121
asin pinagngingirisihan ako. Tanganing mabolong an karatan na ito na pinagsasabi ko saimo, boot kong tokdoan nin kastilé su mga aki hulita laen pang ipinagboot kan Pamahalaan, pinaghona kong sa- r6 (1) man na kapakinabangan kan kagabsan. Gi- namit ko an orog kamasipag (228) na palakaw, mga kataga nin tataramon asin mga pagngaran (229), dai ako naggamit nin mga darakilang pagsusundan, pinaghalat kong mapagtokdoan sinda nin Gramatica kun makasabot na sinda kan tataramon (230). Pag- kadyaw nin nagkapirang semana su mga mataleon na gayo haros nagpakasabot na sakuya asin nagtotorogdas na nin mga katagaé nin tataramon.”
Ominérong su maestro asin garong nagborongborong; dangan, garo baga sa igwa na syang pinagmarhay, nagpadagos:
“Dai ko sikat ikasépog an salaysay kan mga pag- lapastangan sakuyé; siisay man sa sakong kamugtakan, siring an gigibohon. Siring sa sinabi ko na, marahay su pagkapoon; alagad pakalihis nin nagkapirang aldaw, ipinaapod ako ni Padre Damaso, na iyo su cura kaito, sa sacristan mayor. Nin huli ta talastas ko su saiyang ugalé, nataékot akong papaghalatén sya, sominakat ako tolos, nagtao ako nin galang saiya asin nagmarhay-na- aldaw ako sa tataramon na kastilé. Sya, na sa lambang pagtatao ko nin gaélang, iginagawagaw sako an saiyang kamot tangani kong hadokan, alagad ngunyan ihinaha- rayO asin dai ako pinapasalamatan, kundi ominaarak- atak na baga ako pinagtutuya-tuya. Nagkahilawhi- lawan ako; itoon sa kahampang su sacristan mayor. Dai ko tolos naaaraman kun anong sakong sasabihon; nagpadagos ako nin paghiling saiya, asin dai nagoontok nin kaaandak (231). Nawawaran na ako nin pakatios, naghihilaga akong makaginibo nin dai maninigé6, tara an pagkamarhay na cristiano asin an karapatan ba- kong mga bagay na nagsisinarongatan. Hahapoton ko na sya, kan panalé sanang ominorong sa saiyang pag- arak-atak asin dagos akong pinaglanghadan: ‘Buenos dias palan, ha? !buenos dias! !gracioso! tatao kang mag- kinastila!’ asin nagpadagos nin pagngisi.”
Dai napogolan ni Ibarra na mapdhoyom sya.
“Nagngingisi ka,” an sabi kan maestro na nagngingi- si man; “ipinahdyag ko nang kan mga horas na ito dai
