Page:El Filibusterismo Kadagosan kan Noli Me tanghere ni Jose Rizal 1962 v5.pdf/343

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
This page has been validated.


338

dan nang bulanos. Su mayaman dai nangangahas na maglakbay, asin su dukha natatakot na bilanggoon kan Guardia Civil na, katongdan na magosig sa mga tulisan, parating dinadakop an énot nindang nasosompongan asin ibinobugtak sa dai masabing mga pasakit. Sa saiyang dai pakakaya, an Pamahalaan naghahambog nin karigonan sa mga tawong sa saindang paghona mapapagtogodtogoran, tanganing, huli sa kabangisan, dai mamidbidan kan mga banwaan an saiyang kaluyahan, an katakutan na nagboboot nin siring na mga palakaw. Sarong tarakod kan mga makauugnay na ining mga pinagtorogodtogodan, anom o pito, nagkagagarapus balod asin may mga gapus sa kamot, baga rakoy na caine nin tawo, nagraralakaw sarong luntok sa sarong dalan na nagbabalidbid sa sarong bolod, dara nin sampolo o kagduwang guardia, sangkap nin mga badil. Nag-aatak-atak su init. Su mga bayoneta nagsisirilaksigak sa saldang, nagiinit su mga canon kan mga badil asin su mga dahon nin lakad-bulan, na ibinurugtak sa capacete, pahangang magkanigo makapahubya kan kinaluluwasan kan makakagadan na saldang nin Mayo.

Nagkaharalean kan paggamit kan saindang mga takyag asin tarakod sa pagtikis nin pisi, nagraralakaw su mga bilanggo hares gabés mga daing kopya asin daing mga sol-ot sa bitis: su pinakamarahay, may arikos na panyo. Naghihiringak, mga makautgay, paratos nin alpog na ginibong laboy kan ganot, sa pagmate ninda natutunaw su saindang mga hotok, may pinagaaranod-anod na mga ilaw sa kahiwasan, mga digtang mapula sa angkas. An kaluyahan asin pagluya nin boot nalaladawan sa lawog, an pagkadaing pagsarig, an kaangotan, sarong bagay na dai ikapaliwanag, paghiling nin maghihingagdan na nagsusumpa, nin tawo na pinanaranginan an buhay, an saiyang sadiri, na naglalanghad sa Dios... Su mga matagal idinodoroko su payo, iginigisagis su lawog sa maating likod kan nasa enotan sa pagpahid kan hinang na nakakapadiklom kan saindang paghiling; dakol an mga nagkikiriaykiay. Kun may saro, an pagkapadasmag, nakakaolang kan lakaw, nadadangog an sarong pagtuya-tuya asin minadolok an sarong soldados na may ipinaglalagwit na sanga, na sinapi sa sarong kahoy, asin pinipirit sya bumuhat, sa too asin sa wala an pakol. Su tarakod minadaralagan, kun siring, nagogoyod su napukan