6
nga giabut ug kalisang tungud sa iyang nabuhat nga gihunahuna
niyang mangil-ad uyamut, ginukod sa iyang duroha ka buok iro
ug sa langgam nga periko, mingkagyo intawon nga nagalagsik
pag-ayo bisan nagatulotaki-ang, miluwan sa unang sakyanan nga
iyang hingpalgan, mitabok pagsakay sa unang bangka nga iyang
hingkit-an sa suba ug gilatas niya ang daghang mga lungsod,
mga lalawigan ug mga pulo, sinunod ug ginukod ni donya Victorina na nangantiyohos ug “quevedo”4 ug makahasol sa tanan
nga ikakuyog niya sa panaw. Nakabalita siya nga si Don Tiburcio didto magtago sa usa ka lungsod sa lalawigan sa Laguna, busa
moadto siya niadtong lungsora aron pagdani ug paglumay sa
iyang bana.
Ang mga kasakay ni donya Victorina, aron paglikay kaniya, nanagsultisulti sa dakung kadasig ug nanaglantugi sa bisan unsang butang. Niadtong higayona sa pag-agi sa bapor sa daghang mga liko-liko sa suba, maoy ginahisgotan ang pagtarong niini, busa gihisgotan usab ang mga trabaho sa “Obras del Puerto.”
Si Ben Zayb, ang magsusulat nga praylehon ug nawong, nakiglantugi niadtong higayona sa usa ka paring batan-on nga may panagway sa usa ka manunuslit sa luthang. Silang duha masaba kaayo, nanagwara-wara sa ilang mga bukton, bukharon ang ilang mga kamut, manindak, mamondak, lingo-lingoon ang ulo, nanaghisgot sa gintang nga nagaulang sa suba ug sa dagat, sa mga bungsod, sa suba sa S. Mateo, sa mga kasko, sa mga “indio,” ubp., ubp., ug kini nakahpay uyamut sa uban nga nanagpamati kanila apan nakasuko usab sa usa ka tigulang pari nga pransiskano, maniwang ug masolub-on, ug ingon man sa usa ka paring dorniniko nga maayog panagway ug nagapahiyum nga mabiay-biayon uyamut.
Ang paring maniwang nga nakasabut sa pahiyum sa dominiko, misalmot sa lantugi aron kini matapus. Dagway gitamod gayud sa duroha kadtong paria kay sa usa lamang niya ka sinyas sa kamut naputol man dayon ang ilang lantugi sa diha nga ang prayleng manunuslit sa luthang nagahisgot ug “experiencia” ug ang magsusulat nga praylehon ug nawong magahisgot sa mga tawong makinaadmanon.
— Nasayud ikaw, Ben Zayb, kon unsa ang mga tawong makinaadmanon? — miingon ang pransiskano sa tingog nga nagada-
4 Antiyohos nga ipakimpit. lamang sa ilong, dili ipasangit sa dalonggan. —P. sa Taghubad.
