हें झाड मूळचें दक्षिण भारतांतलें आसून ताचो प्रसार दर्यादेग्वयल्या आनी दोंगराचे देंवतेवयल्या सकयल्या भागांत विरळ रानांत दिश्टी पडटा. अस्तंत बंगाल, बिहार, मध्य बिहार, मध्य प्रदेश आनी उत्तर प्रदेशांतल्या खेड्यांनी ताची लागवड करतात. ताची साल करडी, चकचकीत आसून ताचेर खरबरीत आनी गळून पडपी खवळां आसातात. पानां सुंयक्त, एका फाटोफाट, समदली आनी 12- 30 सेंमी. लांब आसतात. दर एक दल भाल्यावरी, आयाताकृतीचें लांबशा तोंकाचें आसता. ह्या झाडाक नेमान ल्हान, धवीं व्दिलिगी वा एकलिंगी फुलां ऑक्टोबर ते डिसेंबर म्हयन्यांत येतात. हाका बियो आशिल्लीं फळां येतात. तीं तरणीं आसतना केंसाळ, 1.3 -2.00 सेंमी. व्यासाचीं आनी भितरलो गर सालिकडेन एकरुप जावन ती साल घट आनी सुरकुतिल्ली दिसता. बियो 2-3, काळ्यो, घट आनी चण्यायेद्यो आसतात.
रिठ्याची लागवड बियो वा रोंपे लावन करतात. हे पोरसांत सोबायेखातीरुय लायतात. रिठ्यांत सॅपोनीन हें द्रव्य आशिल्ल्यान ताचो उपेग शाब्बा सारको करतात. रेशमी, लोकरी आनी हेर तरेचे तलम कपडे धुवपाखातीर तेचपरी भांगर मोतयां हिरे आनी केंस नितळ करपाखातीर रिठ्याचो उपेग करतात. ताचें लांकूड जड आनी घट आसून तें गाड्यो आनी हेर वस्तू करपाखातीर वापरतात. ताच्या बियांचें तेल वखदी आनी फूल पुश्टीक आसून वीखबाद उणी करपी, संतंभद, ओंकारो हाडपी आसून ताची पूड तपकिरीवरी ओडल्यार दमो, उन्माद, अर्दशिशी हाचेंर गुणकारी थारता. -कों. वि. सं. मं.
रिक्टर, बर्टन : (जल्म: 22 मार्च 1931, ब्रुकलिन, न्यूयॉर्क). अमेरिकन भौतिकविज्ञ साय ह्या नव्या मूलकणाचो सोद एकाच वेळार पूण स्वतंत्रपणान लायिल्लेखातीर रिक्टर बर्टन आनी मॅसॅच्युसॅट्स इन्स्टिट्यूट ऑफ टेक्नॉलॉजीचो प्राध्यापक सॅम्युएल सी. सी. टिग हांकां नोबॅल पुरस्कार वांटून मेळ्ळो.
रिक्टंर हाणें मॅसॅच्युसेट्स इन्स्टिट्यूट ऑफ टॅक्नॉलॉजींतल्यान बी. एस्. (1952) आनी पीएच्. डी. (1956) ह्यो पदव्यो घेतल्यो. 1956-59 वर्सा तो स्टॅनफर्ड विद्यापिठांतल्या हाय एनर्जी फिझिक्स लॅबोरेटरींत भौतिकीचो संशोधन सहाय्यक आशिल्लो. उपरांत स्टॅनफर्ड विद्यापिठांत तो साहाय्यक प्राध्यापक (1959-63) आनी सहयोगी प्राध्यापक (1963-67) आशिल्लो आनी 1967 वर्सासावन प्राध्यापक आशिल्लो. स्टॅनफर्ड लिनिअर अँक्सिलरेटर सँटराचो तो 1982-84 ह्या काळांत तांत्रिक संचालक आशिल्लो आनी 1984 वर्सासावन संचालक आसा. जिनीव्हाच्या युरोपियन ऑर्गनायझेशन फॉर न्युक्लिअर रिसर्च (सर्न) हे संस्थेंतूय ताणें 1975-76 ह्या काळांत काम केलें.
