Page:El Filibusterismo (Sinugbuanon) ni Jose Rizal, 1963.pdf/218

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
This page has been validated.


202

EL FILIBUSTERISMO


ug wala pa gayud siya makahatag sa hukom. Apan, samtang siya manghuy-ab, moigham, motabako ug magdamgo sa mga lihok ug mga paa ni Pipay, maghisgut kita kadyot ning halangdon nga tawo, aron masabut ta ang hinungdan ngano nga nakahunahuna si Pari Sybila sa pagtudlo kaniya nga maoy pahatagon sa hukom ug ngano nga ang iyang pagkatudlo giuyunan sa pundok nga kaatbang.

Si Don Custodio de Salazar y Sanchez de Monteredondo (alias) Buena Tinta nahisakop nianang katilingban sa Manila nga dili makalakang ug usa ka lakang kon dili pamitayan sa mga pamantalaan sa atubangan ug sa likod ug tagsa ka libo ka mga pagdalayeg, ug nganlang “maabtik, halangdon, bantugan, mahait, lawom, masinabuton, manggialamon, adunahan, ug uban pa”, mao ra hinoog mahadlok sila nga hi-a-an sa lain nga nagdala ug ngalan ug bansagon nga parehas, apan taspukan ug walay alamag. Ang angga nga “Buena Tinta” (Maayong Tinta) naggikan sa iyang pagkahigala ni Ben Zayb, sa diha nga kini, sa iyang duha ka pakiglantugi nga milungtad sa pila ka bulan ug semana sa mga tudling sa mga pamantalaan, mahitungod kon unsay maayong gamiton nga kalo, ang adolpo ba kun ang salakot ba, kon ang “plural” sa “caracter” caracteres kun caracteres ba, aron sa pagiig-on sa iyang mga katarungan kanunay nga magkanayon nga “constanos de buena tinta”, “lo sabemos de buena tinta”, ug uban pa, nga human hisusihan, kay sa Manila wala man gayuy matago, nga kining “buena tinta” dili lain kon dili si Don Cus­todio Salazar y Sanchez de Monteredondo.

Miabut siya sa Manila nga batan-on pa uyamut, ug may maayo siyag katungdanan nga gihuptan nga nakatugot kaniya sa pagpangasawa sa usa ka matahum nga mestisa, nga sakop sa usa sa mga banay nga naila sa siyudad. Tungod kay utokan man gayud siya, dili magpanuko ug maayong maniid, nakapahimulos siya sa katilingban nga iya nang hisakpan, ug ginamit ang salapi sa iyang asawa misulod siya sa patigayon, namakyaw siya sa mg bulohaton sa Kagamhanan ug sa Ayuntamiyento, ug tungod niini gihimo siyang Konsehal Bokal sa Sociedad Economica de Amigos del Pais, magtatambag sa pamunoan, Pangulo sa Junta Administrativa de Obras Pais, Bokal sa Junta de la Misericordia, magtatambag sa Banco Espanol Filipino, ugbp. Ug dili maingon nga kining ugbp. nahisama sa ibutang sa human ang hataas nga talaan sa mga titulo: si Don Custodio, bisan wala makabasa bisan