287
lagan na kutang dagosdagos sa convento, mangyari na kun anong mangyari. Ominaga asin su mga mamondong galinaw, su mga kangirhatan kan mga anino nagpururawas su iba. Dinarahan sya kan liwanag nin mga pagsarig. Alagad, su mga bareta pagkahapon mga makangingirhat; may mga pinagorolayan na mga binaradil asin makagigiram sa daraga su banggi. Sa pagkawarai saiya nin pagsarig pinagmarhay nya pomahonod tolos mansanang lumiwanag asin humogot pakatapus: gabos, maliban sa pagagi sa siring na mga kasakitan! Alagad su daliwawa nagdara nin mga bag-ong pag sarig asin su daraga habong maglusad sa harong, minsan magpasimbahan. Natatakot syang makapahonod. Asin sa bagay na siring ominagi an nagkapirang aldaw: nangangadye asin nagsusumpa, nagaarang sa Dios asin nagmamaw-ot kan kagadanan. Sarong pagpahingalo su aldaw, naghahalat si Juli nin sarong gibong-ngangalasan; an mga bareta na mga hale sa Ma nila, minsan may mga dugang nang minaarabot, na sa mga bilanggo su iba nagkaramit kan saindang kaligtasan salamat sa mga tominabang asin sa mga lasig ... May sinakripikar, siisay daw? Nangibigkibig si Juli asin nagpuli sa saiyang harong pigkakagat su mga koko sa saiyang mga moro. Asin sa bagay na siring minaabot an kabanggihon saen an mga katakutan, na nagdakula na gayo, garong mga binaraliw sa mga katotoohan. Natatakot si Juli sa pangatorogan, natatakot na kumatorog, tara an saiyang pangatorogan, sarong padagos na kapurisawan. Mga paghiling nin kahimasolan minaralagbas sa saiyang alobaob tolos mansanang minapiyong sya, mga hinanakit asin mga inagrangay minaiririod sa saiyang talinga. Nakikita nyang lagalag na naglalakaw su saiyang ama, gotom, daing paghingalo, daing kamoninongan; nahiling nya si Basilio na naghihingagdan sa dalan, nalugadan nin duwang bala, siring sa saiyang pagkakita kan bangkay kaitong kanatad, na ginadan alintanang dara kan Guardia Civil. Asin nakita nya su mga gapus na nagirirarom sa laman, nakita nya su dugo na nagluluwas sa ngimot asin nadadangog nyang pinagsasabihan sya ni Basilio: “Agawa ako, agawa ako! ika sana an makakaagaw sakuya!” Dangan minadaging an sarong harakhak, minasalingoy asin nakikita su saiyang ama, na pinaghi-
