Jump to content

Page:Ang-Pilibusterismo-Hiligaynon-ni-Jose-Rizal-1964.pdf/23

From Wikisource
This page has been validated.


5
SA IBABAW SANG KUBYERTA


iya mga bibig sa pagtudlò sang mga kaumhan nga nangiláy sing makaduhá nga sagunson.

Iní si donya Victorina nakilala sing maayo sa pungsod tungód sa iya pagkabuhahâ kag pagpaayaw-ayaw sa paghinguyang. Ma- sunson siá nga nagkadto sa mga tinipuntipon kag ginpasundan lang siá kon magpakità nga kaupod niya ang iya hinablos, nga si Paulita Gomez, nga tuman kaayuayo kag labí ka manggaranon nga dalaga, nga nailo sa amáy kag ilóy, kag sa iya si donya Victorina nangin-isá ka tag-ayóp. Sa panuigón nga tamà na ka gulang namana siá sa isá ka kubós sing palad nga gintawág kay don Tiburcio de Espadaña, kag sa mga tinión diín makità naton siá, may napulò kag limá na ka tuig nga nag-asawaháy silá, nga naggamit sing ditunay nga mga buhók kag panapót nga daw europanhon. Kay ang tanan niya nga handum amó ang pag-ilóg sang mga gawi nga europanhon, kag kutob sang di-mapalaron nga adlaw sang iya kasál, salamat sa iya mga tuyò nga kriminal, natigayon niya ang pagliwát sing amát-amát nga ang nahanabò nga sa karón nga tión sanday Quatrefages kag Virchow indi na makahibaló magkilala sa iya sa mga nasayran nga kabikahan. Sang pagligad sang pilá ka tuig nga pag-asawa- háy, ang iya bana nga nag-antos sa iya sa isá ka pagpaumod nga ugalì sang manogpakilimós, nga nagpasunod sa tanán niya nga pagbuót, sang isá ka masulub-on nga adlaw sa sulód sang isá sang apat ka bahin sang makalalaglag nga taknà binunal niya ang iya asawa sang iya sungkod.6 Ang katingala ni ginang Joba sa amó nga walâ pagpaabutá nga batasan walâ makapabatyag sa iya sa gilayón sang bunal nga iya binaton, kundi lamang sang maumpawán na siá kag ang iya bana nakapalagyo na, nga bumatyag siá sang kasakit nga pumahigdà sa iya sa baníg sing pilá ka adlaw sa daku nga kalipay ni Paulita nga maluyagón gid magkadlaw kag maglahóg sa iya tiyà. Kon nahanungód sa bana, nga nagkahangawà sa iya pagpintas nga sa iya panumdo- man isá ka mabug-at nga parisidyo,7 ginlagás sang naakig nga asawa (duhá ka totóy kag pikóy sa baláy) nalagyo sa bug-os nga kadasigón sang iya pagkakumpol, nga sumakay sa nahauná nga karwahe nga iya nakità, sumaylo sa nahauná nga baroto nga iya
————————
6 Si don Tiburcio de Espadaña may isá ka tiil nga piáng gani nga naggamit siá sing sungkod.
7 Parricidio — Ang pagpatay sang isá ka amáy ukon ilóy, ukón sang tawo nga ginahangád.