- 69
gamhanan, gisamaran ko ang iyang kasingkasing, gisugyotan ko ang banog aron iyang dunoton ug panamastamasan ang maong minatay nga iyang gikabuhian . . . Apan, diha nga hapit ko na madangat nga sa unod nga nadugta, sa ilalum sa kahugawan,
motungha na unta ang hilo; diha nga ang lakad tinguha sa paghupot ug mga bahandi nagdilaab na sa dughan sa katawohan, ug tinukmod sa ilang kahasi, manglimbasug na pagsakmit sa tanang katigayonan nga mahulog sa ilang mga kamot, sama sa usa ka babayeng tigulang nga sa hinanali lamang hitaboan sa sunog; diha nga hapit ko na unta makab-ut ang akong mga tinguha, mitindog kamo ug mipahayag sa inyong pagdapig sa mga Katsila ug nagaawit sa inyong paglaum sa Kagamhanan, sa inyong paglaum sa usa ka butang nga dili gayud moabut; takulahaw lamang mitindog kamo aron pagtanyag sa gutom nga ba nog ug unod nga lab-as, putli, dili dunot, hupong sa kaisgot ug sa kinabuhi, aron iilis niadtong unod sa minatay nga nadugta . .
Ah, ang mga batan-on nga wala pa makakat-on sa mga pagtulonan sa kinabuhi ug hupong pa sa mga damgo, nagagukod kanunay sa mga kabakaba ug naniba sa kabulakan! Nanaghiusa kamo aron tungud sa inyong panglimbasug mahitakip ang inyong yutang-natawhan sa Espanya pinaagi sa mga purong-purong nga tinagik sa mga rosas, apan, sa pagkatinuod, ang inyong gibuhat mao ang pagsalsal ug mga talikala nga labi pang magahi kay sa diyamante. Nangayo kamo ug kasamahan sa mga katungod, nangayo kamo nga ang inyong mga pamatasan mahisama sa mga
pamatasan nga Katsila, ug wala kamo makasabut nga ang inyong
gipangayo mao ang kamatayon, ang pagkalumpag sa inyong kaugalingong nasud, ang kahanaw sa inyong yutang-natawhan, ang pagmahal ug paghalad sa kamalupigon! Unsa man unya kamo sa umaabut nga mga adlaw? Lungsod nga walay kaugalingong kinaiya, nasud nga walay kagawasan; ang tanan unya nga inyong pagahuptan pulos hinulaman, hangtud ang inyong mga apan. Nangayo kamo nga mahisama sa Katsila ug dili kamo maluspad sa kaulaw kon tunginahan sa inyong gipangayo! Ug bisan pa usab kamo tugotan niana, unsa may inyong tuyo? Unsa may inyong makuha? Ang labing daku nga inyong maani mao ang usa ka lungsod nga kanunayng magubut, lungsod diin magaunay paggubat ang mga molupyo, usa ka “republica” sa mga tulisan ug sa mga tawo nga wala manghimuot sa ilang kahimtang sama sa pipila ka mga “republica” sa America del Sur! Unsa may in-
