घेतलो.
सुर्वेक अलेक्झांडराचो उद्देश फकत इराणी सैन्याचो विध्वंस करप होच जावन आशिल्लो. पूण एक सारक्या मेळत राविल्ल्या जैतांक लागून साम्राज्य स्थापनेची ताची इत्सा वाडीक लागली. तेचपरी तें साम्राज्य सासणाचें तिगून उरचें म्हूण जिखिल्ल्या प्रदेशांक आपपलो धर्म आनी रिती-रिवाज, चाली तशेंच कांय राश्ट्रीय संस्थाय राखूंक ताणें परवानगी दिली. आपल्या नांवाचीं सोळा ‘अलेक्झांड्रिया’ नगरां ताणें बांदलीं.
इराणी आनी ग्रीक लोकांचें संघटन करचे खातीर आपूण स्वता डरायसचे धुवे कडेन लग्न जालो आनी आपल्या वांगडच्या हेर सेनाधिकाऱ्यांक लेगीत इराणी बायलां कडेन लग्न करपाचो आग्रो करपाक लागलो. इराणी घोडेस्वरांचे पंगड तयार केले. आपूण स्वता इराणी भेस घालपाक लागलो. इराणी लोक राजाक देव मानताले तसोच सगळ्यांनी आपल्याक मान दिवचो, आपल्याक साश्टांग नमस्कार करचो असो प्रचार ताणें सुरू केलो. कांय मॅसिडोनियन सैनिकांक हें पटलेंना. तांणी अलेक्झांडराआड कट रचलो. तो कट उक्ताडार आयलो आनी ताणें कट करतल्यांक मर्णाची ख्यास्त दिली. इ. स. पयलीं 328 वर्सा ताणें बॅक्ट्रिया आनी ताचे उत्तरेचो सॉग्डिआना हे प्रदेश जिखले. थंयचे राजकुंवरी कडेन लग्न जालो आनी उपरांत हिंदुकुश हुंपून इ. स. पयलींच्या 327, मे म्हयन्यांत भारताचेर घुरी घाली.
भारतांतल्या थोड्या राजांनी अलेक्झांडराक फाटबळ दिलें. पंजाबांत त्या काळांत कांय ल्हान राजसत्ताक राज्यां आनी कांय गणराज्यां आशिल्लीं. तांणी आपली स्वतंत्रताय राखपाखातीर व्हडा शौर्यान झूज दिलें आनी मागीरूच अलेक्झांडराक फुडें सरपाक वाट मेकळी जाली. ताच्या शौर्याच्यो कथा त्या वेळार ग्रीक लेखकांनी बरोवन दवरल्यात.
अलेक्झांडरान काबूल न्हंयचे देगेर दोन सेनापतींक बरेंच सैन्य दिवन पुष्कलावती राजाचेर धाडलें आनी आपणे स्वता कुनार, पंजखोर आनी स्वात न्हंयांच्या देगणांतल्यान चाल केली. थंय ताका अस्पेसिऑय आनी असरकेनॉय (अश्वक) ह्या दोंगरांनी रावपी पंगडां कडेन झुगचें पडलें. ह्या झुजांत अलेक्झांडर जखमी जालो आनी तिडकी भितर ताणें थंयच्या सगळ्या लोकांची कत्तल करपाचो हुकूम दिलो.
सिंधू न्हंय हुंपून तो तक्षशिलेक पावलो. तक्षशिलाचो राजा आंभी ताका शरण आयलो. पूण झेलम आनी चिनाब हांच्या मदल्या वाठाराचेर राज्य करपी पोरस राजान ताका प्रतिकार केलो. दोगांयमदीं झेलमच्या कांठार आकांत झूज पेटलें. पोरसाची पराभव जालो. अलेक्झांडराक भारतीय झुजाऱ्यांच्या शौर्याचो थाव लागलो. पोरसासारको शूर झुजारी आपलो पालवी आसल्यार चड बरें जातलें ह्या हेतान अलेक्झांडरान ताचें राज्य ताका परत दिलें आनी ते भायर आनीकय 15 गणराज्यांचो मुलूख ताचे सुवादीन केलो.
मागीर तो बिआस न्हंयचे वटेन फुडें सरलो. वाटेर ताका ग्लौकनिकॉय आनी कथईऑय (कठ) ह्या गणराज्यांकडेन झुजचें पडलें. अलेक्झांडरचे सैनिक बिआस न्हंय फुडें वचपाक तयार नाशिल्ले. बिआसाफुडें गेल्यार तांकां नंद राजाच्या विशाल सैन्याकडेन लडचे पडटलें आशिल्लें. नंद राजाच्या शौर्याची खबर ताका गुप्तहेरांवरवीं मेळिल्ली. ते भायर आठ-धा वर्सांच्या दिस-रात एकसारक्या झुजां उपरांत तांकां विसव जाय आशिल्लो. अलेक्झांडरान पोरस हाका झेलम आनी बिआस न्हंयमदल्या प्रदेशाचो अधिपती नेमून इ. स. पयलींच्या फेब्रुवारी 326 त परत वचपाचो निर्णय घेतलो.
अलेक्झांडर आयिल्ल्या मार्गान परत गेलो. झेलम आनी चिनाब न्हंयांच्या संगमा कडेन ताका मालव (मल्लॉय) आनी क्षुद्रक (ऑक्सिड्रकॉय) ह्या संघांकडेन लढाय करची पडली. मालवांच्या दरेका नगरांत ताका खर प्रतिकार जालो. आनीक एक नगर घेतना अलेक्झांडर जखमी जालो. त्या वेळार ताच्या तिडकल्या सैनिकांनी बायलां-भुरग्यांची क्रुर कत्तल केली.
