Page:El Filibusterismo Kadagosan kan Noli Me tanghere ni Jose Rizal 1962 v5.pdf/34

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
This page has been validated.


29

tagapamahala kan mga religioso pinapabayaan sinda huli sa pagisusugad na magkinabang kan mga inaani sa mga dagang ito kun magbayad sinda taon-taon nin hababang halaga, bilang tagoram, duwang polo o tolong polong pisos.

Si Tales, matoninong siring sa dai maarogan, kaiwal nin pakipagasunto, siring sa kadaklan, asin masinonod sa mga fraile siring sa kadikit na mga tawo, sa dai pagpokol nin koron sa sarong kawalé siring sa saiyang sabi, (sa saiya su mga fraile mga kasangkapan na langsang asin sya, dalipay) nagkaigwa nin kaluyahan sa pagpahonod sa siring na kahagadan, na pinagisip nya na dai sya tataong magkastila asin ta dai syang ikakabayad sa mga abogado. Sa ibabaw kan mga ini pinagsasabihan sya ni Gurang Selo:

“Magtios ka! labis an gagastohon mo sa sangtaon na pakigasunto ki sa sampolong taon na ipagbayad mo sa mga pading puti. Hmh! Sakalé, bayadan ka ninda nin mga misa. Ipamugtak mo na nasayang mo sa sugal an tolong pélong pisos na iyan, o nahdlog sa tibig siniba kan angongolkol.”

Marahay su pangani, nabakal nin halangkaw na halaga, asin nagisip si Tales na magharong nin tabla sa barrio nin Sagpang sa banwaan nin Tiani, kataid kan San Diego.

Uminagi an saro pang taon, nagkaigwa man giraray nin marhay na pangani asin sa dahelan na ini o ito ginibo kan mga fraile na limang polong pisos su tagoram binayadan ni Tales parang dai makigribok asin huli ta nasasayod nyang ikakapabakal nya nin marhay na ha- laga su saiyang azucar.

“Pagtiosa! Ipamugtak mo na dominakula su angongolkol,” an sabi ni Gurang Selo sa pagranga saiya.

Kan taon na ito naotob ninda su saindang pangato-rogan na magérok sa matawo, sa saindang harong na tabla, sa barrio nin Sagpang asin nagisip su ama asin su apé na papagadalon su magtigang, orog na su Aking babaye, si Juliana o si Juli na iyong pagarapod saiya, ha garong matalé asin magayon. Sarong hagbayon, saindang katood, nagaadal na kaito sa Manila asin an bagong tawong ito halé man sa orog kahababang gikan na siring man sainda.

Alagad an pangatorogan na ini garong natatalaga na dai magkatotoo.