204
tungod kay gibalibaran siya sa usa ka pangayo niya nga wala na namo hinumdumi nagpasabut nga kon ang Bitoon nga sumusubang kaaway sa Bitoon nga sumasalop, dili maayo nga kadto ipadayon, ug tungod niini ang mga tag-iya sa hunahuna, nanibug.
Usa ka adlaw niana, gitambagan siya nga mopauli sa Espanya aron magpatambal sa usa ka sakit sa atay, ug dihadiha ang mga mantalaan nagpananglit na kaniya sa usa ka Anteo nga kinahanglan motunob sa inahang yuta, aron hiulian ang kabaskog; apan ang Anteo sa Manila nahimong gamatoy kaayo nga nahisakot sa taliwala sa mga dagkung tawo sa Espanya. Didto walay nagtagad kaniya ug gibati siyag kamingaw sa mga pagdalayeg kaniya sa dinhi pa siya sa Pilipinas. Didto dili na siya maka-ipon sa mga nailang adunahan, ang iyang kakulang sa kaalam nakapadiyutay kaniya kay wala may motagad kaniya sa mga Akademya ug mga kaponongan sa mga makinaadmanon, ug tungod sa iyang mga hunahunang kinaraan ug mga paagi nga kinombento, kanunay lamang siya nga mogula sa mga pundokpundok nga maglirawliraw ang huna-huna, maglagot ug mamongot ug wala gayud siyay laing makuha kon dili ang pagpahibalo nga didto kusog ang sugal ug ang paglimbong sa isigkatawo. Gimingaw siya sa mga masinugtanon nga binatonan sa Manila, nga makaantus sa iyang dautang taras, ug, sanglit ang katugnaw didto makahatag man kaniyag sakit nga pulmoniya kon dili siya magpadool sa abohan nga puno sa baga, gihandum niya ang tingtugnaw sa Manila, nga igo lamang siya magbugkos sa li-og sa usa ka bali-og. Sa ting-init, gihandum niya ang iyang lingkoranan nga perezosa, ug ang bata nga magpaypay kaniya. Sa usa ka pulong, sa Madrid usa lamang siya sa daghan, ug bisan pa sa iyang mga alahas nga brilyante, kausa niana gipakaingon nga siya usa ka bukidnon nga dili maantigong molakaw, ug sa laing higayon, gipakaingon nga siya usa ka indiyano, ug gibugalbugalan pa siya sa pipila nga buot mangayo kaniyag kuwarta, apan iyang gibalibaran. Tungod kay naglagot siya sa mga “conservador” nga dili mosunod sa iyang mga tambag, ug sa mga switik nga buot mosupsup sa iyang bolsa, nagpasakop siya sa pundok nga liberal ug mopauli nga wala dangtig usa ka tuig sa Pilipinas, ug kon wala maayo ang iyang sakit sa atay, ang iyang huna-huna nabalhin uyamut.