इ. स. प. 325 च्या सप्टेंबरांत अलेक्झांडर सिंधु न्हंयच्या देगेवयल्या पाटल गांवांत पावलो. थंयच्यान नीआर्कसच्या हातासकयल कांय सैन्य दिवन ताका उदका मार्गान धाडलो आनी आपूण भूंयमार्गान बलुचिस्तांनातल्यान इराणांतल्या स्यूसा हांगा इ.स.प. 324 वर्सा पावलो, स्यूसा हांगा ताका मरण आयलें.
अलेक्झांडर हो संवसारांतलो एक असादारण झुजारी आनी सेनामुखेली जावन गेलो. स्वदेशासावन हजारांनी मैल अंतरावेल्या अज्ञात प्रदेशांत ताणें खूब पराक्रम करून जैतां जोडलीं. पुराय ज्ञात जगाचें ग्रीस आधिपत्या सकयल एक राश्ट्र जावंचें अशी ताची उपाट इत्सा आशिल्ली. पूण ताच्या मरणाक लागून ती पुराय जालीना. तेन्नाची इराणी सुंदरी रॉक्सॅनास आनी डरायसची धूव बार्झिन ह्यो ताच्यो दोन राणयो आशिल्ल्यो. ताच्या मर्णाउपरांत रॉक्सॅनास हे ताचे बायलेन जल्माक आयिल्ल्या चल्याचें नांव अलेक्झांडरूच दवरलें.
अलेक्झांडरान भारताचेर केल्ले घुरयेक लागून भारताचो अस्तंत देशांकडेन लागींचो संबंद येवन वेपार आनी सांस्कृतीक संबंद सुरू जाले. अलेक्झांडरा वांगडा आयिल्ल्या सेनापतींनी आनी ग्रीक लेखकांनी बरयिल्ल्या ग्रंथां वेल्यान भारताची बरीच म्हायती अस्तंत देशांनी पावली आनी अशे तरेन भारताचे सिरिया, मॅसिडोनिया, इजिप्त ह्या देशांकडेन राजनीतीक संबंद सुरू जाले.
-कों.वि.सं.मं.
अलेक्झांडर, व्हिसेंतः (जल्मः एप्रिल 1898, सेवील-स्पेन; मरणः 14 डिसेंबर 1984, माद्रीद).
नामनेचे स्पॅनिश कवी. शिकप माद्रीद हांगा. हो कवी Generation of 1927 ह्या सोळाव्या आनी सतराव्या शतमानांतल्या स्पेन साहित्याची प्रेरणा घेतिल्ल्या तरनाट्या बरोवप्यांच्या पंगडांतलो आसा. दुयेंत आशिल्ल्या कारणान स्पेनच्या यादवी झुजावेळार तो झगडूंक शकलोना आनी पळूनूय गेलोना. ताका लागून फ्रँकोआड झुजपी प्रजासत्ताकवाद्यांच्या शेकाखाल आशिल्ल्या वाठारांत तो रावलो. स्पेनचें यादवी झूज सुरू जावंचे आदीं स्पेनचो सगळ्यांत व्हडलो साहित्यीक पुरस्कार मेळोवन लेगीत ताका ताचें साहित्य उजवाडपाक पांच वर्सां बंददी आशिल्ली. ताचें साहित्य अतिवास्तववादी (Surreal) अशें म्हणटात. ताच्या चडशा साहित्यकृतींचो फ्रेंच, जर्मन आनी इंग्लीश भाशेंत अणकार जाला.
ताणें बरयल्ली कांय मुखेल पुस्तकां अशीः- Espados como Labios (1939,Swords as Lips), Destruction of Love (1933), Passion of Earth (1935), Sombra del paraiso (1944, Shadow of Paradise), Historia sel Corazon (1954, Story of the Heart) आनी Dialogue del conocimiento (1974, Dialogues of Insight).
1974 त नोबेल पुरस्कारा खातीर ताच्या नांवाची शिफारस जाल्ली पूण स्पॅनिश राजकारणाक लागून ताचे नांव वगळ्ळें. इतलें आसुनूय 1977 त, मनशाची विश्वांतली आनी दिसपट्ट्या समाजांतली परिस्थिती आनी त्याच वांगडा झुजांमदल्या स्पॅनीश कवितेचे परंपरेचें पुनरुज्जीवन करपी सर्जनशील काव्यलेखना खातीर ताका साहित्या खातीर आशिल्लो नोबेल पुरस्कार फाव जालो. नोबेल पुरस्कार मेळटकच कांय दिसांनी स्पेनचो राजा, जुआंव कार्लूस हाणें ताका भेट दिली आनी Grand Cross of the Order of Carbs ||| दिवन ताचो भोवमान केलो.
-कों.वि.सं.मं.
अलेप्पीः केरळ राज्यांतल्या अलेप्पी जिल्ह्याचें मुखेल ठाणें. अस्तंते कडल्यान आनी उदेंते कडल्यान अरबी दर्याचें उदक भितर आयिल्ल्यान ‘वेंबनाड’ हें तळें तयार जालां. ह्या तळ्याच्या मदीं आशिल्ल्या भुशिराचेर अलेप्पी शार वसलां. क्षेत्रफळ 46.62 चौ.किमी. लोकसंख्या 169,934 (1981). कोचीनाचे दक्षिणेक 54 किमी. अंतराचेर आनी क्विलोन ह्या केरळांतल्या शारा सावन उत्तरेक 78 किमी. अंतराचेर आशिल्लें हें एक बंदर.
