278
Nakita niya sa layo ang iyang higala nga si Isagani, nga maluspad ug nagapangurog, ug puno sa katahum nga batanon, nagadasig sa pila niya ka kauban kinusog ang tingog, ingon sa wala lamang magakabana kon hindunggan siya.
— Kinsay nagapalandong, mga ginoo, kinsay magapalandong nga usa ka hitabo nga walay hinungdan makapagubot kanato ug makapaguliyang kanato ingon sa mga maya kon yugyugon na ang bugaw sa kahumayan! Kay ngano karon pa ba mosulod ang kabataan sa bilanggoan tungod sa paglaban sa kagawasan? Hain na man ang nangamatay, hain na man ang gipamitay ug gipamaril? Ngano man nga mosibog kita ka ron?
Apan kinsa man kaha ang buang nga nagasulat nianang mga paskin? — nangutana ang usa nga gilaw-ayan.
— Unsa may labut ta kong kinsay nagasulat? — mitubag si Isagani; — kita walay kinahanglan nga magasusi, susihon nila! Sa dili pa kita masayud kon giunsa sa pagsulat, dili kinahanglan nga magapasundayag kita sa atong pagdapig! Hain gani ang kalisdanan, adto kita, kay. diha anaa ang kadungganan! Kong ang ginaingon sa mga paskin angay sa atong kabuot ug pagbati, bisan kinsa ang nagabuhat, nagabuhat ug kaayohan, ug may katungdanan kita sa pagpasalamat kaniya ug sa pagdali pag-ipon sa atong mapirma sa iya! Kon dili angay kanato, ang atong mga buhat ug ang atong konsiyensiya mao ray manghimakak ug mopaila sa atong dili pag-uyon ug maoy magalaban kanato sa tanang mga pasangil.
Si Basilio sa pagkadungog sa sinultihan ni Isagani, bisan kini gihigugma kaayo niya. Misumbalik ug migula. Daku siyag kinahanglan sa pag-adto sa balay ni Makaraig, aron sa pagsulti niini sa iyang buot nga hulaman nga salapi.
Sa duol na siya sa balay ni Makaraig nakaalinggat sa mga sinyas nga kahibudngan kaayo sa mga silingan. Si Basilio walay kalibutan kon unsay naingnan, nipadayon sa dakung kalinaw $a paglakat ug misulod sa pultahan. Duha ka betirana misugat kaniya ug nangutana kong unsay tuyo niya. Si Basilio nakasabut dayon nga nahiligan siya sa iyang hilabihang pagdalidali, apan dili na siya makasibog.
— Mianhi ako sa pagpakigsulti sa akong higala nga si Makaraig. — Mitubag sa walay kakulba.
