Page:El Filibusterismo Kadagosan kan Noli Me tanghere ni Jose Rizal 1962 v5.pdf/194

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
This page has been proofread.


189

abakada kan mga Filipino kaitong soanoy asin konon sya kaito minsan dai nya midbid maguing an arabe (305) asin dai pa man nya nahiling an abakadang ito.

“Arabe asin gikan sa orog kadalisay na arabe!” an sabi ki Ben Zayb sa tingog na dai minaako nin simbag; “kun baga man, intsik.”

Asin minadugang pa kaiba an sarong may kahologan na kiyat:

“Dai sukat, dai nin ano man na sukat maging sadyating (306) sa mga indio, nasabotan mo? Minamahal ko sinda nin makuri, alagad dai nin ano man na dapat ipagomaw sainda tara minakorosog an boot asin nagkakapaharamak.”

Kun gayod minasabi:

“Kaniguan na gayo an pagmahal nyako sa mga indio nagsadiri akong maging saindang ama asin tagapagsorog, alagad kaipuhan na lambang sarong bagay mamugtak sa kamumugtakan kaiyan. An iba ipinangaki sa pagboot asin an iba man sa pagkuyog, malinaw na gayo na an katotoohan na ini dai ikakasabi sa halangkaw na tingog, alagad isinasagawe na daing dakol na tataramon. Asin hilinga, an palakaw nasa mga sa aking gawe. Kun boot mong sakopon an banwaan, papaniwalaon mo na sya sakop; sa enot na aldaw mangisi, sa ikaduwa makikisuhay, sa ikatolo magduduwaduwa asin sa ikaapat maniniwala. Tanganing an Filipino maging makinuyogkuyog, kaipuhan na oliton mo saiya sa lambang aldaw na sya siring asin na sya kablas. Anong papakinabangon nya na magtubod sa ibang ba­ gay kun lumuwas syang sarong daing palad? Asin maniwala ka sakuya, sarong gawe nin pagkaugay na ingatan an lambang linalang sa namumugtakan kaiyan; yaon diyan an kahusayan, an pagkabaragaybagay. Diyan namumugtak an kadonongan sa pagpamahala.”

Si Don Custodio sa pagtaram dapit sa saiyang politica dai na nasisinangan kan tataramon na arte. Asin sa pagsabing pamamahala hinohunat su kamot, iniibaba hokawong sa langkaw nin sarong tawong naglolohod.

Kun mapadapit sa mga pangkatinubdan na tipyata (307) ipinagdodorodakula nya na sya catolico, ah! an catolicang Espana, an daga ni Maria na Orog Kabanal... sarong liberal mangyari asin sukat maging cato­ lico saen an mga dai pa man nin pakasabot ibinibilang sinda na mga dios o minsan na lamang mga santo, siring