454
malipungaw sa énot; su alférez an makasangribo na pagbareta kan saiyang pagtalad sa labanan, na hiniling sa ibabaw kan saiyang abaga su kagabsan, sa pagloba na sya sarong Don Juan de Austria: ngunyan teniente sya na may gradong sa comandante; si De Espadafia an minahiling saiya nin magdélang asin matakot na pag- hiling asin linilikayan an saiyang paghiling, asin si Dofia Victorina na angot. Dai pa minaabot si Linares tara, huli ta sya tawong mahalaga sikat syang mahuri sa iba; may mga tawo na mga matitinubdon na mahuri lamang nin sarong horas minaluwas na sindang mga dakilang tawo.
Sa tompok nin babaye si Maria Clara an pinanonong- dan kan huringhuding; pinataratara asin nainako sinda kan daraga siring sa kinaugalean, na dai man nahaléan saiyang mamondong kamugtakan.
“Psh!” sabi nin sarong daraga; “mapaabhawon...”’
“Magayén” an simbag kan saré, “alagad pominili kuté sya nin sarong bakong géyong sa mangmang an pamandok.”
“An bulawan, Nini; nagpabakal sa saiya mansana su hagbayon.”
Sa ibang tompok sinasabi man:
“Magpakasal ngunyan na bibitayan su énot nyang katipan!”’
“Tyan inaapod kong sa madlam, handa an isasalihid.”
“Tara kun mabalo...”
An mga orolayélay na ini namamati gayod kan da- raga, na nagtutikaw sa sarong silla nagpapakarhay nin mga. burak sa sarong bandeja, tara nakikita na tinata- kigan su saiyang kamot, nanglulungsi asin makapira kagata su saiyang ngabil.
Sa tompok nin mga lalaki sa halangkaw na tingog su pagorélay, asin talagang mapadapit na mga huring pangyayari. Su gabés nagtatararam, sagkod si Don Tiburcio maliban ki Padre Sibyla na nagiingat kan sa- iyang mapanumbikal na dai paggirong.
“Nadangog ko na babayaan kan Saimong Pagkaiga- galang an banwaan, Padre Salvi?” an hapot kan bagong teniente na huli kan saiyang estrella naging orog ka- magkakanig6é nin pagmahal.
“Dai na akong gigibohon duman, maolakit akong pa- dagos: sa Manila... asin ika?”
“Babayaan ko man an,” an saiyang simbag na kana-