नोबॅल पुरस्कारभायर रिक्टर हाका 1975 वर्सा ई. ओ. लॉरॅन्स पुरस्काराचो भोवमान मेळ्ळो. तो अमेरिकेच्या नॅशनल अँकॅडेमी ऑफ सायन्सीसचो वांगडी आसा. 1963-82 ह्या काळांत ताचे 150 परस चड संशोधनात्मक निबंद विंगड विंगड वैज्ञानिक नेमाळ्यांनी उजवाडा आयले. -कों. वि. सं. मं.
रिचर्ड्स, डिकिन्सन वुड्रफ : (जल्म: 30 ऑक्टोबर 1895, ऑरेंज (न्यू जर्सी); मरण: 23 फेब्रुवारी 1973, लेकव्हिल, कनॅक्टिकट).
अमेरिकन वैज. ह्दय – शलका तंत्र म्हळ्यार तपासपाखातीर काळजांत पोकळ नळये आकारचें उपकरण नीलेंतल्यान सारपाचें तंत्र आनी रक्ताभिसरण तत्राचें विकृतिविज्ञान हांचेविशींच्या संशोधनाखातीर रिचर्ड्स हाका आंद्रे फ्रिदरिक कूरनांद आनी व्हेर्नर फॉर्समन हांचे वांगडा 1956 चे शरीरक्रियाविज्ञान वा वैद्यक ह्या विशयाचो नोबॅल पुरस्कार वांटून मेळ्ळो.
1917 वर्सा ताणें योल विद्यापिठांतल्यान ए. बी. ची पदवी मेळयली. दोन वर्सां सैन्यांत काम करतकच ताणें कोलंबिया विद्यापिठाच्या कॉलेज ऑफ फिजिशिअन्स अँड सर्जन्स हे संस्थेंत शिक्षण घेवन शरीरक्रियाविज्ञानाची एम्. ए. (1922) आनी फुडें त्याच विद्यापिठाची एम्. डी. (1923) ह्यो पदव्यो घेतल्यो. 1923-27 ह्या काळांत न्युयॉर्कांतल्या प्रेसबिटिरीयन हॉस्पिटलांत नोकरी करतकच तो लंडनाक गेलो आनी थंयच्या नॅशनल इन्स्टिट्यूट फॉर मॅडिकल रिसर्च हे संस्थेंत सर हॅन्ऱी डेल हाच्या मार्गदर्शनाखाल यकृतांतल्या रक्ताभिसरणाच्या नियंत्रणाचेर एक वर्सभर संशोधन केलें. प्रेसबिटिरीयन हॉस्पिटलांतल्यान परतून येतकच रिटर्डसान फुफूस आनी रक्ताभिसरण शरीरक्रियाविज्ञानाविशीं हार्व्हर्ड विद्यापिठांतलो प्राध्यापक एल्. जे. हेंडरसन हाच्या मार्गदनाखाला संशोधन केलें. 1931 वर्सासावन न्युयॉर्कांतल्या बेल्व्हू हॉस्पिटलांत ताणें आंद्रे कूरनांद हाचे वांगडा काम सुरु केलें आनी 1940 वर्सा तांणी ह्दय – शलाका तंत्र विकसीत केलें. ह्या तंत्राचो सोद फॉर्समहाणें 1929 वर्सा लायिल्लो. पूण ताचो निदान करपाचो आनी उपचारांतलो उपेग रिचर्ड्स आनी कूरनांद हांणी प्रयोग करुन सिद्द केलो. 1941- 56 ह्या काळांत ह्या तंत्राचो प्रत्यक्ष उपेग करुन आघातजन्य अवसाद म्हळ्यार रगताच्या प्रव्हांत अचकीत इबाड जावपी शक्तिपात, जल्मतनाच काळजा विकृतीचें निदान, ह्रदपातासंबंदींचें शरीरक्रियाविज्ञान, वखदांचो काळजावयलो परिणाम, चड तेंपाच्या (Chronic) ह्रदय आनी फुफूस विकारांनी तांच्या कार्यांत जावपी इबाडांचे वेगवेगळे प्रकार आनी तांचेवयले उपचार हे संबंदीं रिचर्ड्स हाणें अभ्यास केलो. इ. स. 1945 वर्सा रिचर्ड्साची कोलंबिया विद्यापिठांत वैजकीचो प्राध्यापक
