईस्ट आफ्रिकन अॅरवेस कॉर्पोरेशन वतीन राश्ट्रीय आनी आम्तरराश्ट्रीय हवाई येरादारी जाता.दारेसलामांत मुखेल आंतरराश्ट्रीय विमानतळ आसून १९७१ त किलीमांजारोंता आनी १९७३ त पेंबावर आंतरराश्ट्रीय विमानतळ बांदल्यात.देशांत सुमार २० विमानतळ आनी सुमार २०० धांवपट्ट्यो आसात.झांझिबाराक एक विमानतळ आसा.

लोक आनी समाजजीण-इ.स.पयलीं १००० च्या अदमासाक बुरुंगी,गॉरॉवा,इराक्क आनी अम्बुगू हे कुशायटिक इथिओपियांतल्यान येवन हांगाचे सड्यावयले प्रदेश आनी गांवांत पातळ्ळे.फुडल्या शेंकड्यांत अस्तंतेकडल्यान आनी नैर्ऋत्येकडल्यान आयिल्ले बांटू भाशीक चडशे शेती करपी आनी लोखणी हत्यारां वापरपी आशिल्ले.ल्हव ल्हव करुन तांच्यो चालीरिती,समाजवेवस्था आनी भाशा स्थिरावल्यो.सुकुम,न्याम्वेझी,हेहेत न्याकुसा,हाया चग्गा,गोगो,हा,अङोनी,न्याकुस,याओ अशे विंगड विंगड टोळयांचे लोक हांगा आसात.लुओ,टाटोगा आनी मसाई ह्या नायलोटिकांचो वेगळोच गट आसा.ह्या मूळच्या आफ्रिकी लोकांवांगडा हांगा आशियाई आनी युरोपी लोक आसात.आशियाई लोकांभितर इस्माइली,बोहरा,शीख,पंजाबी,जैन आनी गोंयकार आसात.हातूंत